Polskie Radio

Matura z języka polskiego 2021. Poziom podstawowy - arkusz i propozycje odpowiedzi

Ostatnia aktualizacja: 04.05.2021 16:34
Po pierwszym dniu matur - przedstawiamy propozycje rozwiązań zadań z arkusza maturalnego z języka polskiego na poziomie podstawowym. Zobacz pytania i sprawdź odpowiedzi! 
Uczniowie podczas egzaminu maturalnego z języka polskiego w XIII Liceum Ogólnokształcącym w Szczecinie, 4.05.21r.
Uczniowie podczas egzaminu maturalnego z języka polskiego w XIII Liceum Ogólnokształcącym w Szczecinie, 4.05.21r. Foto: PAP/Marcin Bielecki

Niewypełniony arkusz jest dostępny na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.

Zadanie 1. Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń odnoszących się do tekstu Ewy Kołodziejek.

1. Autorka rozważa używanie wyrazów modnych z perspektywy poprawności językowej. PRAWDA
2. Z tekstu wynika, że wyrazy nazwane natrętami trudno usunąć ze słownictwa współczesnych Polaków. PRAWDA
3. Autorka dowodzi, że zmiany zachodzące we współczesnej polszczyźnie są zawsze zgodne z normą językową. FAŁSZ 


Zadanie 2. Określ wyrażoną w tekście postawę Ewy Kołodziejek wobec mody językowej i sformułuj argument potwierdzający tę postawę.

Postawa autorki wobec mody językowej:

Autorka zauważa, że moda językowa może być szkodliwa, ale nie potępia jej w jednoznaczny sposób, jest liberalna.

Argument:

W polszczyźnie potocznej wyrazy natręty szybko się utrwalają i mogą spełniać rolę emocjonalnego wzmocnienia przekazu w obliczu życiowych trudności.


Zadanie 3.

3.1. Podaj dwie przyczyny używania natrętów językowych, wskazane w tekście Ewy Kołodziejek.

Autorka zwraca uwagę po pierwsze na wewnątrzjęzykową atrakcyjność wyrazów "ciężki" i "ciężko", przede wszystkim metaforyczną pojemność przymiotnika "ciężki" i swobodę łączenia przysłówka "ciężko" z wieloma czasownikami. Po drugie zauważa, że w czasach, gdy życie jest ciężkie, szerokie użycie wyrazów "ciężki" i "ciężko" staje się w mowie potocznej bardziej uzasadnione.

3.2. Na podstawie tekstu Ewy Kołodziejek wyjaśnij, na czym polega szkodliwość natrętów językowych.

Moda językowa może być szkodliwa dla ekonomiczności komunikatywności przekazu, ponieważ wyrazy natręty zajmują w tekście miejsca słów ustabilizowanych kontekstowo i znaczeniowo. Prowadzi to do zmian w zasobie słownym języka. Autorka stwierdza wprost, że natręty językowe "niszczą urodę tekstów".

 

Zadanie 4. Wyjaśnij, dlaczego – zdaniem Ewy Kołodziejek – słowa "ciężki" i "ciężko" można uznać za określenia hiperbolizujące wypowiedź.

Słowa "ciężki" i "ciężko" hiperbolizują wypowiedź, ponieważ intensyfikują i wyolbrzymiają opisywane emocje czy sytuacje.

 

Zadanie 5. Wypisz z tekstu Ewy Kołodziejek po jednym sformułowaniu charakterystycznym dla stylu naukowego i stylu potocznego.

Styl naukowy:

"Ekspansywność wyrazów ciężki, ciężko można uznać za przejaw tendencji do emocjonalizacji języka".

Styl potoczny:

"I proszę bardzo".

 

Zadanie 6. Na podstawie tekstu Bohdana Dziemidoka określ dwie cechy człowieka obdarzonego zmysłem komizmu.

Ludzie obdarzeni zmysłem komizmu potrafią śmiać się z samych siebie i swoich słabości, nie mają też skłonności do martwienia się na zapas.

 

Zadanie 7. Na podstawie tekstu Bohdana Dziemidoka wyjaśnij, w jaki sposób posługiwanie się zmysłem komizmu pomaga ludziom znajdującym się w szczególnie trudnych sytuacjach.

Zmysł komizmu może być specyficzną formą samoobrony, zdystansowania się do bardzo trudniej sytuacji. Człowiek nawet w sytuacji poważnego zagrożenia może śmiać się z samego siebie i oddalać tym samym szyderstwa czy kpiny wroga.

Zadanie 8. Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń odnoszących się do tekstu Bohdana Dziemidoka.

