Historia

15 marca

Ostatnia aktualizacja: 15.03.2011 00:00
Jan Paweł II opublikował pierwszą encyklikę.

44 r. p.n.e. -  Spiskowcy pod wodzą Brutusa i Kasjusza zamordowali Juliusza Cezara, rzymskiego wodza, polityka, pisarza i dyktatora. (ur. 12.07.100 p.n.e.)

1595 - Akademia Zamoyska rozpoczęła wykłady. Uczelnię założył w 1594 roku Jan Zamoyski, kanclerz koronny.

1777 - Urodził się Józef Sowiński, generał artylerzysta, wychowanek Szkoły Rycerskiej w Warszawie, uczestnik powstania kościuszkowskiego i kampanii napoleońskich. Zginął, dowodząc obroną Woli podczas szturmu wojsk rosyjskich na Warszawę, 6 września 1831 roku. 

1821 - Urodził się Adam Prażmowski, astrofizyk, odkrył że światło korony słonecznej jest spolaryzowane, udowodnił, że korona jest powiązana ze Słońcem, a nie jak poprzednio sądzono z Księżycem, zajmował się także badaniem polaryzacji światła komet, był konstruktorem urządzeń optycznych, zbudował i udoskonalił między innymi pryzmatyczny polaryzator i celostat.
(zm. 15.02.1885)

1822 - Zmarł Fryderyk Albert Lessel, architekt, budowniczy rządowy. W Warszawie między innymi prowadził prace budowlane w pałacu Branickich na Podwalu, dokonał częściowej przebudowy i rozbudowy pałacu Morsztynów na ulicy Miodowej oraz przebudował pałac Szaniawskich, także przy Miodowej. Budynki projektowane przez Lessela były oszczędne w formie, łączyły w sobie elementy klasycystyczne i neorenesansowe. Urodził się w 1767 roku.

1830 - Urodził się Paul Johann Ludwig von Heyse, niemiecki poeta, powieściopisarz, dramaturg, teoretyk i mistrz noweli, napisał ich ponad 100, reprezentujących epigońską fazę klasycyzmu. Laureat literackiej Nagrody Nobla w 1910 roku. Zmarł 2 kwietnia 1914 roku.

1848 - Na Węgrzech wybuchła rewolucja. W rocznicę tego wydarzenia Węgry obchodzą święto narodowe.

1851 - Urodził się Józef Surzyński, ksiądz, muzykolog, kompozytor, popularyzator dawnej polskiej muzyki kościelnej, wydawca pierwszej polskiej serii źródeł muzycznych "Monumenta Musices Sacrae in Polonia". Zmarł 5 marca 1919 roku.

1852 - Urodził się Charles Nungesser, francuski lotnik, jeden z czołowych asów myśliwskich okresu I wojny światowej - 43 zwycięstwa. W maju 1927 roku podjął próbę przelotu przez Atlantyk z Paryża do Nowego Jorku, nieudaną. Zginął 8/9 maja 1927 roku.

1854 - Urodził się Emil Adolf von Behring, niemiecki bakteriolog, wynalazca surowic antytoksycznych przeciwbłonicznej i przeciwtężcowej. Jest uważany za twórcę immunologii, pierwszy laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny w 1901 roku. Zmarł 31 marca 1917 roku.

1869 - Urodził się Stanisław Wojciechowski, polityk, spółdzielca i działacz  PPS, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej od 1922 do 1926 roku. Po przewrocie majowym zrzekł się urzędu i wycofał z życia politycznego. Autor pamiętnika „Moje wspomnienia”. Jego imieniem nazwano ulicę w warszawskim Ursusie. Zmarł 9 kwietnia 1953 roku.

1890 - Urodził się Kazimierz Bagiński, działacz PSL "Wyzwolenie", członek Rządu Jedności Narodowej, jeden z oskarżonych w moskiewskim "procesie szesnastu". Zmarł na emigracji w Stanach Zjednoczonych 27 lipca 1966 roku.

1898 - Zmarł Henry Bessemer, angielski inżynier i wynalazca - twórca pierwszej przemysłowej metody otrzymywania stali w 1856 roku za pomocą tak zwanego procesu konwerterowego, czym przyczynił się do przewrotu w hutnictwie.

1899 - Urodził się Stefan Napieralski, poeta, krytyk literacki, tłumacz literatury niemieckiej, francuskiej i amerykańskiej. Redaktor i wydawca czasopisma „Ateneum”. Zginął w Palmirach, 2 kwietnia 1940 roku. 

1901 - Urodził się Franciszek Misztal, konstruktor i wynalazca lotniczy, między innymi konstruktor samolotów sportowych, współtwórca samolotów PZL 23 Karaś, PZL 26 oraz PZL 38 Wilk. (zm. 09.06.1981)

1903 - Urodził się Józef Czechowicz, poeta związany z "Kwadrygą", uznany za przywódcę nowej generacji poetów, tak zwanej drugiej awangardy. Tłumacz poezji angielskiej, francuskiej, czeskiej, rosyjskiej, redaktor czasopism dla dzieci „Płomyk” i „Płomyczek”, autor utworów dla dzieci i szkiców o poezji: „Wybór poezji”, „Nuta człowiecza”, zbiorów wierszy "Stare kamienie" i "Nic więcej". Autor jednoaktówek i słuchowisk radiowych. Zginął podczas nalotu bombowego w Lublinie, 9 września 1939 roku.

