Historia

6 lat temu zmarł Zbigniew Ścibor-Rylski, bohater powstania warszawskiego, założyciel i wieloletni prezes Związku Powstańców Warszawskich

Ostatnia aktualizacja: 03.08.2024 05:45
3 sierpnia 2018 roku zmarł gen. Zbigniew Ścibor-Rylski, pseudonim "Motyl", żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, jeden z założycieli muzeum upamiętniającego powstanie w 1944 roku.
Zbigniew Ścibor-Rylski, Warszawa, 15.08.2009
Zbigniew Ścibor-Rylski, Warszawa, 15.08.2009Foto: Forum

Przyszedł na świat 10 marca 1917 roku w Browkach, w obwodzie żytomierskim, na terenach dzisiejszej Ukrainy. Był czwartym, najmłodszym dzieckiem Marii z domu Raciborowskiej i Oskara Ścibora-Rylskiego herbu Ostoja. Przodkowie Ścibora-Rylskiego zamieszkiwali na tamtych terenach od XVI wieku.

Rok po wybuchu rewolucji październikowej rodzina przeniosła się najpierw do Białej Cerkwi, a później Kijowa. Ówczesna sytuacja polityczna ‒ narastający konflikt polsko-bolszewicki ‒ zmusiła rodzinę do kolejnej przeprowadzki, na którą szansa nadarzyła się wraz z wkroczeniem wojsk polskich do Kijowa.

Powrót do Polski

Po zdobyciu Kijowa przez wojska pod dowództwem Edwarda Rydza-Śmigłego, Oskar Ścibor-Rylski spotkał znajomego lekarza, który jako dowódca pociągu sanitarnego załatwił rodzinie powrót do Polski razem z transportem rannych.

Ścibor-Rylscy osiedlili się na Lubelszczyźnie, najpierw w Studziankach, a później w okolicach Zwierzyńca.

Lata młodzieńcze

Początkowo uczęszczał do gimnazjum w Zamościu, a od czwartej klasy był uczniem Gimnazjum w Rydzynie, którego dyrektorem był wtedy minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego Tadeusz Łopuszański. Była to szkoła o z internatem, o bardzo wysokim poziomie. Stawiająca zarówno na naukę przedmiotów ścisłych, jak i patriotyczne wychowanie.

W 1936 roku zdał maturę i po wcześniejszych egzaminach dostał się do grupy technicznej szkoły podchorążych lotnictwa. Już jako młody człowiek planował karierę wojskową.

Wybuch wojny

Zbigniew Ścibor-Rylski dołączył do grupy "Polesie" pod dowództwem generała Franciszka Kleeberga. Jego umiejętności jazdy konno pozwoliły na dostanie się do kawalerii. Razem z batalionem uderzeniowym "Olek" brał udział w bitwie pod Kockiem. Następnie trafił do niewoli, z której uciekł wraz z kolegami. W Warszawie, dzięki majorowi Franciszkowi Prochasce otrzymał papiery na nazwisko Jankowski Zbigniew.

‒ On mnie wciągnął od razu do punktu konspiracyjnego. Wiedział przecież, że ja jestem podporucznik lotnictwa. Dostałem dokumenty, fałszywe wszystko. Od tej pory już byłem w konspiracji - wspominał Zbigniew Ścibor-Rylski.

Posłuchaj
05:09 Ścibor rylski ok.mp3 "100 lat generała Zbigniewa Ścibora-Rylskiego". Z jubilatem rozmawia Hanna Maria Giza ("Poranek Dwójki", 14.03.2017)  

Działalność konspiracyjną rozpoczął pod pseudonimem "Stanisław" od udziału w grupie, zajmującej się typowaniem punktów zrzutów zarówno Cichociemnych, jak i broni. 15 czerwca 1943 roku otrzymał pseudonim "Motyl". Dołączył do 27. Dywizji Wołyńskiej

Powstanie warszawskie

Brał czynny udział w powstaniu warszawskim. Należał do zgrupowania "Radosław", które jako jedne z nielicznych było stosunkowo dobrze uzbrojone.

‒ 1 sierpnia wieczorem dostałem rozkaz stawienia się do pułkownika "Radosława". Pierwszym zadaniem było zdobycie fabryki na ulicy Okopowej na Woli ‒ mówił gen. Ścibor-Rylski w rozmowie z Hanną Marią Gizą w Polskim Radiu w 2012 roku. ‒ Potem był Muranów, Stare Miasto, kanałami na Plac Bankowy, potem Czerniaków, aż do kapitulacji.

Posłuchaj
10:34 GIZA POWSTAJE.mp3 "Siła oporu - konspiracyjne organizacje państwa podziemnego", audycja z cyklu"Sezon na Dwójkę", rozmowę prowadziła Hanna Maria Giza. (01.08.2012)  

‒ Po upadku powstania wydano rozkazy, aby stworzyć oddziały, które pójdą do niewoli i te, które zostaną i będą dalej w konspiracji ‒ wspominał Zbigniew Ścibor-Rylski. ‒ I "Radosław" wybrał nas kilkunastu, jako ranni trafiliśmy do szpitala w Pruszkowie. Dalej prowadziliśmy konspirację.

