Z jednej strony etnograf to termin określający profesję i zajęcie, które w pewnym sensie jest już historyczne. Z takim określeniem tego słowa spotykamy się najczęściej w języku potocznym. Dawniej słowem etnograf opisywano ludzi, którzy zajmowali się zbieraniem i opisywaniem kultury ludowej. W tym sensie słowo etnograf było używane zamiennie ze słowem ludoznawca, choć niekoniecznie słusznie, bo ludoznawstwo jako termin określający zainteresowanie kulturą europejskich wsi stało się popularne wcześniej, już w XVIII wieku i odnosiło się do amatorskiego, nieprofesjonalnego zbierania rzeczy ludowych. Takich zbieraczy na przełomie XVIII i XIX wieku było bardzo wielu, co miało związek z rodzącym się romantyzmem. Inteligenci i przedstawiciele warstw wyższych wędrowali po wsiach i zbierali literaturę ludową, podania, mity teksty pieśni, bajki. Zbiór bajek braci Grimm jest owocem właśnie takiego zbieractwa. Trzeba jednak podkreślić, że ci pierwsi badacze nie mieli żadnej metody i założeń teoretycznych, byli po prostu amatorami. Mieli jednak przekonanie że to, co ludowe jest wartościowe i trzeba to ocalać. Wierzyli, że to, co autentyczne dla kultury danego narodu miało zachować się pod strzechami wiejskich chat.
Etnografa od dawnego ludoznawcy różniło to, że miał on już założenia metodologiczne i teoretyczne. Kształtowały się one dosyć długo, jednak etnografia profesjonalna narodziła się w połowie XIX wieku. Współczesna etnografia badając europejskie wsie skupiała się na trzech podstawowych tematach. Interesowała ich kultura duchowa, wszelkie wierzenia i mitologie. Kultura materialna, narzędzia gospodarskie, budownictwo, stroje i przedmioty codziennego użytku, oraz po trzecie, kultura społeczna, czyli to, w jaki sposób było zorganizowane życie wsi, czym się mieszkańcy zajmowali, jak pracowali i jak funkcjonowały rodziny. Dziś nazywamy to nie etnografią, a etnologią i antropologią kulturową, albo antropologią społeczną.
Zapraszamy do odsłuchania całej audycji.
***
Przygotowała: Hanna Szczęśniak
Gość: dr Maria Małanicz-Przybylska
Data emisji: 15.06.2019
Godzina emisji: 8.50
gs
