Historia

16 marca

Ostatnia aktualizacja: 16.03.2011 00:00
Premiera „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego.

1622 - Urodził się Stanisław Solski, matematyk, teoretyk architektury, jezuita. (zm. 1701)   
1736 - Zmarł Giovanni Pergolesi, włoski kompozytor, skrzypek i organista okresu baroku, twórca oratoriów, kantat, oper, zaliczany do grona twórców opery komicznej: „Służąca panią”, Flamino”. (ur. 04.01.1710)
1783 - Zmarł Efraim Schroeger, architekt, twórca licznych budowli pałacowych i sakralnych w Warszawie i poza stolicą. (ur. 18.02.1727)
1787 - Urodził się Georg Simon Ohm, niemiecki fizyk, profesor Politechniki w Norymberdze i Uniwersytetu w Monachium. Uzasadnił teoretycznie podstawowe prawo obwodów elektrycznych, tak zwane prawo Ohma, od jego imienia została nazwana jednostka oporności elektrycznej - om. Zmarł 7 lipca 1854 roku.   
1839 - Urodził się Sully Proudhomme, pisarz, przedstawiciel francuskiego parnasizmu, tłumacz, laureat pierwszej literackiej Nagrody Nobla w 1901 roku. Autor zbiorów poezji: „Samotność”, „Przeznaczenie”, „Daremna czułość”, „Stajnia Augiasza”. Zmarł 7 września 1907 roku.
1851 - Zmarł Feliks Pancer, inżynier, oficer Korpusu Inżynierów Królestwa Polskiego. Zaprojektował i zbudował wiadukt łączący Plac Zamkowy z mostem, zwany potem Nowym Zjazdem lub Wiaduktem Pancera. Ulica jego imienia znajduje się na warszawskim Tarchominie. Urodził się 27 maja 1798 roku.
1851 - Urodził się Martinus Beijerinck, holenderski biolog, profesor na politechnice w Delft, badał drobnoustroje wywołujące fermentację i tak zwane bakterie brodawkowe, które wzbogacają glebę o azot, jego prace miały duże znaczenie dla rolnictwa, wskazując nowe sposoby naturalnego użyźniania gleby, uważany za jednego z twórców wirusologii. (zm. 01.01.1931)
1859 - Urodził się Aleksander Popow, rosyjski fizyk, jeden z pionierów łączności radiowej. W 1895 roku, niezależnie od Guglielmo Marconiego zbudował nadajnik radiowy, a rok później przeprowadził pierwszą transmisję radiotelegraficzną tekstu. Zmarł 13 stycznia 1906 roku.
1878 - Urodził się Reza Szach Pahlawi, szach Iranu w latach 1925 -1941, założyciel dynastii Pahlawi. Jego rządy były czasem reform modernizujących zacofany kraj, jak i terroru, przeprowadził program budowy dróg, kolei, portów, szpitali oraz szkół dla chłopców, i dziewcząt, utworzył narodową armię irańską, wprowadził system metryczny, kalendarz gregoriański, a także śluby i rozwody cywilne. Zmarł 26 lipca 1944 roku.
1882 - Urodził się Stanisław Pawłowski, geograf, profesor Uniwersytetu Poznańskiego. Zajmował się geografią fizyczną i ekonomiczną, jako pierwszy opracował rzeźbę polskiego wybrzeża. Napisał ponad 300 prac naukowych, między innymi "Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej". Zginął rozstrzelany przez hitlerowców, 6 stycznia 1940 roku.
1890 - Urodził się Borys Zinselring, architekt i malarz. Pracował przy restauracji pałacu Kazimierzowskiego i pałacu Radziwiłłów w Warszawie, zaprojektował odbudowę pałacu Morsztynów przy ulicy Miodowej, prowadził odbudowę pałacu Branickich i konserwację pawilonów ogrodowych pałacu na Natolinie. Zmarł 3 listopada 1961 roku.

1901 - W krakowskim Teatrze Miejskim, obecnie imienia Juliusza Słowackiego, odbyła się premiera "Wesela" Stanisława Wyspiańskiego. 

