30 sierpnia

Zmarł Henryk Zygalski, członek zespołu kryptologów, który złamał kod Enigmy.

1978 - Zmarł w Wielkiej Brytanii Henryk Zygalski, matematyk i kryptolog, pracownik kontrwywiadu wojskowego. Zespół składający się z Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego w styczniu 1933 roku złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma i zbudował jej działającą kopię. Tuż przed wybuchem II wojny światowej wyniki prac zespołu zostały przekazane Francji i Wielkiej Brytanii. W czasie wojny Zygalski przedostał sie do Francji, gdzie z pozostałymi członkami zespołu kryptologów pracował we francuskim ośrodku dekryptażu "Bruno" w Château de Bois-Vignolles w miejscowości Gretz-Armainvilliers koło Paryża. Po upadku Francji współpracował z Francuzami na terenie Vichy i w Algierze. Po wkroczeniu Niemców do Vichy wraz z Marianem Rajewskim przez Półwysep Iberyjski - po licznych perypetiach i uwięzieniu przez Hiszpanów - dotarł na Gibraltar, skąd obaj kryptolodzy zostali przetransportowani do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczęli pracę w jednostce radiowej Sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych w Stanmore-Boxmoor pod Londynem. Po wojnie Zygalski pozostał w Wielkiej Brytanii. Człowiek, który odkrył wraz z kolegami jedną z największych tajemnic III Rzeszy uczył matematyki w prowincjonalnej szkole. Dopiero w 2000 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Brytyjczycy dopiero kilka lat temu oficjalnie przyznali, że poznali tajemnicę Enigmy dzięki Polakom. (ur. 15.07.1908)

Pozostałe wydarzenia:

1483 - Zmarł Ludwik XI, król Francji od 1461 roku. Syn Karola VII z dynastii Walezjuszów i Marii Andegaweńskiej. Zmarł w 1483 roku,  pozostawiając Francję jako mocarstwo europejskie. Urodził się 3 lipca 1423 roku.

1579 - Podczas wojny z Moskwą o Inflanty wojska polskie zdobyły Połock. Stefan Batory odzyskał twierdzę, zajętą wcześniej przez Rosjan.

1658 - Sejm wydał ustawę o wygnaniu arian z Polski, zarzucano im między innymi, współpracę ze Szwedami i udział w planach rozbioru Rzeczpospolitej.

1748 - Urodził się Jacques Louis David, malarz francuski, główny przedstawiciel klasycyzmu, uczestnik Wielkiej Rewolucji Francuskiej, nadworny malarz Napoleona Bonaparte, od 1816 roku na wygnaniu w Brukseli. Inspiracją jego twórczości były tematy antyczne - "Przysięga Horacjusza", rewolucja i cesarstwo - "Śmierć Marata". Jest także autorem portretów, między innymi "Stanisław Kostka Potocki na koniu". Zmarł 29 grudnia 1825 roku.

1797 - Urodziła się Mary Shelley, angielska pisarka okresu romantyzmu, autorka między innymi powieści "Frankenstein", prekursorka literatury fantastyczno-naukowej. Zmarła 1 lutego 1851 roku.

1804 - Urodził się Aleksander Chodźko, poeta orientalista i slawista, autor pionierskich badań nad perską literaturą ludową. Ludowe motywy wschodnie wprowadzał też do swoich utworów poetyckich. Zmarł 27 grudnia 1891 roku.

1809 - W Wiedniu zmarł Ignacy Potocki, polityk, dyplomata i działacz oświatowy. Był współtwórcą Konstytucji 3 Maja i przewodniczącym Rady Najwyższej Narodowej. Urodził się 28 lutego 1759 roku. 

1860 - W Birkenhead wyjechały na ulicę Meyserside pierwsze w Wielkiej Brytanii tramwaje.

1870 - Urodził się Jean B. Perrin, francuski fizyk i fizykochemik. Za prace nad nieciągłą strukturą materii, a szczególnie za odkrycie równowagi w procesach osadzania otrzymał otrzymał w 1926 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Za zasługi na polu nauki został uhonorowany pochówkiem w Panteonie. Zmarł 17 września 1942 roku.

1871 - Urodził się Ernest Rutheford, angielski fizyk, laureat nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1908 roku. Przeprowadził pierwszą reakcję jądrową. Zmarł 19 października 1937 roku. 140 rocznica

1892 - Urodził się Stefan Bagiński, histolog i histochemik. Zapoczątkował w Polsce badania histochemiczne. Zmarł w 1969 roku.

