Historia

Anna Walentynowicz. Nieustraszona bohaterka Sierpnia ’80

Ostatnia aktualizacja: 15.08.2024 05:45
Jej nazwisko weszło na trwałe do historii polskiego ruchu robotniczego. Swoją bezkompromisową, prostolinijną postawą, uczciwością i stale wyrażanym dążeniem do prawdy zaskarbiła sobie szacunek i wielką popularność wśród robotników, ściągając jednocześnie na siebie prześladowanie i nienawiść władz.
Anna Walentynowicz (Nowy Targ, 20.10.1980 r.)
Anna Walentynowicz (Nowy Targ, 20.10.1980 r.)Foto: PAP/CAF/Stanisław Momot

Odwaga i bezkompromisowość

Anna Walentynowicz urodziła się w Równem na Wołyniu 15 sierpnia 1929 roku. Po wybuchu II wojny światowej straciła rodziców, a jej brata Sowieci wywieźli na Wschód. W 1941 roku znalazła się pod Warszawą, po wojnie trafiła na Pomorze. Była robotnicą Stoczni Gdańskiej i bohaterką "Sierpnia ’80".

anna.jpg
Anna Walentynowicz. Serwis specjalny

Za niezależną działalność związkową została dyscyplinarnie zwolniona z pracy 8 sierpnia 1980 roku, co stało się bezpośrednią przyczyną strajku stoczniowców. 14 sierpnia 1980 roku szesnastotysięczna załoga stoczni rozpoczęła strajk, żądając przywrócenia Anny Walentynowicz do pracy. Po powstaniu NSZZ Solidarność została oddelegowana do działalności związkowej, a w listopadzie 1981 roku została przywrócona do pracy.

Oskarżenie i proces

Internowana po rozbiciu siłą strajku w Stoczni Gdańskiej, oskarżona o kontynuowanie działalności związkowej w warunkach stanu wojennego, w marcu 1983 roku Anna Walentynowicz stanęła przed sądem w Grudziądzu. Skazano ją na 1,5 roku więzienia w zawieszeniu.

- Władze wojskowe stawiają przed sądem Annę Walentynowicz, oskarżają ją o największe przestępstwo w oczach komunistów: "kontynuowanie działalności związkowej po 13 grudnia 1981 roku". Innymi słowy została oskarżona o czynne występowanie w obronie robotniczych praw w czasie, gdy trzeba było niezwykłej odwagi i nieustraszonej postawy, by powiedzieć głośno co się myśli - mówił w 1983 roku na antenie Rozgłośni Polskiej RWE dziennikarz Wacław Pomorski.


Posłuchaj
03:48 Panorama dnia - (cz.150)_walentynowicz.mp3 Komentarz na temat procesu Anny Walentynowicz (fragment rozmowy z w kuluarach I zjazdu delegatów NSZZ Solidarność 1981 r. w Gdańsku). (RWE, 2.03.1983)

 

W grudniu 1983 roku trafiła do więzienia za udział w próbie wmurowania tablicy upamiętniającej górników zamordowanych w kopalni "Wujek". Z aresztu zwolniono ją w kwietniu 1984 roku.

- Przecież ja nie robię nic złego, po prostu pomagam przetrwać innym. I będę to robiła, trzeba to robić. My musimy sobie nawzajem pomagać, nie wyrządzając nikomu krzywdy, wręcz przeciwnie musimy naprawiać zło. Ja w tej chwili uważam, że powinnam pomóc ludziom uwięzionym i to jest moje zadanie - mówiła Anna Walentynowicz zaraz po wyjściu z więzienia w 1984 roku.


Posłuchaj
50:02 Program specjalny, 03_06_1984.mp3 "Dokumenty bezprawia" - archiwalna audycja Rozgłośni Polskiej RWE poświęcona Annie Walentynowicz. (RWE, 3.06.1984)

 

Posłuchaj
30:17 polska zamknieta w wiezieniu_moj opis.mp3 "Polska zamknięta w więzieniu" - archiwalna audycja Janusza Marchwińskiego poświęcona Annie Walentynowicz. (RWE, 6.03.1983)

 

Zobacz serwis - Stan wojenny >>>

Była inicjatorką protestu głodowego po zabójstwie księdza Jerzego Popiełuszki w 1985 roku. W latach 80. krytykowała ówczesne kierownictwo NSZZ "Solidarność" skupione wokół Lecha Wałęsy. Była przeciwniczką obrad Okrągłego Stołu.