1906 - Urodził się Henry Youngman, brytyjski aktor i komik, występował między innymi w filmach: „Chłopcy z ferajny”, „Nieme kino”, „Krwawa orgia”, „Batman”, „Amazonki z księżyca”. (zm. 24.02.1998)
1909 - Zmarł Teodor Dunin, lekarz i działacz społeczny. Pierwszy opisał występowanie dodatkowych zakażeń w chorobach zakaźnych, zwłaszcza w durze brzusznym i wprowadził odpowiedni termin dotyczący tego zjawiska - „zakażenie mieszane”. Dzięki niemu w 1908 roku powstał zakład leczniczy dla chorych na gruźlicę w Rudce pod Warszawą. (ur. 01.04.1854)
1911 - Zmarł Walery Gadomski, rzeźbiarz, profesor krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, rzeźbił w gipsie, terakocie i marmurze, wykonując posągi, popiersia, medaliony, autor między innymi pomnika Jana III Sobieskiego w Krakowie i Kazimierza Wielkiego w Bochni, w latach 90. z powodu utraty wzroku zaprzestał działalności artystycznej. (ur. 1833)
1914 - Zmarł Charles-Albert Gobat, szwajcarski prawnik i polityk, działacz pokojowy, laureat drugiej Pokojowej Nagrody Nobla w 1902 roku. Autor książek poświęconych historii stosunków międzynarodowych, między innymi „Koszmar Europy”. (ur. 21.05.1843)
1918 - Urodził się Stanisław Kowalewski, pisarz, autor utworów dla młodzieży i sztuk scenicznych, powieści: „Niedostatecznie”, „Prosta droga”, „Nie ma ceny na miód akacjowy”, opowiadań: „Odzyskany świat”, „Czerwcowa noc”, „Stary dom”. Zmarł 24 grudnia 2003 roku.
1922 - Urodził się Piere Paolo Pasolini, włoski poeta i powieściopisarz, autor teoretycznych prac o filmie. Reżyserował "Mamma Roma", "Ptaki i ptaszyska", tworzył adaptacje klasyków, jak "Król Edyp" i "Medea". Zmarł 1 listopada 1975 roku.  
1925 - Zmarł August von Wassermann, niemiecki bakteriolog. Opracował metodę serologicznej diagnostyki, która ulepszona służy do dziś jako odczyn Wassermanna. Urodził się 21 lutego 1866 roku.
1927 - Urodził się Józef Kuśmierek, dramatopisarz, publicysta, reporter. W latach 70. związany z redakcją "Życia Warszawy". Publikował też w pismach "drugiego obiegu". Od 1989 roku w redakcji "Gazety Wyborczej". Zmarł 27 marca 1992 roku.    
1927 - Urodził się Władimir Komarow, radziecki kosmonauta, inżynier, pułkownik lotnictwa. Brał udział w dwóch lotach kosmicznych - w 1964 roku dowodził pierwszym wieloosobowym statkiem kosmicznym Woschod 1, drugi lot zakończył się tragicznym lądowaniem - kosmonauta zginął 24 kwietnia 1967 roku.    
1928 - Urodził się Aleksander Ścibor-Rylski, prozaik, reżyser, autor kilkudziesięciu scenariuszy filmowych, jak: "Człowiek z marmuru" i "Człowiek z żelaza", "Wilcze echa", powieści "Pierścionek z końskiego włosia", według której Andrzej Wajda nakręcił film "Pierścionek z orłem w koronie". Zmarł 3 kwietnia 1983 roku.
1929 - W Warszawie otwarto Instytut Radiotechniczny, który był  placówką badawczo-rozwojową, prowadzącą badania nad wysoko rozwiniętymi technologiami, rokującymi nadzieje na zastosowanie w gospodarce.
1930 - Urodził się Krzysztof Kąkolewski, publicysta, reporter, autor scenariuszy filmowych, opowiadań i powieści - „Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię”, „W złą godzinę”, reportaży - „Trzy złote za słowo”, „Ku początkowi świata” oraz szkiców - „Ksiądz Jerzy w rękach oprawców”, „Ukradli im czterysta lat”.
1935 - Niemcy jednostronnie zerwały porozumienia traktatu wersalskiego, wprowadzając powszechy obowiązek służby wojskowej, utworzono Luftwaffe.  
1935 - Zmarł John Macleod, szkocki fizjolog, profesor uniwersytetu w Aberdeen. W pracy naukowej zajmował się przemianą węglowodanową, ośrodkiem oddechowym, chorobą kesonową. Wraz z Frederickiem Bantingiem otrzymał w 1923 roku Nagrodę Nobla za odkrycie insuliny. (ur. 06.09.1876)
1939 - Niemcy proklamowały utworzenie podległego sobie Protektoratu Czech i Moraw.
