Obchody 80. rocznicy rozpoczęcia II wojny światowej - relacja z uroczystości
Najistotniejszą rocznicą celebrowaną w tym roku była bez wątpienia 80. rocznica wybuchu II wojny światowej. Gospodarzem uroczystości rocznicowych była Polska, która jako pierwsza stawiła opór dwóm wielkim totalitaryzmom XX wieku. Centralne uroczystości miały miejsce 1 września na pl. Piłsudskiego w Warszawie.
Oprócz polskich władz, brały w nich także udział przedstawiciele m.in. Niemiec i USA. "Proszę o wybaczenie historycznej winy Niemiec, biorę na siebie za to pełną odpowiedzialność" – powiedział prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier. Z kolei wiceprezydent Stanów Zjednoczonych Mike Pence powiedział, że "Stany Zjednoczone i Polska będą współpracowały ze wszystkimi sojusznikami w imię wspólnej obrony. Stany Zjednoczone i Polska będą apelowały do sojuszników, aby wywiązać się z obietnic, które sobie nawzajem złożyliśmy. Bo narody Polski i Ameryki bardzo dobrze wiedzą, że silny sojusz wolnych, niezależnych, suwerennych narodów, to najlepsza obrona naszej wolności zarówno teraz, jak i na zawsze".
Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny
Prezydent RP Andrzej Duda odnosząc się do trwających nadal na Ukrainie i w Gruzji konfliktów podkreślił, że "musimy być zdecydowani, nie możemy pozwolić, bo to jest nasza odpowiedzialność przed naszymi społeczeństwami i społeczeństwami Europy i Świata, żeby nigdy więcej nie doszło do zbrojnej agresji".
Rok Unii Lubelskiej
Wcześniej, 30 czerwca, miały miejsce główne obchody 450. rocznicy podpisania Unii Lubelskiej. Tego dnia w Lublinie odbyła się debata "Europejskie znaczenie dziedzictwa Unii Lubelskiej dla współczesnych narodów i państw". Uczestniczyli w niej przedstawiciele państw środkowoeuropejskich: Polski, Litwy, Łotwy, Czech, Estonii, Białorusi, Węgier, Mołdawii, Gruzji i Ukrainy.
450. rocznica zawarcia Unii Lubelskiej - zobacz serwis specjalny
Obchody rocznicy przybrały charakter europejski również ze względu na przedstawienie kopii aktu Unii Lubelskiej w Mińsku na Białorusi oraz wystawienie w Wilnie obrazu Jana Matejki poświęconego podpisaniu porozumienia. Z kolei w Kijowie w czerwcu i lipcu na stacji metra Złote Wrota można było oglądać wystawę fotografii "Wolni z wolnymi. Równi z równymi. 450. rocznica zawarcia Unii Lubelskiej".
30. rocznica wyborów 4. czerwca
4 czerwca 1989 roku przeprowadzono pierwszą turę częściowo wolnych wyborów do Sejmu i całkowicie wolnych do Senatu. Wybory odbyły się na zasadach ustalonych podczas obrad Okrągłego Stołu i zakończyły się zwycięstwem "Solidarności". Głosowanie z 4 czerwca było jednym z czynników, które doprowadziły do upadku komunizmu i trwałych demokratycznych zmian w Polsce i całej Europie Środkowo-Wschodniej. Kulminacyjnym elementem obchodów było uroczyste posiedzenie Senatu.
4 czerwca 1989 - zobacz serwis specjalny
- Wybory do Senatu 4 czerwca 1989 roku były wielkim zwycięstwem Polaków i tryumfem, który zmienił świat - mówił prezydent Andrzej Duda podczas uroczystego posiedzenia izby wyższej. Premier Mateusz Morawiecki podkreślił, że te wybory były "niezwykle ważnym krokiem na drodze ku wolności".
Czas, który odmienił oblicze tej ziemi
W tym samym czasie w całej Polsce trwały uroczystości związane z 40. rocznicą pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. Podróż duszpasterska, która trwała od 2 do 10 czerwca 1979 roku, zwieńczona wypowiedzianymi przez papieża-Polaka na pl. Zwycięstwa słowami "Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi", stanowiła istotny impuls dla przemian demokratycznych, które nastąpiły w kolejnej dekadzie.
