Historia

Włodzimierz Tetmajer. Malarz życia wiejskiego

Ostatnia aktualizacja: 26.12.2022 05:40
26 grudnia 1923 roku zmarł wybitny malarz Włodzimierz Tetmajer. Był przedstawicielem nurtu Młodej Polski, przyjacielem Lucjana Rydla i Stanisława Wyspiańskiego, bratem poety Kazimierza Przerwy-Tetmajera, działaczem politycznym i poetą.
Włodzimierz Tetmajer z rodziną przed domem w Bronowicach.
Włodzimierz Tetmajer z rodziną przed domem w Bronowicach.Foto: Wikimedia commons/autor nieznany

Włodzimierz Tetmajer znany jest głównie jako malarz motywów chłopskich i scen wiejskich w stylu młodopolskim, z jego fantazyjną, giętką linią i jasnymi barwami. Był on także aktywnym uczestnikiem krakowskiego życia kulturalnego i artystycznego utrwalonym w postaci Gospodarza w dramacie "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego. W wiejskiej chacie Tetmajera w Bronowicach odbyło się bowiem słynne wesele Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną opisane przez Wyspiańskiego. Tetmajer właściwie zapoczątkował modę na małżeństwa miejsko-wiejskie żeniąc się w 1890 roku z Anną Mikołajczykówną - siostrą Jadwigi, późniejszej Panny Młodej z "Wesela". Zamieszkał na wsi ale pozostał bardzo aktywny.

Sceny wiejskie

Był doskonale wykształcony - studiował malarstwo w Krakowie, Wiedniu, Monachium, Paryżu i ponownie w Krakowie u Jana Matejki. Był bardzo płodnym artystą i pozostawił po sobie wiele obrazów olejnych a także innych prac graficznych, ilustracji, scenografii, witraży, polichromii. Z nurtu wiejskiego warto wyróżnić dzieła przedstawiające życie codzienne mieszkańców wsi ("Muzykanci w Bronowicach", "Przed karczmą", "Tańce w karczmie"), ich obyczaje ("Zaloty", "Zrękowiny", "Procesja w Bronowicach", "Wesele") i pracę ("Żniwa", "Żniwiarki w polu", "Rozmowa na wiejskiej drodze"). Tetmajer tworzył także interesujące portrety swojej rodziny - "Portret żony", "Dorobek" - oraz mieszkańców wsi i bywalców przybyłych z miasta - "Na ganku Tetmajerówki".

Owa Tetmajerówka to dom Tetmajerów. Postać znanego malarza przyciągała tam wielu mieszkających w Krakowie i okolicach artystów. Córka Tetmajera wspominała:

- Tutaj przychodziło przede wszystkim bardzo wielu malarzy: Kossak, Fałat, Strojnowski, Wodzinowski, Stasiak, Radziejowski. Oni potem - naturalna rzeczy - bywali już z żonami. Sienkiewicza też pamiętam, ciągle zaziębiony był. Reymontów pamiętam - opowiadała Klementyna Rybicka w audycji Elżbiety Elbanowskiej w Polskim Radiu.


Posłuchaj
15:34 w tetmajerówce stanął czas___pr iii 14829_tr_0-0_1194641400a96b27[00].mp3 Malarz Włodzimierz Tetmajer we wspomnieniach. "W Tetmajerówce stanął czas". Audycja Elżbiety Elbanowskiej. (PR, 06.06.1968).

 

Poza typowymi dla okresu Młodej Polski motywami ludowymi Włodzimierz Tetmajer koncentrował się także na pejzażu, w którym widać silne inspiracje secesyjną giętką linią i fascynacje spokojnym krajobrazem wiejskim oraz życiem w rytmie natury.

