Na stronie głównej instytutu czytamy: "Serdecznie witamy Państwa na stronie Instytutu. Nasz patron – ksiądz Jakub Falkowski – swoje życie ściśle związał z edukacją i wychowaniem dzieci i młodzieży z wadą słuchu w XIX w. Sam uczył się od najlepszych w Europie (w Lipsku, Berlinie i Wiedniu). Po wielu staraniach i dzięki hojności darczyńców 23 października 1817 r. otworzył pierwszą na ziemiach polskich szkołę z internatem dla osób niesłyszących. Ponad 200 lat historii zobowiązuje!".
Widok ogólny Instytutu Głuchoniemych w Warszawie, 1892. Źr. Wikipedia/domena publiczna
Komunikacja z osobami głuchymi
Korzystając z bardzo ciekawe rysu historycznego tej placówki, dowiadujemy się wielu znaczących faktów. Otóż księdza Jakuba Flakowskiego, założyciela Instytutu, do pracy z głuchymi dziećmi zachęciło spotkanie z głuchym chłopcem Piotrem Gąsowskim w 1802 roku. Zdarzenie to wywarło na pedagogu duże wrażenie i pokazało ogrom wykluczenia dzieci i młodzieży z wadami słuchu. Szczególnie w tamtych czasach młodzi ludzie, którzy nie mieli możliwości werbalnego porozumiewania się z otoczeniem, skazani byli na marną wegetację pracowników fizycznych, bez możliwości jakiegokolwiek znormalizowanego kształcenia się.
Stąd pomysł księdza Falkowskiego i czas na odpowiednie przygotowanie i przeszkolenie w zakresie komunikacji z osobami głuchymi. Instytut uroczyście otwarto 23 października 1817 roku i była to pierwsza szkoła dla głuchych na ziemiach polskich. Szkoła ta mieściła się w Pałacu Kazimierzowskim i była ośrodkiem z internatem.
Poświęcenie pomnika ks. Falkowskiego, w ogrodzie Instytutu głuchoniemych i ociemniałych w Warszawie. Rok 1875. Źr. Tygodnik Illustrowany/Wikipedia/domena publiczna
Siedziba ta w swojej historii wielokrotnie służyła działalności edukacyjnej - wcześniej mieściła się tam Szkoła Rycerska z Korpusem Kadetów... a równocześnie z Instytutem ulokowane zostało słynne Liceum Warszawskie. Była to państwowa męska szkoła średnia, najlepsza Królestwie Polskim, która istniała od 1804 do 1831 roku. Do 1817 mieściła się w oficynie Pałacu Saskiego, by w tym roku, razem z nowo powstałym Instytutem Głuchoniemych ulokować się w okazałym Pałacu Kazimierzowskim.
Szkoła dla Niewidomych
Jak podaje kalendarium Instytutu od 1820 r. Instytut był w budynku Wizytek przy Krakowskim Przedmieściu, a od 1827 r. do dziś mieści się przy Placu Trzech Krzyży 4/6. Odnośnie tej siedziby "pieniądze na budowę Instytutu uzyskano ze składek społecznych i własnych oszczędności ks. J. Falkowskiego".
Ważny jest też rok 1842 - to wtedy przy Instytucie powstała Szkoła dla Niewidomych i wówczas mówiło się o Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych. Placówka, oprócz bezpośredniego kształcenia młodych ludzi zajmowała się też pracami naukowymi i próbą klasyfikacji różnych sposobów komunikacji z głuchoniemymi. Efektem tego było wydanie w 1879 roku, przez ks. Teofila Jagodzińskiego i ks. Józefa Hollaka pracy naukowej pt. "Słownik mimiczny dla głuchoniemych i osób z nimi styczność mających".
W Warszawskim Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych. Rok 1888. Źr. Wikipedia/domena publiczna
Szkołą nie przerwała swojej działalności także w późniejszym okresie rusyfikacji, a jej dyrektorami byli wtedy Rosjanie. Po odzyskaniu niepodległości władze państwowe były żywo zainteresowanie działaniem Instytutu i szkoły. W latach 1930 i 1931 Instytut odwiedzał sam Marszałek Józef Piłsudski. Zainteresowanie to owocuje w 1934 roku, kiedy przy Instytucie otworzono pierwszą w Polsce zawodową szkołę dla niesłyszących.
Pluton Głuchoniemych w AK
Szkoły i Instytutu nie zniszczyła nawet II wojna światowa. Z szeregów uczących się i pracujących tam Pluton Głuchoniemych – pododdział Armii Krajowej wchodzący w skład 4. kompanii Zgrupowania "Siekiera". Grupa liczyła około 20 osób. Przewozili prasę konspiracyjną, mieli legitymacje i opaski z napisem "Taubstumm" (głuchoniemy). Chroniło to ich przed inwigilacją Niemców. Także w dniu wybuchu Powstania Warszawskiego 29 głuchych podjęło walkę z okupantem broniąc siedziby Instytutu.
Niestety, 26 października Niemcy podpalili Instytut, którego odbudowa trwała po wojnie do 1948 roku. Nie przeszkodziło to jednak, w niecałkowicie spalonej budowli, rozpocząć naukę już od lutego 1945 roku.
Państwowy Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, widok zewnętrzny budynku instytutu przed wojną. Źr. NAC
Instytut w Laskach pod Warszawą
Natomiast w roku 1962 przeniesiono dzieci niewidome do Lasek pod Warszawą i Instytut wrócił do swojej dawnej nazwy. Od roku 1983 natomiast nadano mu imię księdza Jakuba Falkowskiego, którego popiersie z pamiątkowym wpisem znajduje się przed frontem Instytutu. Wręczono także placówce bardzo ważny atrybut i przyczynek do dumy - Sztandar Instytutu. Od tego czasu Instytut Głuchoniemych może liczyć na przychylność każdych władz i prowadzić swoją niezwykle ważną działalność... co ciekawe, placówka ta, oprócz szkoły, ma także właściwe sobie przedszkole.
Jak zapewnia strona internetowa: "Ośrodek zapewnia edukację przedszkolną, podstawową, gimnazjalną i ponadgimnazjalną, a także nauczanie indywidualne. Wychowankowie korzystają z opieki logopedycznej, psychologicznej i pedagogicznej. Dla rodziców dzieci niesłyszących organizowane są kursy polskiego języka migowego".
Życzymy tej wspaniałej i bardzo potrzebnej placówce jak najwięcej lat działania i odnoszenia wielu sukcesów. Pozdrawiamy serdecznie w rocznicę powstania.
PP
