Adam Kreczmar. Poeta, satyryk, radiowiec

Był nie tylko autorem licznych satyrycznych słuchowisk emitowanych przez Polskie Radio w ramach audycji "Ilustrowany Tygodnik Rozrywkowy", lecz także twórcą wielu piosenek wykonywanych przez takie sławy polskiej sceny muzycznej, jak Maryla Rodowicz czy Jerzy Połomski. 

"Teatrzyk trzech" (1968), reżyseria Marian Jonkajtys, drugi od prawej: Adam Kreczmar

Foto: Forum/Archiwum TVP

W krainie skeczy, satyr i kabaretów

Urodził się 17 czerwca 1944 roku w Warszawie. Pochodził z artystycznej rodziny - jego matka Justyna Kreczmarowa znana była z wieloletniej współpracy z warszawskim Teatrem Polskim, natomiast ojciec zasłynął występami w filmach i serialach telewizyjnych.

– Adam był takim paniczykiem z dobrego domu. Fajny taki: z pozoru sztywny, zasadniczy, a myśmy wiedzieli, że on wcale taki nie jest. Pod spodem była chęć życia - wspominał aktor i satyryk Stefan Friedmann w audycji Doroty Gacek i Elżbiety Łukomskiej z cyklu "Słowa po zmroku". 

Posłuchaj

17:31 czas pisarzy - adam kreczmar.mp3 Satyryk i szwagier Adama Kreczmara Krzysztof Daukszewicza, aktor i satyryk Stefan Friedmann i poeta Jonasza Kofta opowiadają o pracy ze słynnym artystą. Audycja Elżbiety Łukomskiej i Doroty Gacek z cyklu "Słowa po zmroku". (PR, 28.12.2010)

Ukończył studia na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Swoje życie związał jednak z poezją i satyrą, nie ze sztuką.

Swoje pierwsze teksty opublikował w 1964 roku w "Almanachu Młodych" – czasopiśmie literackim funkcjonującym od połowy lat 50. W tym samym czasie zaczął współpracować z kabaretem klubu studenckiego "Hybrydy". Kilka lat później natomiast został członkiem świeżo powstałego kabaretu satyrycznego "Pod Egidą".

Na początku lat 70. Kreczmar związał się z Polskim Radiem. Wraz z Jackiem Janczarskim i Jerzym Markuszewskim stworzył wówczas dla Programu III "Ilustrowany Tygodnik Rozrywkowy", który był emitowany do 1974 roku. 

Przeczytaj także: "Ilustrowany Tygodnik Rozrywkowy" - tego słuchała cała Polska

Audycja wypełniona była różnego rodzaju skeczami, wykładami i słuchowiskami autorstwa nie tylko trójki jej inicjatorów, lecz także między innymi Marcina Wolskiego, Marii Czubaszek i Stefana Friedmanna.

- Myśmy kochali radio. To były lata fantastycznych kontaktów z ludźmi. Cudowne czasy, gdy wszystko było na świeżo, na nowo. Byliśmy prekursorami, którzy odkrywają Amerykę żartu w Trójce - wspominał Stefan Friedmann na antenie Polskiego Radia.

Do kręgu najbardziej znanych słuchowisk Kreczmara z tamtego okresu należy między innymi "Okno na świat" opierające się na dialogach małżeńskich głównych bohaterów – Dziuni i Mordeczki, "Administrator" pokazujący problemy, z jakimi borykał się Pan Dziamdziak chcąc uzyskać zgodę na remont mieszkania, oraz "Wspomnienia prokuratora", w którym prokurator Ski opowiada o prowadzonych przez siebie śledztwach.

Gwiazda, która zgasła zbyt wcześnie

Kreczmar realizował się również, pisząc teksty piosenek - jego utwory chętnie wykonywali tacy artyści jak Maryla Rodowicz ("Marmolada" i "Nietakt"), Edyta Geppert ("Mój pejzaż"), Ewa Bem ("Nie ma tych bram") i Jerzy Połomski ("Daj", "Miłujcie tedy, ile chcecie").

– Kiedyś napisałem piosenkę "Poeta i pan Strauss" i to był szczyt mojej dumy, że tyle zawarłem mądrych treści w jednej piosence. Na co Adam przeczytał i mówi: "Słuchaj, ja bym z tego zrobił 16 piosenek" - wspominał szwagier poety Krzysztof Daukszewicz w audycji Elżbiety Łukomskiej i Doroty Gacek z cyklu "Słowa po zmroku". 

Jego talent nie był jednak w stanie w pełni się rozwinąć. Adam Kreczmar zmarł 26 sierpnia 1982 roku, mając zaledwie trzydzieści osiem lat. Powodem była choroba, na którą satyryk cierpiał od dziecka. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

– Żaden lekarz nie dawał mu perspektywy długiego życia, Adam doskonale o tym wiedział – mówił dr Piotr Lubowiński w audycji Anny Retmaniak "Adam Kreczmar - wybrańcy bogów umierają młodo". – Przez to żył intensywniej niż inni, mocniej niż inni. Żył ponad stan, ponad możliwości swoje i medycyny. Nie oszczędzał się. Lubił zjeść, wypić, wypalić. Zachowywał się tak, jak najgorszy pacjent przy tej chorobie - dodał. 

Posłuchaj

23:08 wybrańcy bogów żyją krótko - adam kreczmar.mp3 Adama Kreczmara wspomina jego siostra Małgorzata Kreczmar-Daukszewicz, szwagier Krzysztof Daukszewicz, satyryk Jacek Janczarski i bliski znajomy artysty dr Piotr Lubowiński. Audycja Anny Retmaniak "Adam Kreczmar – wybrańcy bogów umierają młodo". (PR, 1.11.1997)

jb