Historia

Powstanie paryskie. Francuzi ratują swój honor

Ostatnia aktualizacja: 19.08.2023 05:35
Kiedy w Paryżu wybuchło powstanie z pomocą przyszli alianci. Zaledwie po tygodniu Francuzi wraz z Amerykanami szli w paradzie zwycięstwa. W tym samym czasie walczyli powstańcy w Warszawie. Sami.
Generał Charles de Gaulle podczas parady zwycięstwa spod Łuku Triumfalnego przez Pola Elizejskie aż do Katedry Notre Dame po wyzwoleniu Paryża w sierpniu 1944 r., Muzeum Wojenne w Wielkiej Brytanii
Generał Charles de Gaulle podczas parady zwycięstwa spod Łuku Triumfalnego przez Pola Elizejskie aż do Katedry Notre Dame po wyzwoleniu Paryża w sierpniu 1944 r., Muzeum Wojenne w Wielkiej BrytaniiFoto: Wikipedia/domena publiczna

19 sierpnia 1944 roku oddziały francuskiego ruchu oporu wraz z wspierającymi go wojskami armii sił "Wolnych Francuzów" de Gaulle'a oraz amerykańskiej 3 Armii gen. Pattona zaatakowały w Paryżu niemiecki garnizon okupacyjny. Wybuchło powstanie paryskie.

Kolaborująca Francja

Zgodnie z warunkami zawieszenia broni podpisanego przez gen. Charles'a Huntzingera i gen. Wilhelma Keitla 22 czerwca 1940 w Compiègne, prawie 2/3 powierzchni Francji znalazło się pod okupacją niemiecką. W lipcu 1940 roku Francuzi zawiązali układ z Niemcami, tworząc kolaborujący rząd Vichy.

Cztery lata później, na terenie okupowanej Francji rozpoczęła się aliancka operacja militarna pod kryptonimem Operacja Overlord, która zaczęła się 6 czerwca od lądowania w Normandii. Francuzi uwierzyli, że mogą wyzwolić się spod niemieckiej okupacji. 

Tłumy paryżan świętują wejście wojsk alianckich do miasta (25.08.1944), źr. National Archives and Records Administration, College Park, Wikipedia/dp
Tłumy paryżan świętują wejście wojsk alianckich do miasta (25.08.1944), źr. National Archives and Records Administration, College Park, Wikipedia/dp

Francuski ruch oporu

Komunistyczny ruch oporu we Francji nie był zbyt dobrze uzbrojony i zorganizowany. Ponadto w Londynie przebywał gen. Charles de Gaulle i jego "Wolni Francuzi". – Dość długo nie udało się stworzyć jednolitej struktury, która obejmowałaby zdecydowaną większość organizacji konspiracyjnych – podkreślał prof. Jerzy Eisler w aud. Andrzeja Sowy i Agnieszki Steckiej z 18 października 2000. – Dokonało się to dopiero w maju 1943 roku kiedy to w Paryżu powołano Krajową Radę Ruchu Oporu.

14 lipca 1944 Francuzi po raz pierwszy od 1940 roku wyszli na ulice Paryża, aby świętować w rocznicę zdobycia Bastylii. Nasilały się akcje sabotażowe ruchu oporu. Kolejarze sparaliżowali ruch w mieście, a także zażądali uwolnienia więźniów politycznych, grożąc strajkiem generalnym. Niemcy nie przystali na taki układ. 18 sierpnia ogłoszono więc strajk powszechny i pełną mobilizację do walki.

Polski akcent

– Zaczęło się o dwa dni za wcześnie – mówił Karol Witt, współpracownik Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, który brał udział w powstaniu w Paryżu. – Przyspieszenie powstania spowodowali Niemcy. 19 sierpnia próbowali wejść do gmachu policji i odpowiedziano im  z karabinów maszynowych.

W Paryżu walczyły też oddziały polskie. Jakie były ich zasługi w walkach o Paryż? 


