Historia

16 listopada

Ostatnia aktualizacja: 16.11.2011 00:00
Kraków włączony do Cesarstwa po upadku powstania krakowskiego.

1846 - W wyniku nieudanego powstania krakowskiego zlikwidowano odrębność Wolnego Miasta Krakowa, za zgodą władców Prus i Rosji obszar Rzeczpospolitej Krakowskiej włączono w skład Cesarstwa Austrii i utworzono Wielkie Księstwo Krakowskie. Powstanie, które rozpoczęło się 21 lutego 1846 roku i trwało do 4 marca miało objąć wszystkie zabory, jednak w Królestwie Polskim przeszło bez echa, a w zaborze pruskim w wyniku zdrady aresztowano przywódców powstania i stłumiono szybko nieliczne wystąpienia zbrojne. 165. rocznica

Pozostałe wydarzenia:

1611 - Przed kościołem św. Anny w Warszawie elektor brandenburski Jan Zygmunt Hohenzollern złożył hołd lenny z Prus Książęcych królowi Zygmuntowi III Wazie. Był to jeden z kilku takich hołdów, które na mocy II pokoju toruńskiego z 19 października 1466 roku każdy nowo wybrany wielki mistrz zakonu krzyżackiego, jako książę Królestwa Polskiego, miał obowiązek złożyć każdemu następnemu królowi Polski, nie później niż w czasie 6 miesięcy po swoim obiorze. 400. rocznica

1714 - Zmarł Aleksander Benedykt Sobieski, syn króla Polski Jana III Sobieskiego i królowej Marysieńki. (ur. 1677)

1717 - Urodził się Jean le Rond d'Alembert, francuski filozof, matematyk i fizyk, współtwórca i współredaktor Wielkiej Encyklopedii Francuskiej. Głosił program filozofii empirycznej, opartej na doświadczeniach zmysłowych. Jego najważniejsze prace matematyczne dotyczyły teorii równań różniczkowych, a prace fizyczne - mechaniki teoretycznej. Zajmował się też estetyką i muzyką. Zmarł 29 października 1783 roku.

1766 - Urodził się Rodolphe Kreutzer, francuski skrzypek, kompozytor, pedagog, twórca oper, baletów i utworów skrzypcowych. Najbardziej znanym z jego dzieł jest zbiór etiud skrzypcowych "42 études ou caprices". Od początków Konserwatorium Paryskiego w 1795 roku do 1826 roku Kreutzer prowadził tam klasę skrzypiec. Ludwig van Beethoven dedykował kompozytorowi Sonatę A-dur op. 47, zwaną Kreutzerowską. Zmarł 6 stycznia 1831 roku. 245. rocznica

1794 - Pod Radoszycami nastąpiło rozwiązanie oddziałów powstańczych. Był to koniec powstania kościuszkowskiego. Do więzień rosyjskich wywieziono przywódców Tadeusza Kościuszkę i Tomasza Wawrzeckiego. Na kraj spadły represje i konfiskaty, między innymi wywieziono do Rosji zbiory Biblioteki Załuskich oraz Archiwum Metryki Koronnej i Litewskiej. Po upadku powstania, w 1795 roku Austria, Prusy i Rosja dokonały trzeciego rozbioru Polski. 

1797 - Zmarł król pruski Fryderyk Wilhelm II. Jego następcą został Fryderyk Wilhelm III, który panował do 1840 roku. Urodził się 25 września 1744 roku.

1804 - Zmarł ksiądz Józef Bończa-Miaskowski, pierwszy biskup warszawski. Urodził się przed 5 maja 1744 roku.

1807 - Urodził się Jonas Hallgrimsson, pisarz islandzki tworzący w okresie romantyzmu, autor poematu "Islandia", który odegrał dużą rolę w rozwoju świadomości narodowej Islandczyków. Przyczynił się też do unowocześnienia islandzkiego języka  literackiego. Zmarł 26 maja 1845 roku.

1814 - Urodził się Edmund Wasilewski, poeta, nauczyciel, członek Stowarzyszenia Ludu Polskiego, uznawany za największego krakowskiego poetę przed Wyspiańskim, piewcę urody i zabytków Krakowa. Do najważniejszych jego utworów należą: "Krakowiacy" i "Katedra na Wawelu". Zmarł 14 listopada 1846 roku.

1816 - Urodził się Andrei Mureşanu, rumuński poeta, publicysta i tłumacz z Siedmiogrodu, rewolucjonista i działacz narodowy, uczestnik Wiosny Ludów, autor wiersza "Przebudź się Rumunie", który w 1990 roku został przyjęty przez Rumunię jako jej hymn narodowy. Zmarł  12 października 1863 roku.

