Historia

Początek Bitwy o Anglię. Bohaterska karta polskich pilotów

Ostatnia aktualizacja: 10.07.2024 06:00
10 lipca 1940 roku rozpoczęła się bitwa o Anglię ("Battle of Britain"). Była to zmasowana niemiecka ofensywa lotnicza III Rzeszy skierowana przeciwko Wielkiej Brytanii, mająca na celu zdominowanie przestrzeni powietrznej Anglii oraz przecięcie brytyjskich szlaków komunikacyjnych. Istotną rolę w obronie Wielkiej Brytanii odegrali polscy lotnicy z dywizjonów myśliwskich. 
Piloci Dywizjonu 303. Od lewej PO Ferić, FLt Kent, FO Grzeszczak, PO Radomski, PO Zumbach, PO Łukuciewski, FO Henneberg, Sgt. Rogowski, Sgt. Szaposznikow
Piloci Dywizjonu 303. Od lewej P/O Ferić, F/Lt Kent, F/O Grzeszczak, P/O Radomski, P/O Zumbach, P/O Łukuciewski, F/O Henneberg, Sgt. Rogowski, Sgt. Szaposznikow Foto: Fot.: Royal Air Force official photographer/Imperial War Museums/domena publiczna

Działania te miały przygotować grunt pod operację desantową na wyspy brytyjskie pod kryptonimem "Lew Morski" (Seelöwe).

Bitwa toczyła się w kilku fazach, różniących się rodzajem i natężeniem działań. Kulminacyjnym momentem był dzień 15 września, kiedy doszło do masowego nalotu 500 samolotów Luftwaffe. Dzień ten przypomina pułkownik Marian Duryasz, pilot i późniejszy dowódca polskiego Dywizjonu 302:

"Tuż przed nami pojawiła się duża grupa samolotów, dowódca nie miał czasu na manewr. Skierował samoloty łeb w łeb. Wszystkie te nosy były czerwone, to znaczy, że był otwarty ogień. Szyk został rozbity."

Posłuchaj
38:56 Tadeusz Nowierski_szkolenie i pierwsze loty_bitwa o anglię (1).mp3 - Musieliśmy się nauczyć angielskich nazw. Brytyjscy szkoleniowcy bardzo szybko zorientowali się, że umiemy latać, że nie potrzeba nas uczyć – wspominał płk Tadeusz Nowierski. (PR, 28.08.1980)

 

Polscy piloci

Początkowo Niemcy mieli znaczącą przewagę. Luftwaffe dysponowała 990 myśliwcami i 1640 bombowcami. Królewskie Siły Lotnicze RAF mogły tej potędze przeciwstawić 960 samolotów myśliwskich oraz 400 bombowców. Obronę wyspy wspierało ponadto 80 stacji radiolokacyjnych i 1500 balonów zaporowych. W bitwie o Anglię najpierw w składzie, a potem u boku RAF, walczyły 4 polskie dywizjony - 2 bombowe: 300 i 301, 2 myśliwskie: 302 i 303 oraz 81 polskich pilotów w dywizjonach brytyjskich. W sumie 144 polskich pilotów.

Kliknij w obrazek i poznaj przebieg Bitwy o Anglię:

src="https:\/\/static.prsa.pl/2c9cd5d3-53ff-4dee-a5cd-62a56f784a73.file"

Znany aktor Mieczysław Pawlikowski był lotnikiem w Dywizjonach 300 i 301. W jednej z audycji Polskiego Radia przyznał, że najbardziej dramatyczny był jego pierwszy lot bojowy:

"Wielkie morze ognia, odłamki walą po kadłubie - otwieram drzwi bombowe w kadłubie, zakotłowało się od prochu. Dociągnęliśmy do bazy. W wieżyczce tylnego strzelca dziura wielkości głowy ludzkiej".

Posłuchaj
02:21 Stanisław Skalski o początkach w Anglii.mp3 Szkolenie było krótkie. Trafiliśmy szybko do jednostek brytyjskich. Ja byłem w 302, a niedługo później w angielskim Dywizjonie 501, z którym brałem udział w bitwie o Anglię. (PR, 28.08.1980)

 

Inny polski lotnik Tadeusz Nowierski był pilotem w brytyjskim Dywizjonie 609. Wspomina, że czasem trzeba było za wszelką cenę uniknąć bezpośredniego starcia z wrogiem. Sztuka ta nie zawsze udawała się nawet największym asom lotnictwa. Wspomina słynny muszkieter i późniejszy dowódca najsłynniejszego polskiego Dywizjonu 303 Witold Łokuciewski wspominał:

"Płomienie ogarnęły mnie całego. Pęd powietrza wyrwał mnie z kabiny, kiedy się obudziłem, to wisiałem nad kabiną, byłem cały poparzony. Dobrnąłem do brzegu".

