Tomasz Ziętek jako Jan Grudziński. Fot.: mat. promocyjne/Dariusz Minkiewicz;Polona.pl/dp
Kpt. Jan Grudziński - Tomasz Ziętek
Dowódca ORP "Orzeł", lat 33. Skromny, cichy i nieśmiały, ze względu na te cechy nazywany przez członków załogi "Panienką". Był przy tym opanowany, skrupulatny i wymagający wobec siebie i załogi.
Dowodzenie "Orłem" objął 15 września 1939 roku po tym, jak dotychczasowy dowódca, komandor Henryk Kłoczkowski opuścił pokład. Wcześniej chory (lub symulujący chorobę – jak twierdziła część załogi) Kłoczkowski zdecydował o zawinięciu okrętu do neutralnego portu w Tallinie. Trzy dni po objęciu dowództwa Grudziński, wraz z Andrzejem Piaseckim i Marianem Mokrskim zorganizowali ucieczkę "Orła" z internowania. 21 października 1939 Grudziński został – już po doprowadzeniu okrętu do Wielkiej Brytanii – oficjalnie dowódcą jednostki.
Polska Marynarka Wojenna w II wojnie światowej - zobacz serwis specjalny
Ukończył Oficerską Szkołę Marynarki Wojennej w Toruniu. Był obiecującym oficerem, służył jako zastępca dowódcy na okrętach podwodnych "Żbik", "Ryś" i "Wilk". W 1938 roku dowodził torpedowcem ORP "Kujawiak". Nadzorował budowę bliźniaczej jednostki ORP "Orzeł" – "Sępa" – w stoczni w Rotterdamie jako zastępca dowódcy. Podobną funkcję pełnił od maja 1939 roku na "Orle".
Odznaczony dwukrotnie Orderem Wojennym Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Medalem Morskim oraz brytyjskim Distinguished Service Order. Pośmiertnie awansowany do stopnia komandora podporucznika.
Czytaj także: Jan Grudziński - kapitan ORP "Orzeł"
Mateusz Kościukiewicz w roli Andrzeja Piaseckiego. mat.promocyjne: Andrzej Wencel/WIkimedia Commons(dp)
Por. mar. Andrzej Piasecki - Mateusz Kościukiewicz
Zastępca dowódcy okrętu, lat 29. Przez kolegów nazywany "Pablem". Z "Orłem" był związany już od czasu wodowania okrętu w holenderskiej stoczni Vlissingen. Przybył tam w 1938 roku, żeby prowadzić pierwsze próby jednostki na morzu. Na okręcie pełnił początkowo obowiązki oficera broni podwodnej. Wcześniej pływał na "Wilku" i "Żbiku" – na tym ostatnim okręcie służył pod dowództwem Henryka Kłoczkowskiego i razem z nim przeszedł do służby na "Orle".
Powszechnie lubiany przez członków załogi, zdecydowany i energiczny. Musiał odznaczać się wrodzoną charyzmą, bo koledzy z "Orła" zdecydowali się podjąć – zainicjowaną przez niego – karkołomną misję ucieczki z internowania w Tallinie. Piasecki po zejściu z pokładu Kłoczkowskiego pełnił funkcję zastępcy dowódcy Grudzińskiego i stanowisko to zachował do chwili zaginięcia okrętu. Był mózgiem i kołem napędowym ucieczki.
Rozkaz wypłynięcia na ostatnią misję zastał Piaseckiego w kinie, do którego poszedł z żoną Krystyną (Piasecki był jedynym żonatym oficerem na "Orle", Krystyna Piasecka zdołała przedostać się do Wielkiej Brytanii po wybuchu wojny). Mężczyzna musiał opuścić seans i natychmiast wrócić do jednostki. Już nigdy nie zobaczył ukochanej i małego syna Marka.
Pośmiertnie awansowany do rangi kapitana marynarki wojennej. Odznaczony Krzyżem Walecznych i Medalem Morskim.
Czytaj także:
Antoni Pawlicki jako Marian Mokrski. Fot.: mat. promocyjne/Dariusz Minkiewicz
Ppor. mar. Marian Mokrski - Antoni Pawlicki
Oficer broni podwodnej, lat 25. Cechował się pogodnym usposobieniem i poczuciem humoru. Odznaczał się również tężyzną fizyczną. Był znakomicie wysportowany – ćwiczył innych marynarzy w jeździe na nartach wodnych na Jeziorze Augustowskim.