1902 - Urodził się Józef Maria Bocheński, dominikanin, wybitny filozof, jeden z najlepszych znawców logiki filozoficznej i najwybitniejszych nauczycieli filozofii. Podczas II wojny światowej był kapelanem wojskowym. Po wojnie osiadł w Szwajcarii, w latach 1964-66 był rektorem uniwersytetu fryburskiego. Zmarł 8 lutego 1995 roku.

1908 - Urodził się Stefan du Chateau, francuski architekt, inżynier, konstruktor i autor patentów na konstrukcje przemysłowe, polskiego pochodzenia. Jako jeden z pierwszych zastosował aluminium, projektował dworce kolejowe i lotnicze, stadiony, hotele, kościoły i meczety. Zmarł w 1999 roku w Paryżu.

1912 - Urodził się Edward Purcell, amerykański fizyk, odkrywca jednaj z metod detekcji rezonansu jądrowego, autor podręcznika "Elektryczność i magnetyzm". W 1952 roku otrzymał  nagrodę Nobla. Zmarł 7 marca 1997 roku.

1913 - Urodziła się Irena Sławińska, historyk i teoretyk literatury, teatrolog, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, współtwórczyni Teatru Akademickiego KUL, obecnie "Scena Plastyczna". Zmarł 18 stycznia 2004 roku.

1918 - V Wszechrosyjski Zjazd Rad uchwalił konstytucję, na mocy której powstała Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka.

1918 - Włodzimierz Lenin został ranny w wyniku zamachu dokonanego przez Fanny Kapłon, rosyjską anarchistkę, co stało się pretekstem do rozpętania kampanii "czerwonego terroru" - fali aresztowań i procesów eserowców, anarchistów i kontrrewolucjonistów.

1919  - Urodziła się Ryszarda Hanin, aktorka, profesor PWST w Warszawie. Grała role, głównie dramatyczne, w repertuarze klasycznym i współczesnym. Występowała w filmach, radiu i telewizji. Zmarła 1 stycznia 1994 roku.

1930 - Urodził się Warren Buffett, amerykański finansista i inwestor giełdowy, obecnie znajduje się na trzecim miejscu najbogatszych ludzi świata według magazynu "Forbes". Filantrop, założyciel i sponsor fundacji "The Buffett Foundation".

1935 - Zmarł Henri Barbusse, francuski pisarz, autor realistycznych powieści "Piekło", "W ogniu", autor reportaży ze Związku Radzieckiego, członek Francuskiej Partii Komunistycznej. Urodził się 17 maja 1873 roku.

1936 - Urodził się Edward Pałłasz, kompozytor, dyrygent, wykładowca w warszawskiej PWST. Obecnie prezes Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Laureat nagrody Polskiego Radia "Wielki Splendor". 75 rocznica  

1938 - Urodziła się Dorota Terakowska, pisarka i dziennikarka, przez wiele lat pracowała jako redaktor i publicysta w "Gazecie Krakowskiej" ,"Przekroju" i "Zeszytach Prasoznawczych". Autorka książek dla dzieci i młodzieży, "Władca Lewawu", "Córka czarownicy", "W krainie kota", "Cyrk Burmistrza". Zmarła 4 stycznia 2004 roku.

1939 - Prezydent RP Ignacy Mościcki wydał rozporządzenia o ogłoszeniu powszechnej mobilizacji. 

1940 - Zmarł John Thomson, brytyjski fizyk, odkrywca elektronu, autor pierwszej analizy wiązki jonów, laureat Nagrody Nobla w 1906 roku w dziedzinie fizyki. Urodził się 18 grudnia 1856 roku.

1946 - Na emigracji we Włoszech zmarł major Henryk Sucharski, dowódca obrony Westerplatte we wrześniu 1939 roku. W 1971 roku jego prochy sprowadzono do kraju i złożono na Westerplatte. Urodził się 12 listopada 1898 roku. 65 rocznica

1952 - Urodził się Wojciech Fibak, tenisista, finalista Masters i ćwierćfinalista trzech turniejów wielkoszlemowych w grze pojedynczej, zwycięzca Australian Open w grze podwójnej, kolekcjoner malarstwa.

1953 - Urodził się Lech Majewski, polsko-amerykański reżyser, malarz i poeta, autor tomików poezji "Baśnie z tysiąca nocy i jednego miasta" i "Poszukiwanie Raju"; reżyser filmów "Ewangelia według Harr’ego", "Sen nocy letniej", "Wojaczek", "Ogród rozkoszy ziemskich", "Młyn i krzyż".

