Brutalna śmierć faraona. Zagadka rozwiązana po 3500 latach

Przyczyną zgonu Sekenenre Tao, starożytnego władcy Egiptu, nie były, jak dotąd sądzono, rany zadane w bitwie, ale egzekucja. Do takich wniosków prowadzą wyniki skanów tomograficznych wykonanych przez egipskich archeologów.

Maska grobowa Sekenenre Tao.

Foto: Wikimedia Commons/dp

Sekenenre Tao, nazywany Walecznym, był władcą południowej części Egiptu (tzw. Egipt Górny), w XVI wieku p.n.e. W latach jego panowania istotna dla gospodarki kraju, najżyźniejsza część państwa obejmująca deltę Nilu (Egipt Dolny) pozostawała przez sto lat we władaniu przybyłych z Azji Mniejszej Hyksosów – grupy ludów semickich, które przejęły zwyczaje i struktury państwa faraonów na północy  kraju. Sekenenre był pierwszym faraonem, który podjął walkę o przywrócenie dawnego blasku Egiptowi i odbicie północnej części kraju z rąk najeźdźców.

Browar sprzed 5000 lat odkryty w Egipcie. Mógł wytwarzać tysiące litrów piwa

Jego mumię odnaleziono w 1881 roku w grobowcu w Deir el-Bahari, nieopodal Karnaku, w południowym Egipcie – nie było to jednak pierwotne miejsce pochówku zwłok władcy, o czym świadczy fakt, że w skrytce grobowej  odnaleziono tam szczątki wielu innych faraonów.

Mumię władcy badano w XIX wieku i w latach 60. XX wieku. Na ich podstawie uważano, że Sekenenre Tao zginął wskutek ran odniesionych w bitwie z Hyksosami.

Głowa Sekenenre z zaznaczonymi miejscami ran odkrytymi podczas pierwszych badań mumii. Fot.: Wikimedia Commons/dp

Nowoczesne badania odsłaniają prawdę

Nową hipotezę na temat przyczyny śmierci Sekenenre Tao postawili dr Zahi Hawass, znany archeolog i były egipski minister ds. starożytności oraz dr Sahar Saleem, profesor radiologii na Wydziale Medycyny Uniwersytetu Kairskiego. Naukowcy przebadali mumię władcy za pomocą tomografu komputerowego. Na tej podstawie powstały trójwymiarowe modele zmumifikowanego ciała.  

CT scans of mummy of ancient Egyptian King Seqenenre-Taa-II revealed the circumstances of his death King...

Opublikowany przez Dr. Zahi Hawass Środa, 17 lutego 2021

"Technologia tomografii komputerowej jest jedną z technik obrazowania medycznego wykorzystywaną do badania szczątków archeologicznych, w tym mumii, w sposób bezpieczny i nieinwazyjny, co pomaga w ich zachowaniu. Tomografia komputerowa pomogła zbadać wiele egipskich mumii królewskich i określić wiek w chwili śmierci, płeć, a także sposób, w jaki zmarły" napisał na swoim profilu w serwisie Facebook dr Zahi Hawass.

Badania tomografem komputerowym pozwoliły odkryć przeoczone dotychczas urazy na ciele faraona. Odkryto, że na głowie króla jest więcej niż dotychczas sądzono ran. Zostały one bardzo dokładnie ukryte przez balsamistów. Potwierdzono również, że kształt ran odpowiada broni Hyksosów. O tym, że Sekenenre zginął nie w bitwie, a podczas rytualnej egzekucji świadczy fakt, że faraona zabiły liczne uderzenia ostrymi narzędziami (toporkami, sztyletami, włóczniami), zadane z wielu stron przez kilku napastników.

Co istotniejsze, badania tomografem komputerowym wykazały uszkodzenia i deformacje ramion i barków, wskazujące, że przed śmiercią ręce władcy były skrępowane w ten sposób, że nie mógł bronić się przed ciosami w głowę. To sugeruje, że faraon został pojmany na polu bitwy i zgładzony przez przeciwników dopiero po niej. Badania wykazały też, że faraon miał około czterdziestu lat w chwili śmierci.

Rozpoczął jednoczenie Egiptu

Sekenenre Tao należał do XVII dynastii rezydującej w Tebach i stąd rozciągającej panowanie nad Górnym Egiptem. Królowie tej dynastii nie byli suwerenni – musieli płacić trybut władcom Hyksosów. Sekenenre był pierwszym faraonem tej dynastii, który dążył do uniezależnienia się spod zwierzchnictwa najeźdźców z Azji Mniejszej i ponownego zjednoczenia Egiptu. Starania faraona kontynuował jego syn i następca – Kamose. Dzieło zrzucania władztwa Hyksosów nad Dolnym Egiptem dokończył młodszy syn Senenenre – Ahmose I.   

EurekaAlert.org, Zahi Havass (profil na Facebooku)/bm