Na początku sierpnia bieżącego roku bułgarscy archeologowie odkryli starożytny tracki rydwan. Przeleżał on 1900 lat w grobowcu w południowo-wschodniej Bułgarii.Wykopaliska w tym kraju od lat dostarczają co raz to nowych reliktów starożytnej kultury Traków.
Rydwan z Borisowa
Wykopaliska, w czasie których znaleziono czterokołowy rydwan, są prowadzone przez Bułgarską Akademię Nauk niedaleko wioski Borisowo, leżącej około 280 km na wschód od Sofii. – Po raz pierwszy znaleźliśmy w Bułgarii całkowicie zachowany rydwan – powiedziała Associated Press Daniela Agre, archeolog kierująca wykopaliskami. Dotychczasowe bułgarskie wykopaliska wydobywały jedynie pojedyncze fragmenty rydwanów, ponieważ starożytne stanowiska zostały splądrowane już przed wiekami.
W kopcu pogrzebowym zespół znalazł także ceramikę stołową, szklane naczynia i inne dary złożone w czasie pogrzebu zamożnego trackiego arystokraty, który został tam pochowany. W oddzielnym pomieszczeniu odkryto szkielety dwóch koni, najwidoczniej poświęconych w czasie ceremonii pogrzebowej arystokraty, wraz z dobrze zachowanymi obiektami z brązu i skóry, najprawdopodobniej pozostałościami uprzęży końskiej.
Daniela Agre od lat prowadzi wykopaliska na stanowiska z epoki trackiej. Obiekty znalezione przez jej poprzednią misję zostały wystawione w Muzeum Narodowym w Sofii. Prowadzone przez nią wykopaliska miały miejsce w wiosce Sinemoriec w południowej części czarnomorskiego wybrzeża Bułgarii oraz w Złatnicy, znajdującej się w tym samym rejonie, co Sinemoriec. W Złatnicy archeolodzy odnaleźli grób niezidentyfikowanego trackiego króla. W Sinemorcu Agre przebadała tracki kurhan. Znaleziono tam małe figurki związane z trackim kultem Dionizosa, boga wina, oraz złotą biżuterię. Zdaniem Aare, w kurhanie tym pochowano arystokratkę, należącą najprawdopodobniej do kasty kapłanów, o czym świadczą srebrne dyski będące fragmentami jej stroju. Tracka arystokratka żyła pod koniec III w. p.n.e. Kurhan zawierał co najmniej 160 obiektów, które zostały przetransportowane do muzeum. Najbardziej cennym artefaktem są kolczyki przedstawiające skrzydlatą boginię Nike jadącą na rydwanie zaprzęgniętym w parę koni.
Trackie skarby
Bułgaria ma wieloletnią tradycję badań nad Trakami. Badania archeologiczne na terenie starożytnej Tracji rozpoczęły się w XX wieku, przybierając na sile po II wojnie światowej, kiedy to odkryto w Bułgarii, głównie w latach 60. i 70. XX wieku, sporą ilość trackich grobowców. Wtedy znaleziono także tracki skarb w Panagiuriszte w Bułgarii, który zawierał złote i srebrne przedmioty z V i IV wieku p.n.e.
Wiele odkryć dotyczących kultury trackiej dokonano także w ostatnich latach. W 2005 roku bułgarscy archeolodzy ogłosili, że znaleźli tracką stolicę, która miała być umieszczona w pobliżu Karłowa w Bułgarii. Także wielki tracki skarb znaleziono w Dabene w Bułgarii. Natomiast w 2006 roku natrafiono w centralnej Bułgarii na dużo starsze stanowisko zawierające tracki grób. Znaleziono tam między innymi cenny złoty sztylet. Wykonano go ze złota i platyny, jest długi na 16 cm i był ponoć bardzo ostry. Zdaniem odkrywców pochodzi on z ok. 3000 roku p.n.e. Być może używano go w celach rytualnych. Badacze sądzą, że grobowiec, w którym znaleziono przedmiot, pochodzi z okresu formowania się trackiej cywilizacji. W tym samym grobie znaleziono około 500 innych złotych obiektów.
Z kolei lato bieżącego roku okazało się owocne nie tylko dla wyżej wspomnianego zespołu Agre. Inny bułgarski archeolog, Georgi Kitow, ogłosił 17 sierpnia b.r. swoje odkryciach w pobliżu wioski Kuszare w Bułgarii. W trackim grobie pochodzącym z V wieku p.n.e. odkrył złote kolczyki, pierścień i inne dary pogrzebowe. Kitow jest niesławny dzięki kontrowersyjnym metodom wykopaliskowym: często bowiem używa ciężkiego sprzętu i buldożerów, a także rzadko dokumentuje swoje wykopaliska. Twierdzi, że czyni to w pośpiechu, by ubiec prowadzących nielegalne poszukiwania poszukiwaczy skarbów.