1953 - Urodził się Rudi Schubert, kabareciarz i wokalista, współtwórca zespołu Wały Jagiellońskie", autor tekstów piosenek - "Córka rybaka", "Monika, dziewczyna ratownika, " Wars wita".

1954 - Urodził się Aleksander Łukaszenka, białoruski polityk, prezydent Białorusi od 1994 roku. Prezydent Białoruskiego Komitetu Olimpijskiego od 1997 roku.

1963 - Zmarł Karol Frycz, malarz, reżyser, scenograf i dyrektor Teatru Polskiego w Warszawie oraz im. Słowackiego w Krakowie. Urodził się 17 marca 1877 roku.

1963 - Dla zapobiegnięcia wybuchowi wojny nuklearnej została przeprowadzona gorąca linia pomiędzy przywódcami mocarstw USA i ZSRR.

1968 - Sławomir Mrożek opublikował we francuskim dzienniku "Le Monde" protest przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. Wystąpienie to spowodowało zakaz drukowania i wystawiania sztuk Mrożka w Polsce, który obowiązywał do 1974 roku.

1973 - Na międzynarodowym festiwalu filmowym w Locarno Krzysztof Zanussi dostał Grand Prix za film "Iluminacja".

1977 - Urodził się Kamil Kosowski, piłkarz, lewy pomocnik Wisły Kraków. W reprezentacji Polski zagrał w 50 spotkaniach, grał na Mistrzostwach Świata 2006.

1980 - W Szczecinie komisja rządowa z Kazimierzem Barcikowskim na czele i przedstawiciele międzyzakładowych komitetów strajkowych podpisali porozumienia, na mocy których władze PRL zobowiązały się do realizacji 21 postulatów, w tym utworzenia niezależnych samorządnych związków zawodowych.

1988 - Zmarła Wanda Wermińska, śpiewaczka operowa i pedagog, ceniona wykonawczyni partii kobiecych w operach Wagnera, Verdiego i Pucciniego.

1989 - Sąd Najwyższy PRL uniewinnił i zrehabilitował kierownictwo Polskiego Stronnictwa Ludowego, skazane na mocy dekretu z 16 listopada 1945 roku "o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa".

1991 - Parlament Azerbejdżanu uchwalił deklarację niepodległości. 20 rocznica

1994 - Zmarł Lindsay Anderson, reżyser, krytyk teatralny i filmowy, nazywany "ostatnim z gniewnych" brytyjskiego kina. Autor głośnych filmów "Szczęśliwy człowiek" z Malcolmem McDowellem i "Jeżeli...". Urodził się 17 kwietnia 1923 roku.

1996 - Zmarła Christine Pascal, francuska aktorka, reżyser filmowy i autorka scenariuszy filmowych. Urodziła się 29 listopada 1953 roku. 15 rocznica

2001 - W Watykanie, w obecności papieża Jana Pawła II, odbyła się światowa premiera filmu "Quo vadis" w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. 10 rocznica

2003 - Zmarł Charles Bronson, właśc. Charles Buchinski, z pochodzenia tatar lipkowski, amerykański aktor filmowy. Grał w ponad 70 filmach - "Vera Cruz", "Ostatnia walka Apacha", "Siedmiu wspaniałych", "Parszywa dwunastka", "Wielka ucieczka". Znany z ról ludzi małomównych i brutalnych. W 1971 roku  otrzymał Złoty Glob jako "najpopularniejszy aktor świata". Urodził się 3 listopada 1921 roku.

2005 - Piotr Bednarek, gimnazjalista z Częstochowy, odkrył nową planetoidę typu NEO, należącą do grupy Apollo.

2006 - Zmarł Glenn Ford, amerykański aktor filmowy. zyskał popularność jako odtwórca ról tzw. silnych mężczyzn w dramatach sensacyjnych i westernach. Grał między innymi w filmach: "Gilda", "15.10 do Yumy", "Kowboj", "Dziennik marynarza". Urodził się 1 maja 1916 roku. 5 rocznica

2006 - Zmarł Nadżib Mahfuz, egipski pisarz, autor trylogii "Opowieści starego Kairu", powieści "Hamida z zaułka Middak", zbioru opowiadań "Siódme niebo". Jako pierwszy arabski pisarz otrzymał  w 1988 roku literacką Nagrodę Nobla. Urodził się 11 grudnia 1911 roku. 5 rocznica 

2009 - Zmarł Lucjan Bokiniec, filmowiec, wykładowca Politechniki Gdańskiej, organizator życia kulturalnego w Trójmieście. Pomysłodawca i pierwszy dyrektor Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku, współpracownik teatrów studenckich "Bim-Bom", "Co-to" i "To-tu".