1848 - W Londynie odbył się ostatni publiczny koncert Fryderyka Chopina.

1868 - Zmarł Samuel Orgelbrand, jeden z najbardziej znanych księgarzy i wydawców, właściciel drukarni. Wydał po polsku ponad 300 dzieł w blisko 600 tomach oraz 100 dzieł w języku hebrajskim. Do najważniejszych należą "Encyklopedia Powszechna" i "Cmentarz Powązkowski". Urodził się w 1810 roku.

1876 - Urodził się Konstanty Janicki, zoolog, parazytolog, twórca warszawskiej szkoły parazytologii. Dokonał odkryć dotyczących rozwoju tasiemca bruzdogłowca szerokiego, które okazały się przełomowe w badaniach nad cyklem rozwojowym tych zwierząt. Zmarł 25 października 1932 roku. 135. rocznica

1895 - Urodził się Paul Hindemith, niemiecki kompozytor, dyrygent i pedagog, profesor Wyższej Szkoły Muzycznej w Berlinie i Uniwersytetu w Zurychu. Twórca opery "Cardillac", symfonii "Harmonia świata" oraz baletów, utworów orkiestrowych, kameralnych, fortepianowych i pieśni. Zmarł 28 grudnia 1963 roku.    

1897 - Urodził się Mieczysław Lepecki, pisarz, podróżnik, autor powieści "Maurycy August Beniowski zdobywca Madagaskaru", "Pan Jakobus Sobieski", opowieści podróżnicznych "Od Amazonki do Ziemi Ognistej", "Parana i Polacy". Zmarł 26 stycznia 1969 roku.

1901 - W Warszawie zainaugurowano działalność hotelu Bristol. Tego dnia zorganizowano przyjęcie dla pracujących przy budowie hotelu, dzień później nastąpiło poświęcenie pomieszczeń, a 19 listopada - uroczyste powitanie pierwszego gościa. Bristol jest najstarszym działającym hotelem w stolicy. 110. rocznica

1907 - Oklahoma stała się czterdziestym szóstym stanem USA.

1909 - We Frankfurcie nad Menem założono linie lotnicze Deutsche Luftsschiffahrts AG - poprzednik Lufthansy.

1913 - W Paryżu ukazała się książka francuskiego pisarza Marcela Prousta "W poszukiwaniu straconego czasu". To 7. tomowe dzieło stanowiło przełom w historii powieści 20-wiecznej. Pozbawione tradycyjnej akcji, składało się z opisów wspomnień i rekonstrukcji zasłyszanych zdarzeń. Towarzyszyła temu analiza psychologiczna, ujawniająca ukryte mechanizmy ludzkiej osobowości. 

1914 - Ukazała się encyklika Benedykta XV z apelem o pokój. Papież wzywał w niej o "pokój dla narodów i pokój dla Kościoła". Encyklika nawoływała władców i narody do zakończenia bratobójczych waśni.

1918 - Proklamowano Republikę Węgierską.

1918 - W ogłoszonym telegramie, adresowanym do państw Ententy, neutralnych i Republiki Niemieckiej, Józef Piłsudski obwieścił powstanie państwa polskiego.  

1918 - Urodził się  Antoni Kępiński, psychiatra, profesor Akademii Medycznej w Krakowie, twórca teorii metabolizmu informacyjnego, którego zaburzenia leżą, według Kępińskiego, u źródeł chorób psychicznych. Napisał ponad 140 prac naukowych, z których najbardziej znane to "Schizofrenia", "Rytm życia", "Melancholia", "Lęk". Zmarł 8 czerwca 1972 roku.

1934 - Aktorka Nina Andrycz zadebiutowała w wileńskim Teatrze na Pohulance.

1934 - Zmarł Carl von Linde, niemiecki termodynamik i wynalazca. W 1876 roku zbudował pierwszą chłodziarkę sprężarkową, kilka lat później opracował metodę skraplania gazów, a w 1902 roku otrzymywania tlenu z powietrza.