1. Przywołanie wypowiedzi Tatarkiewicza z książki O szczęściu służy w tekście wyjaśnieniu, na czym polega humorystyczna postawa wobec życia. PRAWDA 
2. Słowa przypisywane Kantowi można zrozumieć wyłącznie w kontekście zacytowanej wcześniej wypowiedzi Woltera. PRAWDA 
3. Przywołanie kontekstu historycznego w ostatnim akapicie tekstu służy zilustrowaniu zmian w sposobie rozumienia istoty komizmu. FAŁSZ 

Zadanie 9.

9.1. Podaj autora i tytuł utworu, z którego pochodzi zacytowany fragment. 

Aleksander Fredro, "Zemsta"

9.2. Czy Papkin przyjmuje humorystyczną postawę wobec życia, o której pisze Bohdan Dziemidok w tekście "O komizmie"? Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do zacytowanego fragmentu, całego utworu, z którego pochodzi fragment, oraz tekstu Bohdana Dziemidoka.

Papkin nie przyjmuje humorystycznej postawy wobec życia, o której pisze w swoim tekście Bohdan Dziemidok. Papkin uważa, że został otruty przez Rejenta Milczka (przypomina sobie scenę poczęstunku), wyolbrzymia swoją sytuację, rozemocjonowany myśli o sobie jako o już umierającym człowieku.


Zadanie 10.

10.1. Określ, jaką funkcję pełni w tekście Bohdana Dziemidoka sformułowanie zacytowane w tabeli, i podaj przykład sformułowania z tekstu wskazującego na pozorną sprzeczność elementów.

"Nie ulega wątpliwości" - podkreślenie, że przywołany sąd jest prawdą
"To paradoksalne, ale sytuacje represyjne..." - Wskazuje na pozorną sprzeczność elementów.

10.2. Jakie funkcje w kompozycji tekstu Bohdana Dziemidoka pełni akapit 4.? Zaznacz właściwe odpowiedzi. 

D. Stanowi wzmocnienie argumentacji.


Zadanie 11. W poniższym zdaniu zastąp podkreślone frazeologizmy innymi środkami językowymi właściwymi dla oficjalnej odmiany polszczyzny. Zachowaj pierwotny sens zdania, zgodny z wymową 3. akapitu tekstu Bohdana Dziemidoka.

Ludzie o takiej postawie wobec życia nie mają nadmiernie wygórowanych wymagań wobec innych i świata, nie mają także skłonności do tego, by wszystko widzieć w czarnych kolorach i martwić się na zapas.

Ludzie o takiej postawie wobec życia nie mają nadmiernie wygórowanych wymagań wobec innych i świata, nie mają także skłonności do tego, by oceniać swoją sytuację wyłącznie pesymistycznie i myśleć negatywnie o swojej przyszłości.


Czytaj także

Aleksander Fredro - wściekły dziadunio

Ostatnia aktualizacja: 09.09.2013 10:05
- Fredro był bardzo smutnym człowiekiem. I chyba dlatego właśnie został komediopisarzem - mówił w Dwójce reżyser Mikołaj Grabowski. W dniu finału akcji "Narodowego czytania" dzieł pisarza dyskutowaliśmy o miejscu Fredry we współczesnej kulturze.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Aleksander Fredro. "Celem było pokazanie wad naszego charakteru narodowego"

Ostatnia aktualizacja: 20.06.2024 05:50
- Rozbawianie ludzi było u niego niczym kostium. Celem było pokazanie wad: zarówno pojedynczych ludzi, jak i całego społeczeństwa - przypominała o funkcji fredrowskiego komizmu prof. Barbara Naganowska. Dzisiaj mija 231. rocznica urodzin Aleksandra Fredry
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Mocium panie, me wezwanie, mocium panie...". 187. rocznica premiery "Zemsty" Fredry

Ostatnia aktualizacja: 17.02.2021 05:50
17 lutego 1834 roku w pełnej zgodzie z rękopisem autora i przy aplauzie i salwach śmiechu odbyła się prapremiera "Zemsty" Aleksandra Fredry. Rzecz działa się we Lwowie, w teatrze Jana Nepomucena Kamińskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pierwszy dzień matur - za nami egzamin z języka polskiego

Ostatnia aktualizacja: 04.05.2021 14:50
Dziś maturzyści od godziny 9.00 piszą egzamin z matematyki. We wtorek zmierzyli się z egzaminem z języka polskiego. W tematach na poziomie podstawowym pojawiły się: "Lalka", "Ziemia obiecana" i analiza wiersza. Z polonistką Edyta Pilch przyjrzeliśmy się  tegorocznemu arkuszowi i sprawdzaliśmy, jak poradzili sobie maturzyści. 
rozwiń zwiń