PIERWSZA PIELGRZYMKA JANA PAWŁA II DO POLSKI - ZOBACZ SERWIS SPECJALNY>>>>
Zobacz rozmowę z Arturo Marim, przyjacielem i fotografem Jana Pawła II, który opowiada w rozmowie z portalem PolskieRadio24.pl wspomina swoje wrażenia z pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski:
75. rocznica Powstania Warszawskiego
1 sierpnia Warszawa zamarła na minutę w Godzinę W, godzinę kiedy 75 lat temu rozpoczęło się Powstanie Warszawskie. Główne uroczystości z tej okazji odbyły się na Wojskowych Powązkach, przy Pomniku Gloria Victis. Na Kopcu Powstania Warszawskiego zapłonęło ognisko pamięci. Wieczorem odbył się koncert "Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki".
Pięć dni później setki osób przeszły kilkukilometrową trasę sprzed pomnika upamiętniającego ofiary ludobójstwa na Woli na Cmentarz Powstańców Warszawy, gdzie spoczywa ponad 100 tys. osób.
Pamięć o Polakach, którzy walczyli o wolność Europy
Rok 2019 był istotny dla weteranów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. To oni byli honorowymi gośćmi podczas odbywających się 18 maja uroczystości na Monte Cassino, gdzie 75 lat temu żołnierze gen. Władysława Andersa zdobyli ruiny klasztoru – kluczowy punkt dla powodzenia całej operacji zajmowania przez aliantów Półwyspu Apenińskiego.
- Pamięć ta została uwieczniona w słowach wyrytych na stelli wzniesionej na wzgórzu 593: za wolność naszą i waszą, my żołnierze polscy oddaliśmy Bogu ducha, ciało - ziemi włoskiej, a serce - Polsce. W głębokim znaczeniu tego zdania zawarta jest istota przyjaźni łączącej Polskę i Włochy – ocenił prezydent Włoch Sergio Mattarella. W uroczystościach wziął udział także Prezydent RP Andrzej Duda.
Huczny charakter przybrały obchody 75. rocznicy wyzwolenia holenderskiej Bredy przez żołnierzy gen. Stanisława Maczka. 27 października ulicami miasta przedefilowali ostatni żyjący żołnierze legendarnego dowódcy. Prezydent RP Andrzej Duda i Król Niderlandów Wilhelm-Alexander złożyli kwiaty na grobie generała Stanisława Maczka na cmentarzu w Bredzie oraz pod pomnikiem upamiętniającym polskich żołnierzy poległych w walce.
75. rocznica wyzwolenia Bredy. Uczczono żołnierzy gen. S. Maczka
Miesiąc wcześniej polski akcent wybrzmiał podczas obchodów 75. rocznicy operacji "Market-Garden" w holenderskim Arnhem. Jak co roku, "Mazurek Dąbrowskiego" został tam odegrany przed hymnami Holandii i Wielkiej Brytanii jako wyraz szacunku dla polskich spadochroniarzy, którzy zostali po wojnie niesłusznie obarczeni odpowiedzialnością za porażkę aliantów. Szczególny charakter miały uroczystości w Driel (w tym miasteczku 75 lat temu wylądowali żołnierze 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej), gdzie wieniec pod pomnikiem poświęconym polskim spadochroniarzom złożył następca brytyjskiego tronu, książę Karol.
ZOBACZ TAKŻE - SERWIS SPECJALNY POŚWIĘCONY POLSKIM SPADOCHRONIARZOM PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ>>>>>
Sto lat od powstańczego zrywu na Śląsku
15 sierpnia w Katowicach uczczono 100. rocznicę wybuchu I Powstania Śląskiego. W czasie trzech powstań po I wojnie światowej Ślązacy wywalczyli korzystny dla Polski podział terytorium, które miało znaczenie kluczowe i generowało konflikt między Polską i Niemcami.
Powstania Śląskie. Serwis specjalny
Sejm RP już wcześniej ustanowił 2019 rok Rokiem Powstań Śląskich. W uroczystościach wzięli udział premier Mateusz Morawiecki i prezydent Andrzej Duda. Głównym punktem obchodów była wojskowa defilada "Wierni Polsce", która przeszła ulicami miasta. W tym samym czasie w całej Polsce obchodzona była 99. rocznica bitwy warszawskiej.