1936 - Urodził się Joaquin Navarro-Valls, hiszpański dziennikarz i lekarz, dyrektor biura prasowego Stolicy Apostolskiej w latach 1984-2006. Po śmierci Jana Pawła II kontynuował do 11 lipca 2006 roku pracę jako szef watykańskiego biura prasowego przy papieżu Benedykcie  XVI. Obecnie jest prezesem Rady Nadzorczej Campusu Biomedycznego w Rzymie. 75. rocznica

1944 - Zmarła Maria Rodziewiczówna, pisarka, autorka wielu poczytnych powieści między innymi "Lato leśnych ludzi", "Straszny dziadunio", "Macierz", "Kwiat lotosu", "Dewajtis", "Między ustami a brzegiem pucharu", "Magnat". Urodził się 2 lutego 1863 roku.

1945 - Została utworzona Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury - UNESCO. Na jej siedzibę wybrano Paryż.

1946 - Urodził się Terence Kemp McKenna, amerykański pisarz, filozof i etnobotanik znany ze swoich licznych teorii, począwszy od manuskryptu Voynicha przez teorię pochodzenia gatunków do teorii nowości. Zmarł 3 kwietnia 2000 roku. 65. rocznica

1950 - Rozpoczął się II światowy Kongres Pokoju w Warszawie, podczas którego przyjęto Manifest do Narodów świata oraz wybrano światową Radę Pokoju. Jej przewodniczącym został francuski fizyk Frederic Joliot-Curie.  

1955 - Po raz pierwszy został wyemitowany magazyn informacyjny Polskiego Radia "Z  kraju i ze świata".

1956 - Zmarł Józef Poznański, komandor, specjalista w zakresie prawa morskiego, logistyk, współtwórca polskiej gospodarki morskiej. Propagator budowy linii kolejowej na Półwyspie Helskim Puck - Hel, współautor projektu ustawy sejmowej o budowie portu morskiego w Gdyni. 55. rocznica

1960 - Zmarł Clark Gable, aktor amerykański, słynny w latach 30. XX wieku odtwórca ról amantów, w 1934 roku nagrodzony Oscarem. Zagrał między innymi w filmach: "Ich noce", "Przeminęło z wiatrem", "Skłóceni z życiem". Był pięciokrotnie żonaty. Urodził się 1 lutego 1901 roku.   

1969 - W Nowym Jorku wystawiono na widok publiczny fragmenty skał księżycowych. 

1971 - Zmarła Edie Sedgwick, właśc. Edith Minturn Sedgwick, amerykańska aktorka i modelka, jej zdjęcia ukazywały się w "Timie", "LIFE" i "Vogue", gwiazda filmów Andy’ego Warhola z lat 60. - "Poor little rich girl", "Vinyl", "Chelsea Girls","Ciao Manhattan". Urodziła się 20 kwietnia 1943 roku. 40. rocznica

1981 - Zmarł William Holden, amerykański aktor, grał w filmach "Ucieczka na Atenę", Syn ziemi", "Płonący wieżowiec", "Gdy czas ucieka", "Bulwar Zachodzącego Słońca", "Dzika banda", "Most na rzece Kwai", "Stalag 17". Urodził się 17 kwietnia 1918 roku. 30. rocznica

1989 - W Warszawie zdemontowano zaprojektowany przez Zbigniewa Dunajewskiego w 1951 roku pomnik Feliksa Dzierżyńskiego. Plac, również nazwany imieniem sowieckiego działacza komunistycznego powrócił do swojej dawnej nazwy - Plac Bankowy.  

1989 - Minister spraw zagranicznych Krzysztof Skubiszewski podpisał w Strasburgu protokół o przystąpieniu Polski do europejskiej konwencji kulturalnej i konwencji w sprawie telewizji ponadgranicznej oraz w sprawie zwalczania dopingu.

1994 - Parlament Ukrainy ratyfikował układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej.

1994 - Weszła w życie, po prawie 30 latach negocjacji, konwencja ONZ o prawie morskim.

1999 - Zmarł Daniel Nathans, amerykański mikrobiolog, laureat nagrody Nobla w 1978 roku w dziedzinie medycyny za odkrycie enzymów restrykcyjnych. (ur. 30.10.1928)

2006 - Zmarł Milton Friedman, amerykański ekonomista, twórca monetaryzmu, obrońca i propagator wolnego rynku, autor licznych rozpraw naukowych, publikacji oraz ponad 20. książek, między innymi "Kapitalizm i wolność", "Wolny wybór". W 1976 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii za dokonania w zakresie analizy konsumpcji, historii i teorii monetarnej oraz za pokazanie złożoności polityki stabilizacji. Urodził się 31 lipca 1912 roku. 5. rocznica

Czytaj także

15 listopada

Ostatnia aktualizacja: 15.11.2011 00:00
Urodził się Bronisław Duch, legionista, żołnierz
rozwiń zwiń