August Comte – pozytywny myśliciel

5 września 1857 zmarł August Comte – francuski filozof, pozytywista i twórca socjologii. Pochowano go na paryskim cmentarzu Père-Lachaise.

Auguste Comte

Foto: Wikimedia/dp

Urodził się 19 stycznia 1798 roku. Studiował w Szkole Politechnicznej, ale nie ukończył studiów. Dorywczo pracował jako korepetytor matematyki i nie wiódł zbyt dostatniego życia.

– Żył w okresie burzliwym, jego dojrzała biografia przypada na okres restauracji we Francji, więc po upadku Napoleona – mówił Marek Siemek w audycji Teresy Kalińskiej "Alfabet filozofów". – August Comte uchodzi, i słusznie, za twórcę jednej z najbardziej znaczących tradycji w filozofii, nauce i kulturze XIX wieku.

Posłuchaj

28:19 August Comte cz1.mp3 August Comte i podstawy filozofii pozytywnej – mówi prof. filozofii Marek Siemek, aud. Teresy Kalińskiej z cyklu „\"Alfabet filozofów" cz.1 (19.03.2003) 

"Kurs filozofii pozytywnej"

Comte ogłosił program nowej formacji filozoficznej, jaką był pozytywizm. W "Kursie filozofii pozytywnej" zawarł założenia nowego nurtu i po raz pierwszy użył określenia "pozytywizm". – Pozytywizm to niebywała dotąd dominacja jednolitej, naczelnej formuły, która obejmuje bez mała wszystkie dziedziny życia umysłowego – tłumaczył Marek Siemek w audycji Teresy Kalińskiej.

Pozytywizm zakładał wyższość wiedzy o faktach nad filozoficznymi spekulacjami. Wiedza ta zajmuje się kwestiami ścisłymi, powinna mieć zastosowanie w nauce, a także pomagać w uporządkowaniu zasad społecznego współżycia. Ważne jest też założenie, że filozofia pozytywna nie ogranicza się do krytyki, a wypracowuje nowe, pozytywne rozwiązania.

– Paradoks filozofii pozytywistycznej polega na tym, że w ostatecznym rachunku dąży ona do całkowitego wyeliminowania wszelkiej filozofii w ogóle i, co więcej, wierzy w możliwość takiego wyeliminowania – podkreślał Marek Siemek.

Posłuchaj

22:51 August Comte cz2.mp3 August Comte i założenia jego filozofii – prof. filozofii Marek Siemek, aud. Teresy Kalińskiej z cyklu "Alfabet filozofów" cz.2 (26.03.2003)

Socjologia

Powyższe założenia filozofii Comte’a doprowadziły go do wypracowania podstaw nowej dziedziny wiedzy – socjologii. Filozof jako pierwszy sformułował również w 1837 roku termin "socjologia". Samodzielną dyscypliną naukową została wyodrębniona pod koniec XIX wieku.

August Comte uważał, że celem społeczeństwa powinno być doskonalenie natury ludzkiej. Przedstawiał on jednak dość nietypowe założenia: optował za kultem Ludzkości, Postępu i Ładu, kapłani mieliby monopol na nauczanie i medycynę oraz sprawowaliby cenzurę, a wszystko to funkcjonowałoby w dyktatorskim ustroju.

Nieomylny Comte

Życie i twórczość naukową Comte’a dzieli się na dwa okresy. Pierwszy, w którym Comte sformułował podstawy filozofii pozytywnej i pozytywistycznej oraz drugi, w którym wystąpił jako reformator społeczny i religijny. W roku 1826 Comte zapadł na chorobę psychiczną, w której upatruje się skłonność do mistycyzmu w drugiej fazie twórczości.

– Nie był to człowiek szczególnie ciepły czy sympatyczny – podkreślał prof. Marek Siemek. – Miał tę zdolność, nierzadką wśród wybitnych myślicieli, pewności siebie, przekonania o własnej nieomylności. Brało się to też stąd, że niesłychanie wierzył w słuszność swojego światopoglądu i swojego programu.

mb