O zgładzonych Żydach z Bytomia niewiele wiadomo. Wysadzono ich na rampie przy obozowej bocznicy kolejowej. Tam zostawili bagaże. Tragedia rozegrała się najprawdopodobniej w obozie macierzystym Auschwitz I, a nie w bunkrze numer I w Auschwitz II-Birkenau, jak początkowo sądzono. Zaważyć na tym mogły kłopoty z doprowadzeniem Żydów do Birkenau oraz ich pogrzebaniem na zamarzniętej łące nieopodal bunkra.
Rozkaz zabić!
Obozowe pogotowie SS odebrało Żydów i przeprowadziło do komory gazowej, mieszczącej się w obozowym krematorium. Tam zabito ich przy pomocy gazu cyklon B.
Historyk z Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau Franciszek Piper powiedział, że w dokumentacji muzealnej informacje na temat transportu są bardzo lakoniczne. Wzmianka o nim znajduje się jedynie w przypisach do wspomnień komendanta obozu Rudolfa Hossa. Nie wiadomo, ilu Żydów trafiło w tym transporcie do obozu.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie nie posiada dokumentów z Bytomia. Istnieją jedynie relacje mieszkańców: Jozuy Blumenfelda i Ludwika Szlezyngera. Wynika z nich, że zimą z 1941 na 1942 rok aresztowano pewną liczbę Żydów, którym zarzucano różne wykroczenia, często zupełnie błahe. Następnie zostali deportowani do Auschwitz, skąd wkrótce przysłano urny z prochami.
Przygotowania do zbrodni
Adolf Hitler wydał rozkaz rozpoczęcia masowej eksterminacji Żydów w obozach prawdopodobnie w czerwcu 1941 roku. Budowa maszynerii zagłady trwała całe lato i jesień 1941 roku. 20 stycznia 1942 roku Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA) zorganizował w Wannsee na przedmieściach Berlina konferencję na temat zagłady Żydów. Jej zadaniem było potwierdzenie "ostatecznego rozwiązania" (Endloesung) oraz koordynacja wysiłków do jego osiągnięcia. Od tego momentu wszystko, co wiązało się z realizacją "ostatecznego rozwiązania", otrzymało absolutny priorytet, nawet przed wysiłkiem wojennym.
Niemieckie obozy
Po konferencji nastąpiło przyspieszenie działań. Obóz w Bełżcu był gotów już w lutym. W marcu rozpoczęła się budowa obozu w Sobiborze. Równocześnie obozy Auschwitz, na Majdanku i w Treblince zostały przekształcane w obozy zagłady. Niemcy zamierzali objąć akcją Żydów zamieszkałych w Rzeszy, krajach sojuszniczych, terenach okupowanych i neutralnych, a także w krajach, które planowali w przyszłości zająć.
Większość Żydów polskich została zamordowana w innych ośrodkach natychmiastowej zagłady znajdujących się: w Chełmnie nad Nerem, Bełżcu, Sobiborze, Treblince, także Majdanku oraz w masowych egzekucjach w pobliżu lub w samych miejscach ich zamieszkania. Około 150 tysięcy zmarło z głodu lub na skutek epidemii w gettach. Spośród Żydów zamordowanych w KL Auschwitz zdecydowana większość była od razu po przywiezieniu kierowana do komór gazowych.
Piekło Auschwitz
Dokładna data rozpoczęcia w Auschwitz masowej zagłady Żydów nie jest znana. Niektóre źródła wskazują, że pojedyncze transporty uśmiercano już jesienią 1941 roku. Część badaczy przyjmuje, że masowe zabójstwa rozpoczęły się w styczniu 1942 roku. 15 lutego 1942 roku jest najwcześniejszą ustaloną dotąd datą przybycia transportu Żydów do Auschwitz w ramach "ostatecznego rozwiązania".
Spośród 1,1 miliona przywiezionych do Auschwitz Żydów około 200 tysięcy zostało zarejestrowanych jako więźniowie. Pozostałych 900 tysięcy zostało zamordowanych niemal natychmiast po przyjeździe, bez wprowadzania do obozowej ewidencji. Łącznie Niemcy zgładzili w Auschwitz co najmniej 960 tysięcy Żydów. Przedstawiciele tego narodu stanowią około 90 procent liczby wszystkich ofiar, którą historycy szacują na co najmniej 1,1 miliona osób. Oprócz Żydów byli to także Polacy, Romowie, jeńcy sowieccy i więźniowie innych narodowości.
