Kultura

Wisława Szymborska nie żyje

Ostatnia aktualizacja: 01.02.2012 09:10
Noblistka zmarła w Krakowie, miała 88 lat. Przypominamy archiwalne nagrania Polskiego Radia. Poetka goszcząc u nas, dawała się czasem namówić i czytała na antenie swoje wiersze.
Audio
  • Reakcja Wisławy Szymborskiej na nagrodę Nobla. (PR, 1996)
  • Wisława Szymborska w Polskim Radiu nieraz czytała swoje wiersze
  • Wisława Szymborska czytająca kilka wierszy na antenie

Wisława Szymborska urodziła się 2 lipca 1923 roku na Prowencie (obszarze dworskim tworzącym odrębną jednostkę administracyjną, obecnie Kórnik), przez większość życia związana była jednak z Krakowem. Była poetką, eseistką, krytykiem literackim, tłumaczem i felietonistką. Przede wszystkim była jednak uwielbianą przez czytelników ironiczną i mądrą kobietą, obdarzoną cudownym, inteligentnym poczuciem humoru. Wisława Szymborska uznawana jest za twórczynię i propagatorkę takich żartobliwych gatunków literackich jak lepieje, moskaliki, odwódki i altruiki. Sama o sobie o sobie mówiła :

- Ja jestem sceptyk z natury, a sceptyk ma przede wszystkim obowiązek być sceptycznym wobec samego siebie.

W listopadzie 2008 roku ukazała się publikacja biograficzno-albumowa "Wisławy Szymborskiej dary przyjaźni i dowcipu. Teksty i wyklejanki poetki z kolekcji Ryszarda Matuszewskiego". Składa się z reprodukcji widokówek – kolaży, wykonanych przez Wisławę Szymborską, adresowanych do Ryszarda Matuszewskiego – krytyka literackiego, znawcy polskiej literatury współczesnej oraz jego żony, Ireny Szymańskiej-Matuszewskiej, edytora i wydawcy, których łączyła z Szymborską wieloletnia przyjaźń.

- Pomysł wydania książki zrodził się już w połowie lat 90 XX w. Moment, w którym po raz pierwszy zaświtała mi myśl upublicznienia owych darów przyjaźni i dowcipu Wisławy, okazał się najbardziej niefortunny. Był to bowiem moment największego, choć skądinąd wspaniałego kataklizmu w jej życiu, a mianowicie moment, gdy jej twórczość poetycka uwieńczona została Nagrodą Nobla. Ci co poetkę znają, pamiętają, jaki to był piorun, uderzający w jej starannie pielęgnowaną prywatność i kameralność... – napisał Matuszewski w publikacji.

Wisława Szymborska w 1996 została laureatką literackiej Nagrody Nobla.
Dziennikarzom, którym udało się ją znaleźć po ogłoszeniu werdyktu szwedzkiej Akademii, powiedziała:

- Mam nadzieję, że mi się nie przewróci w głowie. Bo tu już nie jest ten wiek, żeby się komuś przewracało w głowie, prawda?

Debiutem książkowym poetki jest wydany w roku 1952 tomik wierszy "Dlatego żyjemy". Wcześniej, w latach 1947-1948, była sekretarzem dwutygodnika oświatowego "Świetlica Krakowska" i – między innymi – zajmowała się ilustracjami do książek. Publikowała także pojedyncze utwory w krakowskim "Dzienniku Polskim" a następnie w "Walce" i "Pokoleniu". Ostatni tom wierszy zatytułowany "Tutaj" ukazał się w 2009 roku. Jej książki przetłumaczono na 42 języki!

Michał Rusinek, literaturoznawca, tłumacz, pisarz, nauczyciel akademicki, wieloletni sekretarz Wisławy Szymborskiej, powiedział w styczniu tego roku w rozmowie z Jackiem Nizinkiewiczem (na łamach "Przeglądu"):

– Ona jest zjawiskiem osobnym. Ewenementem na skalę kosmiczną. Nie tylko jako poetka, ale jako człowiek. Jest zrobiona z jakiegoś innego materiału, jakby była z kosmosu. Nie znam drugiej takiej osoby. Ona sprawia wrażenie osoby dużo młodszej od siebie, ode mnie i od pana. Szymborska jest jakby poza wiekiem, poza czasem. Ma charakterystyczny, bardzo dziewczęcy błysk w oku.

W tych smutnych chwilach po śmierci Wielkiej Poetki oddajmy jej głos. Sama, parodiując gatunek, napisała epitafium na swój grób:

Nagrobek

Tu leży staroświecka jak przecinek
autorka paru wierszy. Wieczny odpoczynek
raczyła dać jej ziemia, pomimo że trup
nie należał do żadnej z literackich grup.
Ale też nic lepszego nie ma na mogile
oprócz tej rymowanki, łopianu i sowy.
Przechodniu, wyjmij z teczki mózg elektronowy
i nad losem Szymborskiej podumaj przez chwilę.

tom "Sól" 1962 rok.

 

as.

www.narodoweczytanie.polskieradio.pl
Cichociemni
Czytaj także

Wisława Szymborska: Życie trzeba czytać

Ostatnia aktualizacja: 03.02.2012 09:31
- Wiersze zaczyna się pisać bardzo wcześnie. Potem przeważnie się je zarzuca, ja byłam z tych osób, które przy tym zostały - mówiła Noblistka. Przypominamy wywiady z poetką przeprowadzone w Polskim Radiu w latach 60 i 70.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jej wiersze pomogą nam żyć

Ostatnia aktualizacja: 03.02.2012 09:15
- Te słowa, idealnie trafiając w sedno, nie ranią, nie zabijają, nie pustoszą. Jej jasność nie jest nigdy aluzją do ciemności - pisał o poezji Wisławy Szymborskiej Zbigniew Bieńkowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Szymborska umarła spokojnie, we śnie"

Ostatnia aktualizacja: 01.02.2012 21:21
W środę wieczorem w Krakowie zmarła jedna z najbardziej cenionych poetek, laureatka literackiej Nagrody Nobla z 1996 roku Wisława Szymborska - poinformował asystent noblistki Michał Rusinek.
rozwiń zwiń