Atomowa rywalizacja Sowietów z Amerykanami

- Wybuch amerykańskiej bomby atomowej nad japońskimi miastami był dla Stalina politycznym szokiem. Wbrew temu co twierdzą jego hagiografowie, fakt ten głęboko go poruszył - mówił historyk prof. Paweł Wieczorkiewicz.

Moment wybuchu bomby atomowej zrzuconej na Hiroszimę (6 sierpnia 1945 r.), foto: PAP/EPA/A PEACE MEMORIAL MUSEUM HANDOUT

8 marca 1950 roku ZSRR ogłosił, że dysponuje bombą atomową.

Pierwszy dzień wyścigu atomowego wielkich mocarstw

Podczas spotkania przywódców koalicji antyhitlerowskiej tzw. Wielkiej Trójki w Poczdamie, już po zamknięciu oficjalnej części konferencji, 24 lipca 1945 roku prezydent USA Harry Truman oznajmił przywódcy Związku Radzieckiego Józefowi Stalinowi: "chciałem panu powiedzieć, że nasi uczeni skonstruowali nową broń. Jest to bomba atomowa, bardziej niszczycielska niż cokolwiek w tej wojnie. Zamierzamy jej użyć w wojnie z Japonią". Stalin sprawiał wtedy wrażenie nieporuszonego tą sprawą i odpowiedział tylko: "Nowa broń? Jeżeli ją macie, to na pewno będzie użyta w sposób celowy". Jednak po powrocie z konferencji podjął decyzję o przyśpieszeniu prac nad skonstruowaniem bomby atomowej przez ZSRR.

Posłuchaj archiwalnych dźwięków w serwisie - Radia Wolności >>>

Amerykański monopol atomowy

Kiedy 5 sierpnia 1945 roku zrzucono bombę atomową na Hiroszimę, było już jasne, że Stany Zjednoczone dysponują nowym rodzajem broni. Wybuch amerykańskiej bomby nad japońskimi miastami stał się szokiem politycznym dla Stalina. Przez pierwsze lata ery atomowej to do USA należał światowy monopol atomowy.

Od momentu zrzucenia bomby na Hiroszimę nastąpił rozwój sowieckiego programu atomowego, na który przeznaczono niebywałe środki finansowe. Nadzór nad jego przebiegiem zlecono byłemu ministrowi bezpieczeństwa publicznego Ławrientijowi Berii. - Znaczyło to dwie rzeczy: po pierwsze, projekt atomowy otrzymał absolutny priorytet w stosunku do wszelkich innych działań państwa sowieckiego, a po drugie, że wspomagać go będą tajne służby – mówił historyk prof. Paweł Wieczorkiewicz.

Sowiecka bomba atomowa

Związek Sowiecki dołączył do klubu atomowego cztery lata po wybuchu w Hiroszimie. Pierwszą radziecką próbę bomby atomowej przeprowadzono we wrześniu 1949 roku. Oficjalnie ZSRR ogłosił światu, że dysponuje nową bronią 8 marca 1950 roku.

Niewątpliwie budowę sowieckiej bomby atomowej znacznie przyśpieszyło szpiegostwo zagraniczne, któremu udało się skrócić całą drogę dojścia od projektu do realnej bomby. W czasie konfrontacji między dwoma supermocarstwami głośna była sprawa małżeństwa Rosenbergów, oskarżonych o przekazanie tajemnic atomowych Związkowi Sowieckiemu.

Przy budowie nowej broni Sowieci wykorzystali też wyniki niemieckich badań, bardzo zaawansowanych w tym zakresie. Zaraz po zakończeniu II wojny światowej wszystko to, co znajdowało się w przyszłej sowieckiej strefie okupacyjnej (sprzęt, wyniki badań, a przede wszystkim bezcenni ludzie) zostało skrzętnie wywiezione w głąb Rosji.

Groźba III wojny światowej

Sowieci w 1951 i 1952 roku szykowali się do wojny, wielkiej wojny atomowej, która miała zakończyć się zajęciem Europy Zachodniej.

– Z analiz polityki wewnętrznej i zagranicznej Stalina w jego ostatnich latach, wynika że jego celem ostatecznym, który miał doprowadzić do opanowania całej Europy, była wojna światowa. Do wojny nie doszło, bo Stalinowi zabrakło jednego elementu, którym była bomba wodorowa. Miał już bombę atomową, ale nie miał bomby wodorowej, którą dysponował Zachód - komentował prof. Paweł Wieczorkiewicz.

Na szczęście na parę miesięcy przed pierwszą sowiecką udaną próbą z bombą wodorową Stalin zmarł. Po jego śmierci ZSRR skupiło się na rozwijaniu programu rakietowego.

mk