Telegram Zimmermanna. Samobójcze zagranie Niemiec

107 lat temu, 16 stycznia 1917 roku, nadana została zaszyfrowana depesza, która – jak się okazało – zmieniła losy Wielkiej Wojny. Ujawnienie treści wiadomości wpłynęło na decyzję Stanów Zjednoczonych o przystąpieniu do konfliktu.

Arthur Zimmermann, w tle nieodszyfrowana Depesza Zimmermanna.

Foto: Polskie Radio, na podstawie Wikimedia Commons/dp

Feralny dla państw centralnych telegram zawierał instrukcje niemieckiego sekretarza stanu w niemieckim Ministerstwie Spraw Zagranicznych Arthura Zimmermanna skierowane do Heinricha von Eckardta, przedstawiciela dyplomatycznego Cesarstwa Niemieckiego w Meksyku.

Zamach w Sarajewie - początek europejskiego samobójstwa

Niemcy oferowały Meksykowi dołączenie do wojny po stronie państw centralnych. W zamian za pomoc w walce z Ententą, Berlin zobowiązywał się pomóc Meksykanom w odzyskaniu części terytoriów utraconych na rzecz Stanów Zjednoczonych w efekcie wojny toczonej w latach 1846-1848. Konflikt był niezwykle dotkliwy dla Meksyku, który w jego efekcie utracił połowę przedwojennego obszaru. Niemcy obiecywały pomoc w odzyskaniu części tych terenów, obejmującej Arizonę, Nowy Meksyk i Teksas.

Tryumf kryptologii

Depesza została wysłana podmorskim kablem transatlantyckim. Niemcy nie wiedzieli, że magistrala telegraficzna znajdowała się na nasłuchu brytyjskiego wywiadu. Zaszyfrowany tekst wiadomości niemal natychmiast trafił na Downing Street, gdzie znajdowała się najtajniejsza z tajnych komórka wywiadowcza Wielkiej Brytanii - tzw. Room 40 odpowiedzialny za dekryptaż, a działający pod kierownictwem prof. Alfreda Ewinga. Już podczas Wielkiej Wojny nasłuch radiowy i umiejętność łamania szyfrów okazywały się kluczowe. 

- Na biurko Irwinga trafiały szyfrowane depesze niemieckie przejęte przez brytyjskie stacje nasłuchujące - wyjaśniał historyk radia Maciej Józef Kwiatkowski w felietonie z cyklu "Z historii radia". - W ten sposób śledzono ruchy floty niemieckiej, naloty zeppelinów bombardujących Londyn, a także nasłuchiwano zaszyfrowanych informacji dla siatki szpiegowskiej. 

Posłuchaj

07:52 radiotelegrafia podczas i wojny światowej – łamanie szyfrów.mp3 Gawęda Macieja Józefa Kwiatkowskiego, historyka radia na temat radiotelegrafii podczas I wojny światowej. (PR, 2.05.1992)

 

Jak jednak przekazać informację Stanom Zjednoczonym nie ujawniając jednocześnie najpilniej strzeżonej tajemnicy funkcjonowania Room 40? Dały o sobie znać osławione umiejętności wywiadowcze wyspiarzy. Brytyjczycy po prosty odczekali jakiś czas i nakazali swoim agentom wykradnięcie już rozszyfrowanego telegramu z niemieckiej placówki dyplomatycznej w Meksyku.

Stany włączają się do wojny

Ujawnienie telegramu Zimmermanna przeważało szalę goryczy. Od początku wojny Stany Zjednoczone, zgodnie z doktryną izolacjonizmu, zachowywały neutralność wobec wielkiego europejskiego konfliktu. Prezydent Thomas Woodrow Wilson musiał brać pod uwagę głosy licznej społeczności niemieckiej w USA.

Nie oznacza to, że Waszyngton był zupełnie obojętny na toczący się na Starym Kontynencie konflikt. Państwa ententy stały się dla Stanów Zjednoczonych głównym rynkiem zbytu. Konwojami przez Atlantyk do Francji i Wielkiej Brytanii płynęła żywność, surowce, ale też broń i amunicja. Dostawy dla ententy pokrywały 3/5 eksportu USA (dwukrotnie więcej niż do państw centralnych jeszcze przed nałożeniem na nie blokady morskiej przez Brytyjczyków). Bez zaopatrzenia zza oceanu, państwa trójporozumienia nie byłyby w stanie walczyć z siłami państw centralnych.

Woodrow Wilson – prezydentura w obliczu wojny

Niemcy zdawały sobie z tego sprawę, dlatego w styczniu 1917 roku zdecydowały się złamać obowiązujące prawo międzynarodowe, ogłaszając nieograniczoną wojnę podwodną – odtąd statki handlowe były atakowane bez ostrzeżenia przez okręty podwodne. Na oceanie zaczęli ginąć amerykańscy marynarze, co znacznie pogorszyło nastroje opinii publicznej w USA, ale dopiero ujawnienie treści telegramu Zimmermanna wywołało prawdziwą burzę. 6 kwietnia 1917, uzyskawszy poprzednio zgodę obu izb amerykańskiego parlamentu, Wilson wypowiedział wojnę Niemcom.

Dołączenie USA do Wielkiej Wojny diametralnie zmieniło układ sił w konflikcie. Amerykanie powołali pod broń 3,7 mln. żołnierzy. Ten zastrzyk świeżej krwi wzmocnił wykrwawione już linie okopów ententy ciągnące się od kanału La Manche po Morze Śródziemne.

bm