Defilada "Wierni Polsce", pikniki i uroczystości w całym kraju
Pogrzeb powstańców styczniowych
Międzynarodowy charakter miał także pogrzeb 20 powstańców styczniowych, w tym dwóch dowódców zrywu. Uroczystości miały miejsce na wileńskim Cmentarzu na Rossie, 22 listopada.
W uroczystościach wzięli udział prezydent Andrzej Duda z małżonką, premier Mateusz Morawiecki, minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak, przedstawiciele Białorusi, Ukrainy i Łotwy, a także ludzie, którzy oddali hołd bohaterom powstańczego zrywu. Wśród obecnych można było zobaczyć liczne osoby trzymające flagi Polski, a także biało-czerwono-białe, nieuznawane przez władze w Mińsku flagi Białorusi, oraz flagi Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Rok prawdy o polskich dyplomatach ratujących Żydów
W 2019 roku kontynuowano wysiłki na rzecz upamiętnienia Polaków, którzy nieśli pomoc Żydom mordowanym przez Niemców. 24 stycznia w siedzibie ONZ w Genewie otwarto wystawę "Paszporty do Życia" poświęconą tzw. Grupie Berneńskiej złożonej z polskich dyplomatów i żydowskich działaczy, którzy podczas II wojny światowej – wystawiając Żydom uzyskane nielegalnie paszporty krajów Ameryki Łacińskiej – ocalili ich. Posiadacze tych dokumentów w większości uniknęli wywózek do niemieckich obozów zagłady i zostali skierowani do obozów dla internowanych w Niemczech i okupowanej Francji.
Pamięci Polaków Ratujących Żydów - zobacz serwis historyczny
W Warszawie odbyła się też premiera filmu dokumentalnego "Paszporty Paragwaju" w reżyserii Roberta Kaczmarka, opowiadającego o działalności polskich dyplomatów.
Na początku roku do Polski trafiło także Archiwum Eissa, prezentujące działania polskich dyplomatów w Szwajcarii. Żydów ratowano "z niezwykłą zaciętością" – ocenił prezydent Andrzej Duda, który zapoznał się z dokumentami.
27 maja medalami Sprawiedliwy wśród Narodów Świata uhonorowano w stołecznych Łazienkach Królewskich 23 osoby, które w czasie okupacji niemieckiej ratowały Żydów. Wcześniej, 16 kwietnia, w gronie Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata znalazł się Konstanty Rokicki, członek nieformalnej "grupy Ładosia", która organizowała fałszywe paszporty dla Żydów.
Rok pamięci o legendach opozycji
W 2019 roku portal PolskieRadio24.pl przygotował serwisy specjalne poświęcone legendom opozycji demokratycznej czasów PRL. W 90. rocznicę urodzin Anny Walentynowicz opublikowany został serwis poświęcony pamięci kobiety, której losy stały się impulsem dla wielkich przemian, które zaszły w latach 80. w Polsce.
Anna Walentynowicz. Serwis specjalny
19 października, w rocznicę męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki, miała miejsce premiera serwisu poświęconego postaci kapelana "Solidarności". Witryna zawiera między innymi niepublikowane dotąd fragmenty nagrań procesu toruńskiego zabójców Popiełuszki.
W roku 2019 odeszli legendarni opozycjoniści. 7 lutego 2019 zmarł Jan Olszewski, adwokat, obrońca w procesach politycznych PRL, prezes Rady Ministrów i kawaler Orderu Orła Białego.
WYJĄTKOWE NAGRANIA WSPOMNIEŃ JANA OLSZEWSKIEGO - POSŁUCHAJ W SERWISIE SPECJALNYM >>>>>
28 kwietnia zmarł prof. Karol Modzelewski - historyk, mediewista, kawaler Orderu Orła Białego, w okresie PRL dysydent i więzień polityczny, w latach 1989-91 senator I kadencji.
30 września pożegnaliśmy Kornela Morawieckiego, przywódcę Solidarności Walczącej, doktora fizyki, kawalera Orderu Orła Białego i marszałka-seniora Sejmu VIII kadencji.
Zobacz pamiętne wystąpienie Kornela Morawieckiego jako marszałka-seniora VIII kadencji Sejmu:
PAP/bm