Posłuchaj
06:44 Jan Zumbach od Francji do końca wojny.mp3 - W Anglii to szło szalenie szybko, brakowało im pilotów myśliwskich. Pierwszą eskadrę 303 złożyliśmy ze 110 Warszawskiej. Mieliśmy niesamowitą nienawiść do Niemców. Byłem na wojnie od początku do końca – mówił Jan Zumbach. (PR, 29.09.1963)

 

Witold Łokuciewski trafił wtedy do Stalagu Luft III w Żaganiu i uczestniczył w przygotowaniach do słynnej Wielkiej Ucieczki. W sumie Polacy zestrzelili około 170 samolotów niemieckich, uszkodzili 36, co stanowiło około 12 procent strat Luftwaffe. Asem wśród polskich lotników walczących o Anglię był Stanisław Skalski. O jednym ze swoich lotów we wrześniu 1940 roku opowiadał po latach w Polskim Radiu:

"Widziałem, jak samolot wpadł w chmury, przelecieliśmy pierwszą warstwę chmur i zobaczyłem, jak szedł pionowo do ziemi i w rejonie Canterbury uderzył w ziemię".

Myśliwce RAF: Hawker Hurricane i Supermarine Spitfire Myśliwce RAF: Hawker Hurricane i Supermarine Spitfire. Fot. PAP

W sumie w bitwie o Anglię wzięło udział 144 polskich pilotów. Niemcy stracili 1733 samoloty, a około 650 zostało uszkodzonych - było to 52 procent stanu Luftwaffe. Straty ludzkie to 2500 poległych i wziętych do niewoli oraz 1000 rannych lotników. Brytyjczycy stracili 915 samolotów, a około 450 zostało uszkodzonych. Śmierć poniosło 544 pilotów, a 500 zostało rannych. Bitwa zakończyła się 31 października 1940 roku porażką Niemiec.

Do historii przeszły słowa ówczesnego premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla, który wspominając udział Polaków w bitwie o Anglię, powiedział: "nigdy w historii ludzkich konfliktów tak wielu nie zawdzięczało tak dużo tak nielicznym".

Posłuchaj wspomnień polskich pilotów, uczestników bitwy o Anglię oraz fragmentu przemówienia radiowego Winstona Churchilla wspominającego to wydarzenie.

im


Czytaj także

Zdzisław Krasnodębski. Pierwszy dowódca Dywizjonu 303

Ostatnia aktualizacja: 10.07.2024 05:50
120 lat temu, 10 lipca 1904 roku, urodził się Zdzisław Krasnodębski, pierwszy dowódca słynnego Dywizjonu 303, bohater bitwy o Anglię.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Zumbach. As myśliwski, przemytnik i najemnik

Ostatnia aktualizacja: 14.04.2024 05:55
As myśliwski Dywizjonu 303, jeden z bohaterów bitwy o Anglię. Po wojnie wiódł niespokojny żywot. Zajmował się przemytem, był najemnikiem w Afryce, prowadził dyskotekę i restaurację. 14 kwietnia 1915 roku urodził się Jan Zumbach ps. Kaczor Donald, Johan.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mirosław Ferić. As myśliwski z Dywizjonu 303

Ostatnia aktualizacja: 17.06.2024 05:49
Należał do elitarnego grona pilotów - asów myśliwskich w legendarnym Dywizjonie 303. Był jednym z bohaterów Bitwy o Anglię.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Witold Łokuciewski. Ostatni dowódca Dywizjonu 303

Ostatnia aktualizacja: 02.02.2024 05:40
107 lat temu, 2 lutego 1917, urodził się Witold Łokuciewski ps. Tolo, pilot i ostatni dowódca legendarnego polskiego Dywizjonu 303. Brał udział w wojnie obronnej 1939 roku i w bitwie o Anglię w 1940, zyskując miano asa myśliwskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bohdan Arct. Od pilota Dywizjonu 303 do pisarza

Ostatnia aktualizacja: 27.05.2024 05:45
W czasie II wojny światowej w szeregach Polskiego Zespołu Myśliwskiego walczył w Afryce. Po wojnie zajął się pisarstwem. Został aresztowany przez władze PRL za rzekome ujawnienie tajemnic dotyczących konstrukcji radzieckich samolotów. W Archiwum Polskiego Radia zachował się wywiad z Bohdanem Arctem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Polacy udowodnili, że są wspaniałymi lotnikami". Dowódca RAF oddał hołd pilotom Dywizjonu 303

Ostatnia aktualizacja: 03.05.2020 16:33
Dowódca brytyjskich Royal Air Force, marszałek lotnictwa Mike Wigston w niedzielę, w dniu Święta Konstytucji 3 Maja, oddał hołd polskim lotnikom uczestniczącym w bitwie o Wielką Brytanię.
rozwiń zwiń
Czytaj także

75. rocznica zakończenia II wojny światowej. Polskie Asy na brytyjskim niebie

Ostatnia aktualizacja: 08.05.2020 05:45
Dywizjon 303 był najskuteczniejszą jednostką w Bitwie o Anglię. Wielkiej Brytanii broniły dwa myśliwskie i dwa bombowe polskie dywizjony oraz kilkudziesięciu Polaków w dywizjonach RAF.  
rozwiń zwiń