1911 - Zmarł Aleksander Wirzbiłłowicz, wirtuoz gry wiolonczelowej, profesor petersburskiego konserwatorium i solista opery w Petersburgu. (ur. 1850)    

1920 - Urodził się Thomas Donnall, amerykański transplantolog, autor metody przeszczepiania szpiku kostnego stosowanej w leczeniu białaczki. Laureat, wraz z Josephem Murrayem, Nagrody Nobla w 1990 roku w dziedzinie medycyny.

1923 - Rada Ambasadorów Ententy uznała wschodnie granice Polski, zgodnie z treścią traktatu rzymskiego, podpisanego w 1921 roku.

1925 - Urodziła się Irena Laskowska, aktorka teatrów warszawskich -  Narodowego, Dramatycznego, Klasycznego, występowała też w filmach: „Ostatni dzień lata”, „Krzyżacy”, „Skąpani w ogniu”, „Marysia i Napoleon”, „Człowiek z M-3”, „Obywatel Piszczyk”, "Pornografia".

1930 - Urodził się Jerzy Dobrowolski, satyryk, dramaturg, aktor i reżyser, wieloletni współpracownik radia i telewizji, twórca powojennych kabaretów „Kabaret Owca” i „Kabaret Koń”. Wywarł ogromny wpływ na rozwój polskiej sceny kabaretowej, występował w filmie: "Rejs", "Hydrozagadka", "Poszukiwany, poszukiwana", „Nie ma róży bez ognia”. Zmarł 17 lipca 1987 roku.

1931 - W Warszawie odbył się Kongres Zjednoczeniowy PSL „Piast”, PSL „Wyzwolenie” i Stronnictwa Chłopskiego, powstało Stronnictwo Ludowe. 80 rocznica

1932 - Urodził się Jerzy Hoffman, reżyser filmowy, twórca filmów: "Prawo i pięść", "Do krwi ostatniej", "Pan Wołodyjowski", "Potop", "Ogniem i mieczem", "Stara baśń". 

1939 - Wojska niemieckie wkroczyły do Czechosłowacji. Utworzono Protektorat Czech i Moraw. Prezydent Emila Hacha podpisał w Berlinie dokument przekazujący pełnię władzy w Czechosłowacji w ręce Hitlera.

1941 - Ukazał się pierwszy numer "Rzeczpospolitej Polskiej", centralnego organu prasowego Delegatury Rządu na Kraj.

1944 - Ogłoszenie przez Radę Jedności Narodowej deklaracji "O co walczy naród polski", określonej w "Biuletynie Informacyjnym" - "ogólnonarodowym programem przebudowy".

1952 - Urodził się Andrzej Grabowski, aktor, związany z Teatrem imienia Słowackiego w Krakowie. Grał w filmach, między innymi: "Wszyscy jesteśmy Chrystusami", "Dzień świra", "Kariera Nikosia Dyzmy". Także  konferansjer i kabareciarz o talencie komediowym. Popularność przyniósł mu serial telewizyjny "Świat według Kiepskich".

1953 - Urodziła się Danuta Błażejczyk, piosenkarka, współpracowała z orkiestrami Big Warsaw Band i Alex Band oraz z muzykami jazzowymi - Andrzejem Jagodzińskim, Henrykiem Miśkiewiczem, Pawłem Perlińskim. Jej znane piosenki to: „Łagodne światło świtu”, „Serce nie jest wyspą samotną”, „Nuty na szczęście”.

1956 - Na Broadwayu odbyła się premiera jednego z najsłynniejszych musicali „My Fair Lady”. 55 rocznica

1957 - Do Egiptu wyruszyła pierwsza polska wyprawa archeologiczna, którą kierował profesor Kazimierz Michałowski.

1959 - Zmarł Lester Young, amerykański saksofonista jazzowy. Urodził się 27 sierpnia 1909 roku.

1962 - Zmarł Arthur Holly Compton, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla w 1927 roku za badania, które doprowadziły do odkrycia zjawiska nazwanego jego imieniem. 

1966 - Urodziła się Dorota Chotecka, aktorka, występowała w filmach „Pożegnanie z Marią”, „Dzień świra”, „Szczęśliwego Nowego Jorku”, popularność przyniosły jej seriale telewizyjne, między innymi: „Miodowe lata”, „13 posterunek”, „Ranczo”.    

1975 - Zmarł Aristoteles Onassis, grecki armator-miliarder, właściciel największej floty tankowców. Urodził się 15 stycznia 1906 roku.

