Marek Pernal historyk i dyplomata, obecny konsul RP w Barcelonie, były Ambasador RP w Pradze, na początku lat 90. Dyrektor Biura ds. Wyznań Urzędu Rady Ministrów, Od 1980 do 1986 roku zbierał materiały archiwalne na temat batalionu "Zośka" w związku z przygotowywaną pracą doktorską. W tym czasie udało mu się nagrać ponad 200 relacji z żołnierzami Batalionu "Zośka" oraz wyższymi dowódcami związanymi z Szarymi Szeregami.
Bezcenne relacje
Każdą z relacji przepisał, a następnie uwiarygodnił podpisem osoby składającej relację. Materiał ten ma szczególnie istotne znaczenie z uwagi na fakt, iż Pernal był już przygotowany merytorycznie do zadawania odpowiednich pytań badawczych oraz był w stanie weryfikować przedstawiane mu informacje. Relacje były zbierane zarówno w Kraju, jak i zagranicą. Szczególnie cenne są te przywiezione ze Szwecji, Włoch, Stanów Zjednoczonych i Kanady, od żołnierzy, których nie ma już dzisiaj wśród nas. Mentorami Pernala przy opracowywaniu historii batalionu "Zośka" byli Henryk Kozłowski ps. Kmita dowódca kompanii w Batalionu "Zośka" i Józef Rybicki ps. Andrzej - dowódca Kedywu Okręgu Warszawskiego AK. Mieszkający na stałe w Kanadzie Kozłowski przekazał również Pernalowi w latach 80. szereg pamiętników żołnierzy "Zośki" i to tych, które nie zostały jeszcze opublikowane.
Będzie wydawnictwo
W 1986 roku Pernal przerwał pracę nad książką o "Zośce" z uwagi na zaangażowanie się w działalność opozycyjną. Od tego momentu archiwalia były złożone w jego domu. O ich istnieniu AAN dowiedziało się w 2007 roku od Jana Więckowskiego ps. Drogosław, jednak odnalezienie osoby, która je zebrała zajęło ponad 2 lata. Po skontaktowaniu się z Markiem Pernalem podjął on decyzję o przekazaniu zbioru non profit, jako dar. AAN opublikuje w ciągu najbliższego roku relacje w postaci wydawnictwa źródłowego.
Ocalić od zapomnienia
Archiwum Czynu Niepodległościowego jako oddział Archiwum Akt Nowych pozyskuje do zbiorów państwowych, przy współpracy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Związku Powstańców Warszawskich i samych żołnierzy AK m.in. dokumenty Polskiego Państwa Podziemnego.
Część pozyskantch zbiorów. źr. Archiwum Akt Nowych
Akcja ta przyniosła w ciągu ostatnich lat konkretne efekty, a w jej wyniku pozyskano m.in. następujące kolekcje: Akta Tomasza Strzembosza; Akta Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Okręg Warszawa; Związek Młodocianych Więźniów Politycznych 1944-1956 "Jaworzniacy"; Akta Obwodu Jędrzejów AK; Akta Józefa Rella; Akta 9 Kompanii Dywersyjnej "Żniwiarz" AK; Akta Jana Gozdawy-Gołębiowskiego ps. Dziryt; Akta Związku Peowiaków; Akta Romualda Śreniawy-Szypiowskiego; Akta 3 Brygady Wileńskiej "Szczerbca"; Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych; Akta Zygmunta Malińskiego; Akta Franciszka Wojciechowskiego; Akta Kazimierza Leskiego ps. Bradl; Stowarzyszenie Kombatantów - Duszpasterstwo Kawalerii i Artylerii Konnej; Związek Powstańców Warszawskich (akta kilkudziesięciu środowisk powstańczych z Warszawy i terenu całej Polski); Socjalistyczna Organizacja Bojowa; Akta Zbrojnego Pogotowia Narodu; Akta organizacji Miecz i Pług; Samodzielny Batalion im. Brygadiera Mączyńskiego; Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Okręg Warszawa-Powiat; Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Koło we Wschodniej Pensylwanii; Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Okręg Warszawa (79 środowisk i kół akowskich oddziałów z Okręgu Warszawa AK); Zbiór prasy konspiracyjnej; Dokumenty Podokręgu Zachodniego "Hajduki", "Hallerowo" Obszaru Warszawskiego ZWZ-AK; Akta Jakuba Dymitrowskiego; Akta Romana Lewickiego; Akta Władysława Piotrowskiego; Akta Henryka Ratyny; Akta Mariana Utnika; Akta Józefa Krzyczkowskiego ps. Szymon; Akta Eligiusza Brulińskiego; Akta batalionu AK Miotła; Dokumenty organizacji Polska Niepodległa; Akta Antoniego Sanojcy ps. Kortum; Akta Jerzego Nowaka, Akta Eugeniusza Ajewskiego ps. Kotwa, Akta Edwarda Dietricha, Akta Stefana Tkaczuka, Akta Czesława Uhmy - zbiór prasy NSZ, Akta Jana Mazurkiewicza ps. Radosław, Akta Lesława Bartelskiego, Akta Haliny Zakrzewskiej ps. Beda i Bernarda Zakrzewskich ps. Oskar, Archiwum Dowództwa Narodowych Sił Zbrojnych, Archiwum OW-KB, Akta Bolesława Góreckiego ps. Sznica, Akta Stefana Korbońskiego, Akta kół AK w Nowym Jorku, Chicago, Pittsburghu, Philadelphii, Akta Zarządu Okręgu AK w Ameryce, Akta Juliusza B. Deczkowskiego ps. Laudański, Akta Stanisława Błaszczaka ps. Róg, Akta Romualda Bielskiego ps. Bej, Akta Danuty Miller (oryginalne wiersze Teresy Bogusławskiej), Akta Jana Rossmana ps. Kuna, Akta Piotra Stachiewicza, Archiwum Batalionów Iwo-Ostoja, Akta Obwodu AK Włoszczowa, Akta Władysława Romana, Akta Juliusza Kuleszy, Akta Jerzego Ślaskiego, Archiwum ZHR, Akta Ryszarda Białousa ps. Jerzy, Akta Anny Wyganowskiej-Eriksson, Akta Aleksandra Kunickiego ps. Rayski, Akta Józefa Doliny. Jednym z przejętych zespołów były również akta otrzymane od środowiska Batalionu "Kiliński", które przechowało swoje powojenne archiwum w gmachu historycznej PASTY. Na główną jego część składają się materiały zebrane przez Edwarda Mortko.
Co ważne, w ramach akcji gromadzone są dokumenty pochodzące z innych instytucji oraz pozyskiwane informacje, w jakich zbiorach znajdują się dokumenty Polskiego Państwa Podziemnego. Dzięki temu włączono do zasobu funkcjonujące od 1957 r. archiwum Zakładu Historii II Wojny Światowej IH PAN, archiwum Józefa Krzyczkowskiego ps. Szymon z Archiwum Zakładu dla Głuchoniemych w Laskach, a także Archiwum Batalionu "Gozdawa" z Archiwum Archidiecezji Warszawskiej.
Świadkowie historii
Osoby, które posiadają interesujące dokumenty ukazujące udział w walce o niepodległość Polski lub chciałyby złożyć relację na ten temat proszone są o kontakt pod numerem telefonu 822-90-53, e-mailem: mariusz.olczak@aan.gov.pl lub osobiście w gmachu AAN przy ul. Hankiewicza 1.
