Pole magnetyczne Ziemi wytwarzane jest przez prądy płynnego metalu w roztopionym jądrze planety. Zjawisko to nie tylko pozwala na przetrwanie życia na błękitnym globie, stanowiąc barierę dla szkodliwego promieniowania kosmicznego, ale też wpływa na położenie kryształów w minerałach magnetycznych. I właśnie tę cechę wykorzystali izraelscy badacze.
Archeolodzy sięgnęli do techniki wykorzystywanej dotąd przez geofizyków, którzy, próbując zrozumieć mechanizm działania pola magnetycznego Ziemi, śledzą jego zmiany w ciągu lat. W tym celu wykorzystują próbki gruntu zawierające minerały magnetyczne. Dzięki wystawieniu tych przedmiotów na działanie temperatury można uzyskać obraz ówczesnego pola magnetycznego Ziemi. Co z kolei stanowi bardzo precyzyjną metodę datowania porównawczego.
Zespół 20 naukowców z Uniwersytetu w Tel Awiwie i Uniwersytetu Hebrajskiego przebadał w ten sposób 21 warstw destrukcyjnych (tzn. takich, w których wykryto dowody burzliwych wydarzeń: naturalnych kataklizmów, najazdów, pożarów etc.), na 17 stanowiskach archeologicznych z obszaru całego Izraela.
- Na podstawie podobieństwa lub różnicy w intensywności i kierunku pola magnetycznego możemy potwierdzić lub obalić hipotezy dotyczące tego, czy konkretne miejsca zostały spalone podczas tej samej kampanii wojennej. Co więcej, skonstruowaliśmy krzywą zmienności natężenia pola w czasie, która może służyć jako naukowe narzędzie datowania, podobne do metody datowania radiowęglowego - podkreśla współautor badania Yoav Vaknin.
Szlaki zniszczeń. Co udało się ustalić?
Dzięki zastosowaniu nowej metody naukowcom udało się powiązać przytaczaną w Biblii opowieść o zniszczeniu filistyńskiego miasta Gat (ob. identyfikowane jako Tel Tzafit) przez króla Hazaela, aramejskiego władcę Damaszku, ze zniszczeniem jeszcze kilku osad: Tel Rechow, Tel Zayit i Horvat Tevet. Miało to miejsce około 830 roku p.n.e.
Jednocześnie badanie zmian pola magnetycznego zdaje się obalać hipotezę na temat zniszczenia innej osady, Bet Sze’an, podczas kampanii Hazaela. Z badań wynika, że miejscowość została, wraz z dwoma innymi osadami na terenie północnego Izraela, zniszczona 70-100 lat wcześniej. To sugeruje, że odpowiedzialnym za zrujnowanie Bet Sze’an jest prawdopodobnie faraon Szeszonk I. Taka wersja wydarzeń znajduje odzwierciedlenie zarówno w Biblii, jak i w napisach na ścianach egipskiej świątyni boga Amona w Karnaku.
Mapa przedstawiająca przebadane przez zespół stanowiska archeologiczne wraz ze wskazanymi datami kampanii wojennych. Fot.: Itamar Ben-Ezra
Nowe spojrzenie na niewolę babilońską
Badania rzucają światło dzienne na wyjątkowo burzliwy okres w dziejach Izraelitów. Na przełomie 931 i 930 r. p.n.e., po śmierci króla Salomona, doszło do rozpadu zjednoczonego izraelskiego królestwa. Na północy powstało królestwo Izraela ze stolicą w Samarii, na południu królestwo Judy ze stolicą w Jerozolimie. Odtąd osłabione państewka stały się łatwym łupem dla okolicznych władców. Królestwo Izraela zostało podbite przez Asyryjczyków w 722 roku p.n.e., a znaczna część jego mieszkańców przesiedlona w głąb ich imperium. Podobny los spotkał królestwo Judy, które uległo inwazji Nabuchodonozora II w 586 roku p.n.e. Wówczas to doszło do przesiedlenia znacznej części elity kraju do Babilonu, które to wydarzenie przeszło do historii jako niewola babilońska.
Czytaj także:
Badania izraelskich naukowców przybliżają dzieje opustoszałych terenów królestwa Judy już po najeździe Babilończyków.
- Niektórzy badacze, opierając się na dowodach archeologicznych, twierdzą, że Juda nie została całkowicie zniszczona przez Babilończyków. Podczas gdy Jerozolima i miasta graniczne na pogórzu judejskim przestały istnieć, inne miasta na pustyni Negew, w południowych górach judejskich i na południowym pogórzu judejskim pozostały prawie nietknięte - wyjaśnia archeolog prof. Erez Ben Yosef. - Wyniki badań pola magnetycznego potwierdzają tę hipotezę, wskazując, że Babilończycy nie byli wyłącznymi sprawcami ostatecznego upadku Judy. Kilkadziesiąt lat po zniszczeniu Jerozolimy i Pierwszej Świątyni, miejscowości na pustyni Negew, które przetrwały kampanię babilońską, zostały zniszczone prawdopodobnie przez Idumejczyków (inaczej Edomitów), którzy wykorzystali załamanie struktur państwowych i upadek władzy centralnej w Jerozolimie. Udział w zniszczeniu ocalałych dotąd miast może tłumaczyć, dlaczego autorzy Biblii wyrażają głęboką niechęć wobec Edomitów.
Proroctwo zagłady Edomu można znaleźć starotestamentowych księgach Izajasza i Abdiasza.
EurekAlert/Proceedings of the National Academy of Sciences/bm/jp
