Historia

Dokumenty po dowódcy batalionu "Zośka" Ryszardzie Białousie trafiły do Archiwum Akt Nowych

Ostatnia aktualizacja: 16.12.2022 15:00
Dokumenty po kapitanie Ryszardzie Białousie "Jerzym", dowódcy Batalionu AK "Zośka", trafiły do Archiwum Akt Nowych. Materiały przekazał Gustavo Gabriel Ferrari Ortiz, prawnuk zmarłego 30 lat temu w Argentynie bohatera Powstania Warszawskiego.
Ryszard Białous Jerzy.
Ryszard Białous "Jerzy". Foto: Bartlomiej Zborowski/East News; AAN (Twitter)

Dar prawnuka Ryszarda Białousa 

Gustavo, będący przedstawicielem trzeciego pokolenia emigracji rodziny Białousów, zdecydował, że osiedli się na stałe w Polsce i dwa tygodnie temu otrzymał obywatelstwo naszego kraju.

Prawnuk dowódcy Batalionu "Zośka" powiedział Polskiemu Radiu, że przybycie do Warszawy jest w pewnym sensie hołdem dla jego pradziadzka.

- Zdecydowałem się na przyjazd do Polski, ponieważ jest ona miejscem, w którym od dziecka była cała moja wyobraźnia. To, co opowiadali mi dziadkowie, co mówiono mi w rodzinie, wiąże się z Warszawą i Polską. Było to nieuniknione, bo znali Polskę z pierwszej ręki - podkreślił urodzony w Argentynie potomek bohatera.

Gustavo Gabriel Ferrari Ortiz poznał już również podstawy polskiego. Jak mówił, kluczowe znaczenie ma dla niego upamiętnienie kapitana Ryszarda Białousa.

- Myślę, że to ważne dla mojej rodziny, dla Polski i dla mnie samego - podkreślił Gustavo Gabriel Ferrari Ortiz. Jak dodał, rozważa także wstąpienie do Wojsk Obrony Terytorialnej. W Pomiechówku stacjonuje 64. Batalion Lekkiej Piechoty, którego patronem jest właśnie Ryszard Białous.

Posłuchaj
00:14 Gustawo Białous IAR.mp3 - Jestem bardzo dumny, bo mogę pomóc upamiętnić mojego pradziadka - mówi Gustavo Gabriel Ferrari Ortiz (IAR)

 

Cenne archiwalia

Dyrektor Archiwum Akt Nowych dr Mariusz Olczak poinformował, że wśród przekazanych archiwaliów znajdują się oryginalne dokumenty z okresu powojennego. Wówczas kapitan Ryszard Białous pełnił służbę w jednostkach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i uczestniczył w formowaniu polskich emigracyjnych środowisk kombatanckich.

- To są listy z żołnierzami, którzy walczyli razem z Ryszardem Białousem, ale także z poziomem dowódczym, na przykład list od szefa Sztabu Komendy Głównej Armii Krajowej Tadeusza Pełczyńskiego. Co ważne, to listy, które są w jednym egzemplarzu, czyli to list w żaden sposób niedostępne w kopiach. Mamy też bardzo ciekawy element świąteczny - druk kolęd, przygotowany w 20 numerowanych egzemplarzach - powiedział dr Mariusz Olczak.

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

Dowódca Batalionu "Zośka"

Ryszard Białous już przed II wojną światową był znanym, warszawskim instruktorem harcerskim. Po wybuchu wojny dowodził plutonem saperów w czasie obrony Warszawy, został ranny w wojnie 1939 roku. Później Ryszard Białous zaangażował się w konspirację. Był aktywnym uczestnikiem akcji N, zasłużył się w Akcji pod Arsenałem i tworzył Oddział Specjalny "Jerzy", jedną z bardziej znanych formacji dywersyjnych na terenie Generalnego Gubernatorstwa.

Po klęsce Powstania Warszawskiego, gdzie dowodził Batalionem AK "Zośka" Ryszard Białous trafił do niewoli niemieckiej. Uwolniony w kwietniu 1945 roku przez oddziały brytyjskie. Trzy lata później osiadł w Argentynie. Podczas kilkudziesięciu lat spędzonych w Patagonii był zaangażowany w realizację wielu projektów infrastrukturalnych. Zmarł w 1992 roku w Neuquén, niedaleko granicy z Chile.

Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny

W 2007 roku spuściznę archiwalną kapitana Białousa udało się sprowadzić do Archiwum Akt Nowych. W połowie 2019 roku prochy bohatera sprowadzono do Polski. 31 lipca 2019 roku kapitan Ryszard Białous spoczął u boku swoich żołnierzy, w kwaterze Batalionu "Zośka" na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Tego samego dnia został pośmiertnie awansowany na stopień pułkownika. Prezydent Andrzej Duda odznaczył go również Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

IAR/Karol Darmoros/bm 

Czytaj także

Pamiątki po kpt. Białousie w Muzeum Historii Polski. Gliński: dzięki temu pokoleniu możemy decydować sami o sobie

Ostatnia aktualizacja: 26.02.2021 13:54
Do zbiorów Muzeum Historii Polski trafiły pamiątki po kapitanie Ryszardzie Białousie ps. Jerzy dowódcy legendarnego batalionu AK "Zośka". - To wzruszające, że pamięć o tym pokoleniu, tych ludziach, wartościach - która jest szalenie ważna, bo te wartości są ważne - przetrwa, będzie zinstytucjonalizowana w Muzeum Historii Polski - powiedział wicepremier, minister kultury Piotr Gliński.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kilkaset dokumentów i zdjęć z czasów II wojny światowej trafiło do Archiwum Akt Nowych

Ostatnia aktualizacja: 04.02.2022 05:45
Cenną kolekcję przekazał Muzeum Archiwum Akt Nowych w Warszawie prof Zbigniew Gnat-Witeska. Wśród materiałów znajdują się między innymi oryginalne dokumenty Narodowych Sił Zbrojnych i Armii Krajowej na Mazowszu.
rozwiń zwiń