Brakuje kobiet w nauce

Ale to wynik ich życiowych wyborów, nie braku zdolności.

Wprawdzie tegoroczny Dzień Kobiet już za nami, ale trudne problemy nie tracą na ważności przez cały rok.

Nie jest odkrywcze stwierdzenie, że wśród pracowników akademickich, zwłaszcza na wyższych stanowiskach, kobiety stanowią mniejszość, zwłaszcza na kierunkach ścisłych, takich jak matematyka, inżynieria, fizyka, informatyka czy nauki przyrodnicze. Podobną sytuację można zaobserwować na kierunkach humanistycznych, w naukach społecznych i politycznych. Przyczyny tego stanu rzeczy badali amerykańscy naukowcy z Uniwersytetu Cornella w Ithaca, w stanie Nowy York.

Jak twierdzi kierujący projektem Stephen J. Ceci, nie jest tak dlatego, że kobiety wykazują mniejsze zdolności do uprawiania nauk, zwłaszcza nauk ścisłych, lecz po prostu dlatego, że na wymagający najwięcej pracy i wyrzeczeń okres w karierze zawodowej przypada także… czas wychowywania dzieci. Aby zapewnić sobie bardziej elastyczny system pracy, kobiety przeważnie wybierają zawody, do których przygotowują inne niż ścisłe kierunki studiów.
   
Uczeni przeanalizowali treść ponad 400 artykułów i książek poświęconych interesującemu ich zagadnieniu, jakie ukazały się na przestrzeni ostatnich 35 lat. Wyniki ich analiz zostały zamieszczone w marcowym numerze Psychological Bulletin, wydawanym przez Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne (APA). Dane wskazują, że choć na kierunkach medycznych studiuje ok. 50 procent kobiet, te, które wybierają karierę akademicką, awansują i zdobywają stanowisko kierownicze, są nieliczne. W 2005 roku kobiety stanowiły 15 procent pełnoetatowych profesorów, a tylko 11 procent było kierownikami katedr. Co ciekawe w dwudziestu wiodących instytutach filozofii odsetek zatrudnionych na stałe kobiet wyniósł 19 procent.

Ważnym wnioskiem, do którego doszli autorzy raportu, jest to, że przyczyną stosunkowo małego udziału kobiet w społecznościach akademickich nie są ani uwarunkowania biologiczne, ani także dyskryminacja czy stereotypy społeczno-kulturowe. Dyskryminacja i stereotypy są czynnikiem ważnym i występującym, ale nie mają decydującego znaczenia. Istotne jest bowiem to, że to kobiety dokonują wyborów, które nie dają im później szans na karierę naukową w dyscyplinach, w których mogłyby wykorzystać swoje zdolności intelektualne, w tym także matematyczne.

Co z tego wynika? Amerykańscy autorzy sugerują wprowadzenie zmian w systemie kształcenia i zatrudniania na uczelniach (np. możliwość przejścia od stałego zatrudnienia w niepełnym wymiarze do pracy w pełnym wymiarze godzin). I słusznie, bo kobieta, która wybiera karierę naukową rezygnując z (przynajmniej wcześniejszego) posiadania dzieci, nie działa wbrew swojej naturze, jeśli tylko ta wyposażyła ją w odpowiednie zdolności umysłu. Problem leży w tym, jakie warunki powinna stworzyć polityka społeczna, aby kobiety mogły realizować swą naturę w pełni.

Dawid Humowicz