Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Jedynka
Andrzej Gralewski 26.02.2021

Czy Słowianie mieli pismo, którym zapisywali swój język?

Powszechnie uważa się, że to Cyryl opracował w IX w. głagolicę, którą zapisywano języki słowiańskie. A czy wcześniej Słowianie byli niepiśmienni? Od lat toczy się naukowy spór na ten temat. Kronikarz Thietmar pisał, że w słowiańskiej świątyni w Radogoszczy znajdowały się posągi bóstw z wyrytymi imionami. Niestety do tej pory nie odnaleziono żadnego napisu, który mógłby być przypisany wczesnym Słowianom.
Posłuchaj
  • Czy Słowianie mieli własne pismo do zapisywania swego języka? (Eureka/Jedynka)
Czytaj także

pap_20111107_0XB.jpg
"Celtycka Polska". O śladach dawnych plemion w naszym kraju

Pojawiły się zatem sugestie, że może nasi przodkowie zapożyczyli znaki pisma runicznego i w ten sposób zapisywali swój język. Runy stosowane były powszechnie w Skandynawii, znane też były plemionom germańskim po południowej stronie Bałtyku. Ale i na to nie było dowodu... aż do teraz.


Posłuchaj
25:10 2021_02_26 19_29_13_PR1_eureka.mp3 Czy Słowianie mieli własne pismo do zapisywania swego języka>? (Eureka/Jedynka)

 

Czescy archeolodzy ogłosili bowiem sensacyjną informację o znalezieniu kości tura, na której wyryta została inskrypcja składająca się z 6 znaków runicznych datowana na ok. 600 r. Odkrycia tego dokonano w słowiańskiej osadzie na Morawach, więc jej słowiańskie autorstwo trudne jest do podważenia.


pap_ Hanna Kóčka-Krenz 1200.jpg
Prof. Hanna Kóčka-Krenz - autorka sensacyjnych odkryć na Ostrowie Tumskim w Poznaniu

- To jest rzeczywiście odkrycie, które pobudziło wielu naukowców zajmujących się dziejami wczesnych Słowian - przyznaje prof. Władysław Duczko, archeolog. Postawiło przed nimi pytanie, czy Słowianie nie używali znanego na terenie całej Europy Środkowej pisma, a mianowicie pisma germańskiego, czyli runicznego, które jest znane Germanom przynajmniej od trzeciego wieku naszej ery.

Czescy badacze znaleźli kawałek płaskiej kości bydlęcej, na której jest wyrytych sześć znaków runicznych. - To jest pierwsze znalezisko w takim kontekście, bo my jesteśmy na Morawach na stanowisku wczesnosłowiańskim tzw. kultury praskiej datowanej na VI-VII w. bardzo słabo rozpoznawalnej przez kulturę materialną.

Tłumaczenie tego znaleziska zaczęło się od znanej skądinąd historii tego terenu, a mianowicie, że przed przybyciem Słowian na Morawy tereny te były zamieszkiwane przez plemię germańskie Longobardów, którzy pochodzili gdzieś z okolic obecnego Hamburga, a potem wynieśli się na Węgry, by ostatecznie utworzyć państwo w obecnych północnych Włoszech. Ale niewykluczone, że ktoś z nich został na tym terenie.

Profesor zwraca uwagę, że runy były używane przede wszystkim jako środek magiczny, ponieważ uważano, że one pochodziły od bogów, każda runa miała konkretne znaczenie, odnoszące się czasami do konkretnego boga. Nie zapisywano nimi dłuższych wypowiedzi. Jego zdaniem kość znalazła się w słowiańskiej osadzie przez przypadek. - Teza, że to robił Słowianin, jest ciut za daleko idąca - ocenia.

Gość Programu 1 Polskiego Radia zaznacza, że nie mamy absolutnie żadnych informacji, które by nam dały jakąkolwiek szansę podejrzewania, że Słowianie mieli własny alfabet. Wskazuje, że pierwszy alfabet najwyraźniej został stworzony przez braci Cyryla i Metodego.

W audycji również o tym, że w tym miesiącu mija 60 lat od rozpoczęcia kampanii w Faras, dzięki której w Muzeum Narodowym w Warszawie znajduje się unikatowa kolekcja fresków ze średniowiecznej Nubii. Warto odnotować ten fakt wsparty krótkimi wypowiedziami archiwalnymi prof. Kazimierza Michałowskiego i dr. Stefana Jakobielskiego - uczestników tych historycznych wykopalisk. Trwały one przez kolejne 3 sezony i pozwoliły na zdjęcie z murów odkopanej katedry bezcennych malowideł.

W 1964 r. katedra w Faras została zalana wodami sztucznego zbiornika - Jeziora Nasera.

Czytaj także:

***

Tytuł audycji: Eureka

Prowadziła: Katarzyna Kobylecka

Gość: prof. Władysław Duczko (archeolog z Akademii im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku)

Data emisji: 26.02.2021 

Data emisji: 19.29

ag