Początkowo na "Orle" pełnił funkcję oficera nawigacyjnego. Po ucieczce z Tallina został przeniesiony na stanowisko oficera broni podwodnej, jednak to jego doświadczenie pozwoliło "Orłowi" opuścić Bałtyk i Cieśniny Duńskie. Okręt był wówczas pozbawiony map nawigacyjnych – zarekwirowali je Estończycy. Mokrski przygotował je z pamięci, opierając się na spisie niemieckich latarni morskich.
Pochodził z Lublina. W 1936 roku ukończył podchorążówkę Marynarki Wojennej, po czym został skierowany do służby na kontrtorpedowcach "Burza" i "Wicher" w charakterze II oficera broni podwodnej. Jako wyróżniający się oficer został skierowany na dziewięciomiesięczny staż na francuskim krążowniku "Joanna D’Arc". W 1938 roku przeniesiony do dyonu okrętów podwodnych. Przydział do załogi "Orła", który otrzymał w maju 1939 roku, był spełnieniem jego marzeń.
Pośmiertnie awansowany do stopnia porucznika. Odznaczony Krzyżem Walecznych i Medalem Morskim. Bliscy por. Mariana Mokrskiego do dzisiaj przy wigilijnym stole pozostawiają drugie puste nakrycie, wyrażając w ten sposób nadzieję, że okręt, na którym służył mężczyzna w końcu zostanie odnaleziony.
Tomasz Schuchardt jako Florian Roszak. Fot.: mat. promocyjne/Andrzej Wencel
Por. mar. Florian Roszak - Tomasz Schuchardt
I oficer mechanik na pokładzie "Orła", lat 27. Przez kolegów nazywany "Florkiem" lub "Trzonkiem". Miał opinię spokojnego, dobrego fachowca, nieco introwertycznego.
Był doświadczonym podwodniakiem. Na pokład "Orła" ściągnął go za sobą z załogi "Żbika" kapitan Henryk Kłoczkowski. Wcześniej – od 1936 roku - Roszak służył jako mechanik również na "Rysiu". Pochodził z Jarocina w Wielkopolsce. W 1934 roku ukończył Wydział Techniczny Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu, po czym otrzymał przydział do dyonu okrętów podwodnych.
Pośmiertnie awansowany do rangi kapitana marynarki wojennej. Odznaczony Krzyżem Walecznych, Medalem Morskim oraz brytyjskim Distinguished Service Cross.
Filip Pławiak jako Jerzy Sosnowski. Fot.: mat. promocyjne/ Dariusz Minkiewicz
Ppor. mar. Jerzy Sosnowski - Filip Pławiak
II oficer mechanik, lat 25. Do Wielkiej Brytanii dotarł jako członek załogi ORP "Burza" w ramach planu "Peking". Do załogi "Orła" dołączył w 1940 roku.
Ukończył Szkołę Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu. Miał dwóch braci. Obaj zginęli podczas wojny.
Pozostawił po sobie pamiętnik-dziennik, którego nie wziął ze sobą w ostatni rejs – dzięki temu przetrwał on jako bezcenne źródło informacji na temat codziennego życia załogi ORP "Orzeł".
Pośmiertnie awansowany do rangi porucznika marynarki.
Adam Woronowicz jako Henryk Kotecki. Fot.: mat promocyjne/Janusz Julo Sus
Bsm. Henryk Kotecki - Adam Woronowicz
Radiotechnik, lat 38. Fachowiec i radioamator – jeden z prekursorów krótkofalarstwa w Polsce i członek Polskiego Związku Krótkofalowców. Jeden z autorów międzywojennej praktyki łączności morskiej.
W Marynarce Wojennej służył od 1922 roku. Z "Orłem" związany od przejęcia go przez polską marynarkę wojenną z holenderskiej stoczni.
Kawaler Krzyża Walecznych. Pośmiertnie awansowany do stopnia starszego bosmana.
***
Zobacz relację z planu zdjęciowego filmu "Orzeł. Ostatni patrol":
oprac. Bartłomiej Makowski
Korzystałem z: Jerzy Pertek, "Dzieje ORP «Orzeł»", Znak Horyzont, Kraków 2022