1940 - Zmarła Selma Lagerloef, szwedzka pisarka, laureatka Nagrody Nobla w 1909 roku, autorka powieści: "Goesta Berling", "Cudowna podróż", ”Legendy Chrystusowe". Pierwsza kobieta uhonorowana literacką Nagrodą Nobla w 1909 roku, której członkiem kapituły została w 1914 roku. Urodziła się 20 listopada 1858 roku.
1940 - Urodził się Bernardo Bertolucci, włoski reżyser, autor takich filmów jak: "Ostatnie tango w Paryżu", "Mały Budda", "Ukryte pragnienia", "Marzyciele". Jego film „Ostatni cesarz” zdobył 7 Oscarów, w tym za najlepszy film roku i reżyserię.
1943 - Wcielenie do Armii Krajowej oddziałów Tajnej Organizacji Wojskowej, której komendant główny podpułkownik Jan Mazurkiewicz "Radosław" został mianowany zastępcą szefa Kedywu Komendy Głównej AK.
1944 - I Korpus Polski po wyzwoleniu "zachodniej" Ukrainy został zasilony Polakami mieszkającymi na tych terenach i przekształcony w I Armię Polską w ZSRR.
1951 - Zmarł w Londynie Janusz Jędrzejewicz, polityk, pedagog, senator RP w latach 1935 -1939, inicjator reformy szkolnictwa, od jego imienia nazwaną reformą jędrzejowiczowską, i utworzenia Polskiej Akademii Literatury. (ur. 21.06.1885)
1955 - Urodziła się Isabelle Huppert, francuska aktorka, znana z ról w obrazach: "Koronczarka", "Dama Kameliowa", "Homo faber", „Obiecane życie”. Laureatka nagród na festiwalach w Cannes, Berlinie i Wenecji.
1955 - Departament Stanu USA opublikował utajnione dotychczas dokumenty konferencji jałtańskiej z lutego 1945 roku.
1968 - Oddział piechoty morskiej Stanów Zjednoczonych dokonał pacyfikacji wsi w Wietnamie Południowym, mordując ponad 300 osób.
1970 - Zmarł Jerzy Szaniawski, dramatopisarz, autor słuchowisk dla Polskiego Radia. Stworzył dramaty "Ptaki", "Żeglarz", "Dwa teatry" oraz cykl przypowieści "Profesor Tutka". Był członkiem Polskiej Akademii Literatury. Jest patronem ulicy na warszawskim Żoliborzu. Urodził się 10 lutego 1886 roku.
1975 - Zmarł Aaron Walker, o przydomku "T-Bonie", amerykański muzyk, jeden z największych twórców nowoczesnego bluesa, współtwórca "rhythm and bluesa". Był pierwszym bluesmanem, który grał na gitarze elektrycznej. Urodził się 22 maja 1910 roku.
1978 - Terroryści z "Czerwonych Brygad" uprowadzili premiera Aldo Moro, przewodniczącego Partii Demokracji Chrześcijańskiej. Po 54. dniach jego ciało znaleziono w samochodzie w centrum Rzymu. Zamordowano go 9 maja 1978 roku.
1978 - Katastrofa supertankowca "Amoco Cadiz" spowodowała wyciek ponad 220 tysięcy ton ropy i ekologiczną klęskę na obszarze 200 kilometrów wybrzeża Bretanii.
1992 - Zmarł Yves Rocard, francuski fizyk, współtwórca pierwszej francuskiej bomby wodorowej, autor prac z elektroniki, akustyki i radioastronomii. (ur. 1903).
1995 - Rosyjski statek kosmiczny "Sojuz TM-21" połączył się ze stacją orbitalną "Mir".
2001 - Zmarł Sędzimir Klimaszewski, zoolog, rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, członek Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, Polskiego Towarzystwa Zoologicznego i Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, w pracy badawczej zajmował się teorią systematyki i zoogeografii, zoocenologią owadów ssących, przekształceniami zoocenoz pod wpływem czynników antropogennych, autor ponad 100 monografii i prac naukowych w tym „Podręcznika zootomii”. (ur. 1937)
2004 - Zmarł Andrzej Bartnicki, historyk dziejów powszechnych, znawca historii dyplomacji, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. W połowie lat 90. zorganizował Wyższą Szkołę Humanistyczną w Pułtusku i został jej rektorem. Autor kilkudziesięciu prac naukowych w tym: „Historia Afryki do początku XIX wieku”, „Konflikty kolonialne, 1869 -1939”, „Historia Etiopii”. (ur. 25.06.1933)











Czytaj także

15 marca

Ostatnia aktualizacja: 15.03.2011 00:00
Jan Paweł II opublikował pierwszą encyklikę.
rozwiń zwiń
Czytaj także

17 marca

Ostatnia aktualizacja: 17.03.2011 00:00
Uchwalono pierwszą nowoczesną polską konstytucję.
rozwiń zwiń