Ataki dokonane 11 lipca 1943 roku były jednymi z najbardziej okrutnych i krwawych mordów, jakich dopuścili się nacjonaliści ukraińscy w latach 1942-1944. Rzeź wołyńska oznacza szereg ludobójczych akcji dokonanych przez UPA i miejscowych chłopów, skierowanych przeciwko ludności polskiej i czeskiej zamieszkującej na Wołyniu oraz odwetowych akcji partyzantki polskiej.
Śmierć przyszła o świcie
11 lipca 1943 roku o świcie oddziały UPA otoczyły i zaatakowały 99 wsi i osad polskich w trzech powiatach: kowelskim, horochowskim i włodzimierskim. Rzeź rozpoczęła się około godziny 3. rano atakiem na polską wieś Gurów, w której z 480. mieszkańców ocalało tylko 70 osób.
Tego samego dnia 20. nacjonalistów ukraińskich wtargnęło w czasie mszy świętej do kościoła w Porycku. W ciągu trzydziestu minut zabili około stu osób, w tym dzieci, kobiety i starców. Bandyci wymordowali wówczas wszystkich mieszkańców Porycka – łącznie około 200 osób.
Inne zaatakowane osady to między innymi: Wygranka, Nowiny, Orzeszyn, Romanówka i Swojczów.
Bratobójcze ataki
W ciągu lipca 1943 roku oddziały UPA zorganizowały około 530. napadów. Pod hasłem "Śmierć Lachom" wymordowano kilkanaście tysięcy Polaków. Bardzo trudno dziś określić dokładnie liczbę osób zamordowanych podczas rzezi wołyńskiej. Szacuje się, że straty polskie na Wołyniu wyniosły około 60 tysięcy pomordowanych.
Strona ukraińska ocenia swoje straty na 10, a nawet 20 tysięcy ofiar, przy czym część z nich zginęła z rąk UPA za pomoc udzielaną Polakom lub odmowę przyłączenia się do oprawców.
Istnienie na Wołyniu antypolskich grup, w skład których wchodzili Ukraińcy, odnotowywano już w 1939 roku. Ich akcje przeciwko Polakom stopniowo zaczęły się nasilać po ataku ZSRR na Polskę 17 września 1939 roku, pod wpływem propagandy sowieckiej.
UPA
Jesienią 1942 roku rozpoczęła działanie Ukraińska Powstańcza Armia - formacja zbrojna walcząca o niepodległe państwo ukraińskie. Polacy mieszkający na Wołyniu stali się od początku celem ataków UPA. Koncentracja działań antypolskich miała miejsce latem 1943 roku.
Masowe akcje nacjonalistów ukraińskich na polskie wsie i małe osady spowodowały, że na początku 1944 roku Polacy na Wołyniu zamieszkiwali już jedynie miasta. Przebywali także wokół ośrodków samoobrony, które we współpracy z oddziałami Armii Krajowej, między innymi 27. Wołyńską Dywizją Piechoty AK, próbowały organizować akcje obronne i odwetowe przeciw UPA.
Obecnie śledztwa w sprawie zbrodni popełnionych przez ukraińskich nacjonalistów na ludności polskiej Wołynia prowadzą terenowe oddziały Instytutu Pamięci Narodowej.
W 2009 roku Sejm przyjął przez aklamację uchwałę w sprawie tragicznego losu Polaków na Kresach Wschodnich w 66. rocznicę rozpoczęcia przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińską Powstańczą Armię na Kresach II Rzeczypospolitej tzw. antypolskiej akcji - masowych mordów o charakterze czystki etnicznej i znamionach ludobójczych.