Do zobaczenia w kościele

Niezwykle ważnym rozdziałem w twórczości plastycznej Włodzimierza Tetmajera jest sztuka sakralna. Tworzył liczne witraże, między innymi w kościele św. Mikołaja w Kaliszu i do kaplicy Trójcy Świętej w Katedrze na Wawelu, gdzie także znajdują się jego polichromie: "Panteon Wielkich Polaków" na sklepieniu, "Matka Boska Berdyczowska" i "Matka Boska Kalwaryjska". Ponadto jego polichromie można zobaczyć w kościołach w Sosnowcu, Bieczu, Wieliczce, Kaliszu czy Kalwarii Zebrzydowskiej.

Ponadto w dorobku Tetmajera znajdziemy prace o tematyce patriotyczno-wyzwoleńczej jak na przykład tryptyk "Racławice", "Alegoria wyzwolenia Polski" czy "Sztandary". Brał też udział w tworzeniu monumentalnej "Panoramy Racławickiej" obok Jana Styki i Wojciecha Kossaka. Zostały mu powierzone fragmenty przedstawiające sceny wiejskie.

Artysta - działacz

Włodzimierz Tetmajer poza malarstwem znajdował również czas - co odbywało się kosztem rodziny, jak wspominała jego córka, Klementyna - na pisanie oraz działalność społeczno-polityczną. Angażował się zarówno w organizowanie życia artystycznego, jak i ruchy patriotyczne. Był więc członkiem Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka", grupy artystycznej Zero, Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana, wiedeńskiego stowarzyszenia artystów Secesja. Jakby tego było mało był także członkiem Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół", zarządu Polskiego Skarbu Wojskowego, oraz współzałożycielem Polskiego Stronnictwa Ludowego, "Strzelca", straży pożarnej w Bronowicach, posłem do parlamentu austriackiego (od 1911 roku) i wielu innych organizacji.

az

Czytaj także

Włodzimierz Tetmajer - polityk odważny, prawdziwy Gospodarz z "Wesela"

Ostatnia aktualizacja: 04.01.2014 09:04
- Był człowiekiem wielu talentów, ale przede wszystkim - i tak został zapamiętany - był wielkim politykiem. Apelował do zaborców o odtworzenie polskiej państwowości - mówił w Jedynce dr Janusz Domański.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Szczęśliwa godzina malarstwa polskiego

Ostatnia aktualizacja: 22.04.2018 15:36
W audycji opowiadaliśmy o dwóch najważniejszych cyklach prac Stanisława Wyspiańskiego: pastelach przedstawiających Kopiec Kościuszki oraz kartonach do witraży wawelskich.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Autoportrety Malczewskiego. Czy artysta był narcyzem?

Ostatnia aktualizacja: 09.10.2019 08:00
- Nie ma w malarstwie polskim artystów, który pozostawiłby po sobie tak dużą ilość własnych wizerunków. Myślę, że to jest najważniejszy i najbardziej interesujący aspekt, który czyni Malczewskiego bardzo współczesnym - mówił w Dwójce artysta Bartek Jarmoliński. W 90. rocznicę śmierci, właśnie poprzez autoportrety, przyjrzeliśmy się dojrzałej twórczości wybitnego malarza.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Słynne dzieło Chełmońskiego konserwowane… na oczach widzów

Ostatnia aktualizacja: 30.06.2020 07:30
"Czwórka" – słynne dzieło Józefa Chełmońskiego, obecnie znajdujące się w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach zostanie poddane konserwacji. Nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie fakt, że cały proces odnawiania datowanego na 1880 rok obrazu, odbywał się na oczach zwiedzających. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Młoda Polska, czyli krakowski Arts and Crafts

Ostatnia aktualizacja: 01.12.2020 13:00
Może być zaskakujące, jak wiele łączyło dwóch polskich Stanisławów – Wyspiańskiego i Witkiewicza (ojca) – z angielskim ruchem Arts and Crafts. Nawet jeśli artyści nigdy się nie spotkali, to duch epoki sprawił, że w tak odległych od siebie Londynie i Krakowie zakiełkowały podobne idee.
rozwiń zwiń