Stanisław Mackiewicz. "Zawsze był oryginalny, zawsze był wbrew"

- Szczytem jego działania pod prąd opinii publicznej było jego wystąpienie po kapitulacji Francji, kiedy sugerował, doradzał coś w rodzaju dogadania się z Niemcami czy też nawiązanie z nimi kontaktu, co spotkało się z bardzo ostrą reprymendą - mówił historyk prof. Janusz Osica.

Stanisław Mackiewicz

Foto: NAC

18 grudnia 1896 roku urodził się Stanisław Mackiewicz pseud. Cat, publicysta, polityk, premier Polski na uchodźstwie.

Więcej o Stanisławie Mackiewiczu w serwisie - Radia Wolności >>>

Nazywano go Mniszkówną polskiej publicystyki. Jerzy Putrament uważał Mackiewicza za najwybitniejszego publicystę dwudziestolecia międzywojennego II Rzeczypospolitej.

- Jestem przekonany, że Cat był publicystą znakomitym, jego oceny publicystyczne, polityczne były kreowane z ogromną dezynwolturą, przede wszystkim z chęci epatowania czytelnika, szokowania oryginalnymi puentami i oryginalnymi myślami. Cat zawsze był oryginalny, zawsze był wbrew – mówił na antenie Polskiego Radia historyk Janusz Osica.

Posłuchaj

17:19 stanisław cat-mackiewicz___f 25407.mp3 Stanisław Mackiewicz - audycja Andrzeja Sowy z cyklu "Na historycznej wokandzie". Rozmowa historyków, rozmowa oskarżyciela - doktora Janusza Osicy i obrońcy - doktora Jerzego Jaruzelskiego, którzy spierają się o polityczne dokonania Stanisława Mackiewicza dla Polski

 

Jako publicysta historyczny Mackiewicz spotkał się z krytyczną oceną. Prof. Konstanty Grzybowski w "Życiu Literackim" z roku 1961 napisał: "Cat praktycznie uprawia raczej fantazje historyczne, pogrobowce pewnej epoki, uprawia gawędy, rewizjonizm historyczny, a jego historia to jedynie historia odbita w lustrze sal balowych".

Mackiewicz był związany z czterema miastami, urodził się w Petersburgu, tam spędził wczesną młodość, później 17 lat był redaktorem dziennika "Słowo" w Wilnie, a potem mieszkał 16 lat w Londynie. Ostatni okres jego życia to Warszawa, lata 1956-66.

Od końca marca do połowy kwietnia 1939 roku Stanisław Mackiewicz siedział w obozie w Berezie Kartuskiej na zlecenie Felicjana Sławoj Składkowskiego za to, że podważał morale armii polskiej. - Myślę, że istotną przyczyną było to, że Mackiewicz bardzo gwałtownie atakował rząd. Uważał on, że następcy marszałka Piłsudskiego nie dorośli do marszałka – mówił historyk, doktor Jerzy Jaruzelski.

Posłuchaj

02:47 stanisław mackiewicz-cat___677_05_iv_tr_0-0_9909918647f7c40[00].mp3 Stanisław Mackiewicz - audycja Andrzeja Sowy z cyklu "Mieć 19 lat". (PR, 2005)

 

Cat został członkiem I Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej. Jednak do drugiej Rady już nie został powołany. Powodem był proces za jego publicystykę proniemiecką w okresie przed II wojną światową oraz historia, która się zdarzyła we Francji 16 czerwca 1940 roku, kiedy to przyszedł do prezydenta Władysława Raczkiewicza z propozycją, że Polska powinna zacząć dogadywać z Niemcami. Według dra Jerzego Jaruzelskiego był to najniższy punkt w całej karierze Mackiewicza jako publicysty, polityka, Polaka i człowieka.

W 1954 roku został on powołany premierem Rządu RP na Uchodźstwie. Sprawował tę funkcję przez rok.

W 1956 roku Stanisław Mackiewicz wypowiedział słynne słowa "Polska jest Polską" i wrócił do kraju. Był jednym z nielicznych emigracyjnych polityków, którzy powrócili do Polski. W kraju bezwzględnie atakował londyńską emigrację, zarazem jako Gaston de Cerizay współpracował z paryską "Kulturą".

Był jednym z sygnatariuszy "Listu 34" przeciwko cenzurze i polityce kulturalnej władz. Wytoczono mu proces o działalność na szkodę PRL, który przerwała jego śmierć 18 lutego 1966 roku.

mk