Posłuchaj
08:38 RWE_Karol Witt_o powstaniu paryskim.mp3 Wspomnienia Karola Witta (Władysława Wantuły) - nowojorskiego współpracownika Rozgłośni Polskiej RWE - na temat udziału Polaków w powstaniu paryskim w 1944 r. (RWE, 26.08.1964)

 

Amerykańskie wojska podczas parady zwycięstwa (25.08.1944), źr. Rząd USA, Wikipedia/dp Amerykańskie wojska podczas parady zwycięstwa (25.08.1944), źr. Rząd USA, Wikipedia/dp

Z gen. Charles'em de Gaulle'em na czele

– W ciągu kilku miesięcy, do jesieni 1944 roku, prawie całe terytorium Francji zostało wyzwolone – mówił prof. Jerzy Eisler na antenie Polskiego Radia. – W akcji tej, obok wojsk amerykańskich i brytyjskich oraz oddziałów francuskich uczestniczył także francuski ruch oporu.


Posłuchaj
09:25 Francuski ruch oporu.mp3 O francuskim ruchu oporu mówi prof. Jerzy Eisler, aud. Andrzeja Sowy i Agnieszki Steckiej z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej – Francja". (PR, 18.10.2000)

 

Obroną Paryża dowodził wojenny gubernator Dietrich von Choltitz, który otrzymał rozkaz zniszczenia miasta od samego Adolfa Hitlera. Generał sprzeciwił się jego wykonaniu i poddał miasto 25 sierpnia.

– Oczywiście powstanie to w żadnym razie, ani jeśli chodzi o zakres, skalę zniszczeń, liczbę uczestników, charakter walk nie może być porównywane z Powstaniem Warszawskim – podkreślał prof. Jerzy Eisler.

Po wyzwoleniu Paryża gen. Charles de Gaulle przemawiał do rodaków: Dlaczego mielibyśmy skrywać emocje, które nami zawładnęły? Nami wszystkimi, mężczyznami i kobietami, tymi, którzy są tutaj u siebie w powstańczym Paryżu, wyzwolonym własnymi siłami. Ta emocja jest wielka i święta. Bywają chwile ważniejsze od całego marnego żywota. Paryż, zhańbiony, zdruzgotany, terroryzowany, ale Paryż wolny, wyzwolony własnymi siłami, przez mieszkańców, dzięki pomocy wojsk francuskich, dzięki pomocy całej Francji. Francji, która walczy, czyli jedynej Francji, prawdziwej Francji, wiecznej Francji.


Posłuchaj
09:00 Zwycięstwo Francuzów.mp3 O wojennych dziejach Francji mówi prof. Jerzy Eisler, w audycji wykorzystano archiwalne nagrania przemówień gen. Charlesa do Gaulle’a, aud. Andrzeja Sowy i Agnieszki Steckiej z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej – Francja". (PR, 23.10.2000)

 


mb

Czytaj także

Bitwa pod Falaise przełamała obronę niemiecką w Normandii. Ważną rolę odegrali w niej Polacy

Ostatnia aktualizacja: 21.08.2023 05:40
- Żołnierz Polski bić się może o wolność wszystkich narodów, umiera tylko dla Polski – mawiał generał Stanisław Maczek, dowódca Pierwszej Dywizji Pancernej na froncie zachodnim.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Philippe Pétain – bohater czy zdrajca?

Ostatnia aktualizacja: 26.04.2022 05:35
– Dla mnie nie ulega wątpliwości, że gdyby umarł przed wybuchem II wojny światowej, dziś byłby bohaterem narodowym – stwierdził historyk, profesor Jerzy Eisler, oceniając postać byłego marszałka Francji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Lądowanie Polaków w Normandii

Ostatnia aktualizacja: 01.08.2023 05:30
Wielu żołnierzy 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka myślało wtedy o Polsce, o tym, że walka w Normandii pozwoli im wrócić do Polski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rząd Vichy – ratunek dla kraju czy hańba?

Ostatnia aktualizacja: 10.07.2023 05:40
– Tak zaczyna się dialog Pétaina z hitlerowcami za kurtyną z francuskiej flagi narodowej i za parawanem słowa ojczyzna – powiedział o powstaniu rządu Vichy gen. Charles de Gaulle.
rozwiń zwiń