1978 - Zmarł Aleksander Kamiński, pseudonim "Kamyk", pisarz, pedagog. Organizował drużyny zuchów, był redaktorem naczelnym Biuletynu Informacyjnego Armii Krajowej i jednym z organizatorów „Szarych Szeregów”, komendant organizacji Małego Sabotażu „Wawer”. Autor powieści: „Kamienie na szaniec”, „Antek Cwaniak”, „Narodziny dzielności”. Urodził się 28 stycznia 1903 roku.

1979 - Papież Jan Paweł II opublikował pierwszą encyklikę "Redemptor Hominis". Ostrzegał w niej przed zwiększającym się dystansem pomiędzy bogatymi a biednymi na świecie.

1981 - Zmarł Rene Claire, franuski reżyser filmowy, sławę zdobył w 1927 roku dzięki filmowi „Słomkowy kapelusz” - satyrze obyczajowej na mieszczaństwo konca XIX wieku, dopiero jednak filmy dźwiękowe przyniosły mu uznanie międzynarodowe: „Antrakt”, ”Pod dachami Paryża”, „Upiór na sprzedaż”, „Zdarzyło się jutro”, „Piękności nocy”, „Wielkie manewry”, „Urok szatana”.  (ur. 11.11.1898)

1985 - Zmarł Zygmunt Mieczysław Jabłoński, poeta, pisarz, tłumacz i reżyser teatralny, współpracownik prasy emigracyjnej i Radia Wolna Europa w Monachium. Autor opowiadań „Rachunek trzeba zapłacić”, „Żółty dom”, utworów scenicznych „Dziwna zbrodnia marka Pokory”, „Uczciwy złodziej”. Od 1945 roku mieszkał w Anglii.

1989 - Zmarł Bogusław Kogut, poeta, prozaik, redaktor „Tygodnika Zachodniego”; wydał poezje "Kamienie w bruk", "Traktat o rękach", „Dom ocalony”, powieści: "Kalina", "Syn pułkownika", "Koniec wielkiego postu", „Jeszcze miłość”, „Trzy romanse”. (ur. 02.09.1925)

1990 - Michaił Gorbaczow, sekretarz generalny Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, został zaprzysiężony przez Zgromadzenie Deputowanych Ludowych na pierwszego prezydenta Związku Radzieckiego.

1990 - Watykan i Związek Radziecki wznowiły stosunki dyplomatyczne zerwane w 1917 roku.

1991 - Zmarł Stanisław Lorentz, historyk sztuki, poseł, muzeolog, współtwórca i dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, jeden z założycieli Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków, Przewodniczący Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Urodził się 28 kwietnia 1899 roku.

1993 - Zmarł Anthony Bowles, brytyjski kompozytor, dyrygent i pianista, reżyser muzyczny musicali "Jesus Christ Superstar" oraz "Evita", kompozytor muzyki filmowej między innymi do filmu „Isadora”. Urodził się w 1931 lub w 1932 roku.

1996 - Zmarł w Meksyku Marek Kurtycz, scenograf, specjalizujący się w kierunku performance.

1996 - Zmarł Wolfgang Koeppen, niemiecki pisarz, autor powieści "Śmierć w Rzymie", "Młodość", reportaży i książek podróżniczych. (ur. 23.06.1906) 15  rocznica

1998 - Zmarł Benjamin Spock, amerykański pediatra i pedagog,  propagator bezstresowego wychowywania dzieci. Autor jednego z najpopularniejszych na świecie, a także w Polsce, poradników dla rodziców „Dziecko. Pielęgnowanie i wychowanie”. (ur. 02.05.1903)

2003 - Zmarł Jan Deszcz, lekarz, społecznik, jeden z pierwszych realizatorów idei hospicyjnej w Polsce. Założyciel hospicjum w Krakowie i polski przeor Szpitalniczego Zakonu świętego Łazarza z Jerozolimy. Leczył bezinteresownie ubogich mieszkańców Nowej Huty, nie przyjmując zapłaty za wizyty domowe. (ur. 20.06.1918)

2007 - Zmarła Simona Kossak, profesor z Instytutu Badawczego Leśnictwa w Białowieży, znana z radiowych opowieści o przyrodzie „Dlaczego w trawie piszczy?”. Autorka ponad 150. opracowań naukowych, artykułów popularno-naukowych, dokumentacji naukowych oraz trzech książek, w tym „Opowiadania o ziołach i zwierzętach”, autorka filmów przyrodniczych. Urodziła się 30 maja 1943 roku.

2007 - Zmarł Wojciech Chudy, filozof, etyk, pedagog. Zajmował się  filozofią człowieka, filozofią poznania, metafizyką, nauczaniem Jana Pawła II, myślą filozoficzną Georga W. Hegla, antropologicznymi i aksjologicznymi aspektami niepełnosprawności. Autor prac filozoficznych „Śniadanie u Sokratesa czyli trzy, cztery rzeczy najważniejsze”, "W łupinie orzecha, czyli filozofia bez przesady”. Przebyta w dzieciństwie choroba przykuła go do wózka inwalidzkiego. Urodził się 8 grudnia 1947 roku.

Czytaj także

16 marca

Ostatnia aktualizacja: 16.03.2011 00:00
Premiera „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego.
rozwiń zwiń