Kim byli Trakowie?
Trakowie byli indoeuropejskim ludem, który zamieszkiwał wschodnią, centralną i południową część Półwyspu Bałkańskiego. Piszący w V w. p.n.e. Herodot uważał, że Trakowie byli drugim co do liczebności ludem, który znał, i być może najpotężniejszym, gdyby nie to, że nie byli zjednoczeni. Byli oni bowiem podzieleni na dużą ilość plemion. Trakowie zajmowali się głównie rolnictwem i hodowlą bydła. Znali się także na wyrobie wina i byli biegli w wyrobie biżuterii ze złota, srebra i brązu. Społeczeństwo trackie składało się z wieśniaków i arystokracji plemiennej, która posiadała liczne przywileje.
Od końca VIII wieku p.n.e. wybrzeża trackie leżące nad Morzem Czarnym, Egejskim i Marmara były intensywnie kolonizowane przez Greków. Dzięki kontaktom z Grekami Trakowie uzyskali łączność z pozostałą częścią świata śródziemnomorskiego oraz czarnomorskiego. Między koloniami greckimi a plemionami trackimi rozwijała się intensywna wymiana handlowa. Trakowie też często służyli jako lekkozbrojna piechota na usługach Greków. Około 513 roku p.n.e. perski król Dariusz zajął część Tracji w trakcie swojej wyprawy przeciwko Scytom. Mimo to panowanie perskie w Tracji było przejściowe. Wydarzenia te przyczyniły się jednak do pojawienia się Scytów przy granicach Tracji, co spowodowało kolejne zagrożenie dla trackich plemion.
W tych okolicznościach Odrysowie, jedno z trackich plemion, zjednoczyli dużą część ziem trackich i stworzyli silne państwo. Miało to miejsce między 480 a 460 rokiem p.n.e. Według greckiego historyka Tukidydesa, państwo Odrysów sięgało od Morza Egejskiego po Dunaj i Strymon (Strumę). Powstanie tego państwa zabezpieczyło ziemie Traków od północy, gdzie graniczyli ze Scytami i pomogło nawiązać przyjazne stosunki z Atenami, najsilniejszym państwem greckim w tym czasie. Dzięki temu Trakowie stali się sojusznikami Aten w 429 r. p.n.e. przeciw Macedończykom. Z czasem państwo Odrysów zostało rozerwane przez silne tendencje separatystyczne, które udało się na początku IV w. p.n.e. przejściowo zahamować za panowania króla Kotisa.
Dzięki temu, że Trakowie byli podzieleni i walczyli między sobą o wpływy, władcy sąsiedniej Macedonii mogli w łatwiejszy sposób uzyskać wpływy na ich ziemiach. W latach 352-343 p.n.e. macedoński król Filip II toczył wojny z jednym z trackich królów, Kersobleptesem, który ostatecznie został hołdownikiem macedońskiego władcy. Królowie Macedonii włączyli Trację w system monetarny swojego państwa, dzięki czemu bity pieniądz upowszechnił się w tej krainie, a także przedsięwzięli wiele projektów budowlanych jak i fundacyjnych, tworząc i przebudowując miasta na wzór grecki.
Mimo poważnej rebelii w 325 r. p.n.e. Macedończycy z czasem wzmocnili swoje panowanie nad Tracją. Nie zniszczyli jednak ustroju trackiego, a z plemiennych władców trackich uczynili swoich lenników. W końcu jednak Macedończycy utracili zwierzchnictwo nad Tracją na rzecz Rzymian, którzy zwyciężając w 168 roku p.n.e. nad macedońskim królem Perseuszem, uczynili z Tracji państwo klienckie. W końcu, w 46 r. p.n.e. Tracja została włączona do Rzymu jako prowincja. Mimo to Trakowie jeszcze przez pewien czas podejmowali próby odzyskania niezależności. Rzymskie panowanie nad Tracją wywarło duży wpływ na te ziemie i zmieniło je w typową rzymską prowincję. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego na ziemie te najpierw nadciągnęli Słowianie (w VI wieku n.e.), a potem Bułgarzy (VII wiek n.e.). Powstanie państwa bułgarskiego w 681 r. zakończyło istnienie Traków jako grupy etnicznej.
Tytus Mikołajczak