Na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Wacław Pomorski mówił: - Anna Walentynowicz zawsze miała odwagę powiedzieć co jest jej zdaniem złe i co powinno zostać zmienione; i przed sierpniem, gdy wyrzucono ją z pracy w Stoczni Gdańskiej, ją robotnicę, polską kobietę, która mogłaby być symbolem losów najnowszych naszego kraju; miała odwagę i w czasie strajków w Stoczni Gdańskiej, gdy jeździła po zakładach pracy, wygłaszając przemówienia; i również wtedy, gdy istniała "Solidarność".

Po 1989 roku nie utożsamiała się z polityką rządzących partii postsolidarnościowych. 13 grudnia 2005 odebrała Medal Wolności od Amerykańskiej Fundacji Ofiar Komunizmu na rzecz "Solidarności". W 2006 roku została odznaczona przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego.

Anna Walentynowicz zginęła tragicznie w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010.

mk

Czytaj także

Anna Walentynowicz jedną ze 100 kobiet tygodnika "Time", które zdefiniowały ostatnie stulecie

Ostatnia aktualizacja: 06.03.2020 01:20
Działaczka wolnych związków zawodowych i legenda "Solidarności" Anna Walentynowicz została uznana przez amerykański tygodnik "Time" za jedną ze 100 kobiet, które zdefiniowały ostatnie stulecie. Walentynowicz, która zginęła w katastrofie smoleńskiej, wskazano jako najważniejszą kobietę 1980 roku. Zobacz serwis specjalny.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Anna Walentynowicz. Aresztowanie za "działalność związkową"

Ostatnia aktualizacja: 09.03.2023 06:00
9 marca 1983 roku podczas procesu w Grudziądzu sąd skazał Annę Walentynowicz na rok i trzy miesiące więzienia w zawieszeniu na 3 lata za m.in. "kontynuowanie działalności związkowej i organizowanie akcji protestacyjnej" w grudniu 1981 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Anna Walentynowicz - matka Solidarności. "Była wyczulona na ludzką krzywdę"

Ostatnia aktualizacja: 29.08.2020 09:29
Polska działaczka społeczna, opozycjonistka w PRL, działaczka Wolnych Związków Zawodowych, współzałożycielka NSZZ Solidarność, dama orderu Orła Białego. Anna Walentynowicz to jedna z bohaterek Sierpnia ’80 i polskiej drogi do wolności. To właśnie jej życiu poświęcona była audycja "Polki".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sierpień 1980 – to był przełomowy moment

Ostatnia aktualizacja: 14.08.2024 05:50
– Przy bramach zakładu garstka ludzi. Krzyczą i zachęcają, by inni się dołączyli. Nad bramą lata samolot, rozrzucający ulotki z informacją, że strajk się zakończył, a stocznię opanowała grupka elementów antysocjalistycznych – wspominał w Polskim Radiu jeden z uczestników strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina w 1980 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

21 postulatów. Jeden z najważniejszych tekstów ludzkości

Ostatnia aktualizacja: 16.08.2024 05:45
W nocy z 16 na 17 sierpnia 1980 roku gdański Międzyzakładowy Komitet Strajkowy przedstawił 21 postulatów, dotyczących m.in. prawa do strajku i tworzenia wolnych związków zawodowych oraz uwolnienia wszystkich więźniów politycznych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rocznica urodzin Anny Walentynowicz. "Stała się ikoną walki Polaków o wolność"

Ostatnia aktualizacja: 16.08.2022 15:01
- Nawet jeśli Anna Walentynowicz była Ukrainką, a najnowsze badania na to wskazują, ona jednak wybrała katolicyzm, wybrała polskość i stała się ikoną walki Polaków o wolność - powiedział na antenie Polskiego Radia 24 Daniel Czerwiński z Instytutu Pamięci Narodowej. Historyk wspominał legendę Solidarności z okazji rocznicy jej urodzin.
rozwiń zwiń