Koniowate odegrały kluczową rolę w ewolucji działań wojennych na przestrzeni dziejów. Choć udomowione konie pojawiły się na terytorium Żyznego Półksiężyca (pas ziem ciągnący się od Egiptu, przez Palestynę i Syrię, aż po Mezopotamię) dopiero około 4000 lat temu, Sumerowie już od wieków używali na polu bitwy czterokołowych wozów bojowych ciągniętych przez wierzchowce, czego dowodem jest słynny "Sztandar z Ur", licząca 4500 lat sumeryjska mozaika.
Średniowieczny rycerz miał małego konia
Tajemnicze kungi
Gliniane tabliczki z pismem klinowym z tego okresu wspominają również o prestiżowych rumakach o wysokiej wartości rynkowej zwanych "kunga". Do dziś jednak nie wiadomo było na pewno, jakie koniowate nazywano w ten sposób.
Odpowiedź na to pytanie przyniosły badania przeprowadzone przez zespół z Instytutu Jacques'a Monoda w Paryżu. Ich wyniki opublikowano w czasopiśmie "Science Advances". Paleogenetycy przebadali szczątki koniowatych z kompleksu grobowego z Umm el-Marra (północna Syria). Na podstawie kryteriów morfologicznych i archeologicznych zwierzęta te, pochowane w oddzielnych boksach, zostały uznane zostały za przedstawicieli kunga.
Genom tych zwierząt, choć zdegradowany, mógł być porównany z genomem innych koniowatych: koni, osłów domowych i dzikich osłów – kułanów azjatyckich. Do tych ostatnich należą szczątki koniowatego sprzed 11 tys. lat, odnalezione w najstarszej znanej świątyni Göbekli Tepe (południowo-wschodnia część dzisiejszej Turcji). Materiał genetyczny został specjalnie zsekwencjonowany na potrzeby badania.
Najstarsze hybrydy znane nauce
Według przeprowadzonych analiz koniowate z Umm el-Marra są mieszańcami pierwszego pokolenia, powstałymi w wyniku skrzyżowania osła domowego z samcem kułana. Ponieważ kungi były bezpłodne, a kułany dzikie, konieczne było każdorazowe krzyżowanie samicy domowej z wcześniej schwytanym kułanem (schwytanie przedstawione na asyryjskiej płaskorzeźbie z Niniwy). Tym samym kungi uznać należy za najstarsze znane nauce hybrydy stworzone przez człowieka - nastąpiło to 500 lat przed udomowieniem w tym regionie koni.
Kiedy i gdzie oswojono konie domowe? Naukowcy twierdzą, że znają odpowiedź
Zamiast udomawiać dzikie konie, które zamieszkiwały ten region, Sumerowie wykorzystywali hybrydy, łącząc cechy dwojga rodziców, by uzyskać potomstwo silniejsze i szybsze niż osły (i znacznie szybsze niż konie), ale bardziej kontrolowane niż kułany. Kungi zostały ostatecznie wyparte przez przybycie konia domowego sprowadzonego do tego regionu ze stepu pontyjskiego najprawdopodobniej właśnie z powodu możliwości jego rozmnażania.
EurekaAlert!/Science Advances/bm