Lata powojenne

Pozostał w konspiracji do końca wojny w 1945 roku. Następnie wyjechał do Poznania, gdzie pod zmienionym nazwiskiem rozpoczął nowe życie. Pracował m.in w "Motozbycie", ale z powodu nie należenia do partii w 1957 roku stracił stanowisko. Był również kierowcą, a ostatnie 30 lat pracy był związany z Zjednoczonymi Zespołami Gospodarczymi. W obawie przed represjami przez wiele lat nie ujawniał swojego udziału w powstaniu ani działalności konspiracyjnej.

Zachować pamięć o powstaniu

W latach 80. był jednym z inicjatorów utworzenia Muzeum Powstania Warszawskiego, a później należał do Rady Honorowej Budowy Muzeum.

W 1989 roku był jednym z członków założycieli Związku Powstańców Warszawskich. Przez większość czasu, nie licząc trzyletniej przerwy, pełnił funkcję prezesa.   

Wartości związane z wolnością i równością darzył ogromnym szacunkiem. ‒ Potępiamy dyskryminację rasową i narodowościową, a jeśli tak, to warto rozważyć, czy powstanie warszawskie nie jest najbardziej wymownym symbolem walki o te wartości. Niech w tej refleksji wyraża się nadzieja moralnego triumfu niezłomnego miasta ‒  przemawiał Zbigniew Ścibor-Rylski z okazji 71. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego.

Posłuchaj
00:28 Zbigniew Ścibor-Rylski - PW - 31.07.2015.mp3 Generał Zbigniew Ścibor-Rylski o powstaniu warszawskim (IAR) (PR, 31.07.2015).

Generał Zbigniew Ścibor-Rylski zmarł 3 sierpnia 2018 w Warszawie.

WP


Bibliografia

1. https://www.1944.pl/archiwum-historii-mowionej/zbigniew-scibor-rylski,494.html, data dostępu: 09.03.2021.

Czytaj także

Powstanie warszawskie. Pierwszego dnia biało-czerwona flaga zawisła na Prudentialu

Ostatnia aktualizacja: 01.08.2024 05:52
Obraz najwyższego budynku przedwojennej Warszawy trzykrotnie stawał się symbolem walczącej stolicy: pierwszego dnia zrywu, kiedy na jego szczycie zawisła polska flaga był symbolem tryumfu, 28 września, kiedy uderzył w niego pocisk uwieczniony na zdjęciu, stał się symbolem walki, po wojnie jego szkielet obrazował zniszczenia niegdyś pięknego miasta.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Polska pamięta. Obchody 76. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego

Ostatnia aktualizacja: 01.08.2020 08:00
O godz. 17:00, w godzinę "W", stolica odda hołd powstańcom warszawskim pod pomnikiem Gloria Victis na Wojskowych Powązkach, ale uroczystości związane z rocznicą powstania zaczynają się już o 8:30 złożeniem kwiatów przy tablicy upamiętniającej podpisanie przez płk. Antoniego Chruściela "Montera", rozkazu rozpoczęcia Powstania. W obchodach 76. rocznicy wybuchu bohaterskiego zrywu wezmą udział m.in. prezydent Andrzej Duda i  premier Mateusz Morawiecki. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Nie był to akt bezwarunkowej kapitulacji". Ołdakowski o przerwaniu działań wojennych w Powstaniu Warszawskim

Ostatnia aktualizacja: 02.10.2020 13:23
- Po zakończeniu walk wjechały do Warszawy oddziały niemieckie, których celem był rabunek. Po nich wchodziły ekipy niszczące miasto, stolicę Polski próbowano zetrzeć z mapy świata - powiedział Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Historia opowiadana online. Muzeum Powstania Warszawskiego uruchomiło lekcje o II wojnie światowej

Ostatnia aktualizacja: 30.11.2020 18:18
Muzeum Powstania Warszawskiego ze względu na ograniczenia związane z epidemią uruchomiło program lekcji muzealnych prowadzonych online. Zajęcia prowadzi zespół ponad dwudziestu pracowników muzeum, którzy opowiadają o drugiej wojnie światowej ze szczególnym uwzględnieniem Powstania Warszawskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ponad 3 mln gości i 665 paczek dla powstańców. Muzeum Powstania Warszawskiego podsumowało 2020 rok

Ostatnia aktualizacja: 02.01.2021 11:29
Internetową ofertę Muzeum Powstania Warszawskiego, w tym wirtualne zwiedzanie, lekcje, lekcje plenerowe, wykłady, spotkania dla dzieci i spacery historyczne po mieście, obejrzało 3,5 miliona osób.
rozwiń zwiń