Wojna polsko-ukraińska 1918-1919

Trwający osiem miesięcy konflikt między odrodzoną Rzeczpospolitą, a dążącymi do niepodległości Ukraińcami położył się cieniem na stosunkach między oboma narodami w okresie II RP.

Naczelna komenda obrony Lwowa w 1918 roku fot. Wikimedia Commons.

- Konflikt rozpoczął się walkami o Lwów, a zakończył bez formalnego zawieszenia broni. Ukraińcy nie zrezygnowali z aspiracji niepodległościowych. Dla strony polskiej zmiana granicy wschodniej była nie do pomyślenia. Polska bez Kresów nie mogła istnieć – mówił na antenie PR prof. Rafał Habielski.

Preludium

Konflikt rozpoczął się we Lwowie w nocy z 31 października na 1 listopada 1918 roku. W ciągu kilku dni oddziały ukraińskie opanowały miasto.

- Strona ukraińska traktowała Lwów jako punkt wyjścia do zajęcia całej zachodniej Galicji, a w szerszym planie miał to być początek niepodległego bytu ukraińskiego, proklamowanego zresztą w połowie października pod nazwą Zachodnioukraińska Republika Ludowa – mówił gość audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej". – Był to jednak akt o znaczeniu czysto teoretycznym.

Posłuchaj

08:07 wojna polsko-ukraińska 1918-1919___2503_98_iv_tr_0-0_1031476655a07a5f[00].mp3 Wojna polsko-ukraińska 1918-1919 - audycja historyczna z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej" z udziałem historyka prof. Rafała Habielskiego. (PR, 10.09.1998)

 

Walki o Lwów trwały trzy tygodnie. Zaskoczona strona polska znajdowała się w odwrocie. Świeżo rekonstruowana państwowość polska nie miała w zasadzie żadnych oddziałów, ani władzy w tym rejonie. Polacy zamieszkujący Lwów zaczęli spontanicznie się mobilizować. Wiele młodzieży postanowiło, że będzie bronić swojego miasta. W ciągu tygodnia pod polskie sztandary zgłosiło się około tysiąca uczniów szkół średnich, których udział w walkach przeszedł do legendy narodowej jako czyn Orląt Lwowskich. 22 listopada 1918 roku Ukraińcy opuścili Lwów i sytuacja z punktu widzenia polskiego uległa poprawie.

- Konflikt w Galicji był przyjęty przez społeczeństwo polskie z pewnym zaskoczeniem – mówił historyk – Uznano, że niepodległe państwo polskie nie może istnieć bez Lwowa i obszarów wschodnich. Stąd zdecydowane działania polityczne i mobilizacja Polaków mieszkających na wschodzie.

Zwycięski pochód gen. Hallera

Po krótkim rozejmie, wymuszonym mediacją państw ententy, działania wojenne zostały wznowione na wiosnę 1919 roku.

Za sprawą powrotu z Francji błękitnej armii gen. Józefa Hallera wyraźną przewagę osiągnęła strona polska. Decydująca ofensywa polska rozpoczęła się 15 maja 1919 roku. Po przełamaniu frontu pod Jazłowcem oddziały ukraińskie zostały zmuszone do wycofania się za Zbrucz, na teren URL.

W listopadzie 1919 roku państwa ententy przyznały Polsce mandat nad Galicją Wschodnią na okres 25 lat, który kilka lat później zamieniono na pełnoprawną obecność na tym terenie. Wojna w Galicji trwała 8 miesięcy i kosztowała stronę ukraińską 15 tysięcy zabitych. Poległo 10 tysięcy Polaków.

mjm