Historia

1 września

Ostatnia aktualizacja: 01.09.2011 00:00
Zginął kpt. Mieczysław Medwecki - pierwszy polski lotnik, poległy w kampanii wrześniowej.

1939 - Zginął Mieczysław Medwecki, kapitan pilot, dowódca eskadry 2 Pułku Lotniczego, pierwszy polski pilot poległy w II wojnie światowej. Urodził się 7 czerwca 1904 roku. W 1925 ukończył Korpus kadetów i Szkołę Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, uzyskał stopień podporucznika obserwatora lotniczego i został przydzielony do II dywizjonu liniowego 6 Pułku we Lwowie. W 1930 ukończył kurs pilotażu wyższego. Został przeniesiony do dywizjonu myśliwskiego 2 Pułku lotniczego w Krakowie. W 1938 został kapitanem i dowódcą III Dywizjonu Myśliwskiego 2 Pułku Lotniczego. W sierpniu 1939 wraz z 121 i 122 Eskadrą Lotniczą został przeniesiony z lotniska z Rakowicach na lotnisko polowe w Balicach, koło Krakowa. 1 września 1939 około godziny 7:00, kpt. Medwecki wystartował z Balic w celu przechwycenia niemieckich bombowców nadlatujących nad Kraków. Został zestrzelony tuż po starcie przez Ju-87, którego pilotował Lt. Frank Neubert. Jego P.11c spadł na pola w rejonie Morawica -Chrosna-Brzoskwinia. Startujący w parze z kpt. Medweckim Władysław Gnyś uniknął zestrzelenia, a kilkanaście minut później w okolicach miejscowości Żurada zestrzelił dwa bombowce Dornier Do 17. Były to pierwsze samoloty niemieckie, zestrzelone przez polskiego pilota myśliwskiego w II wojnie światowej.

Pozostałe wydarzenia:

1435 - Zwycięstwo wojsk polsko-litewskich nad Krzyżakami pod Wiłkomierzem na Żmudzi zakończyło wojnę z Zakonem.

1557 - Zmarł Jacques Cartier, francuski podróżnik i odkrywca, znany z licznych odkryć na terytorium dzisiejszej Kanady. W 1534 roku wyruszył na poszukiwanie zachodniej drogi morskiej do Azji i odkrył tereny na wschodnim wybrzeżu Ameryki Północnej oraz u ujścia rzeki Świętego Wawrzyńca. (ur. 31.12.1491)

1653 - Urodził się Johann Pachelbel, niemiecki organista i nauczyciel muzyki okresu baroku. Jego najbardziej znana kompozycja to kanon D-dur na troje skrzypiec i basso continuo. Zmarł 3 marca 1706 roku.

1715 - Zmarł Ludwik XIV z dynastii Burbonów, król Francji w latach 1643 -1715, "Król Słońce", najdłużej panujący monarcha europejski - 72 lata, ugruntował rządy absolutne we Francji, uporządkował finanse państwa, rozwinął handel i rzemiosło, otoczył mecenatem kulturę, dzięki stworzeniu silnej armii i floty prowadził liczne wojny i powiększył terytorium Francji, nietolerancja oraz konflikt z papiestwem doprowadziły do powstania koalicji antyfrancuskiej i wojen z nią, co pod koniec panowania zachwiało gospodarką Francji, znany z powiedzenia "Państwo to ja". (ur. 05.09.1638)

1820 - Urodził się Karol Scheibler, przemysłowiec, niemieckiego pochodzenia, współtwórca przemysłu łódzkiego, nazywany "królem bawełny", w 1855 roku uruchomił swoją pierwszą fabrykę - w pełni zmechanizowaną przędzalnię, był twórcą imperium przemysłowego, na które składał się zespół tak zwanej Centrali przy Wodnym Rynku, kompleks Książęcego Młyna oraz zabudowa biegnąca wzdłuż obecnej ulicy księdza biskupa Wincentego Tymienieckiego i sięgająca ulicy Piotrkowskiej, rozpoczął nową epokę w dziejach przemysłowej Łodzi. (zm. 13.04.1881) 

1835 - Urodził się Święty Rafał Kalinowski, właściwe nazwisko Józef Kalinowski, uczestnik Powstania Styczniowego, za udział w którym skazany został na karę śmierci, w wyniku starań rodziny karę śmierci zamieniono na 10 lat katorgi na Syberii, po powrocie w 1877 roku wstąpił do zakonu karmelitów bosych. W 1991 roku został kanonizowany przez Jana Pawła II. Zmarł 15 listopada 1907 roku. 14 września 2007 roku Senat RP podjął uchwałę w sprawie uznania ojca Rafała Kalinowskiego za wzór patrioty, oficera, inżyniera, wychowawcy i kapłana-zakonnika.

1838 - Zmarł William Clark, amerykański podróżnik i odkrywca,  przez wiele lat badał tereny obecnej Dakoty Północnej - dorzecza i biegi rzek Ohio, Missouri i Missisipi. W latach 20. XIX wieku zajmował się sprawami kontaktów z Indianami. (ur. 01.08.1770)

1870 - Rozpoczęła się bitwa pod Sedanem, podczas której armia pruska rozbiła siły francuskie dowodzone przez marszałka Mac-Mahona, a Napoleon III Bonaparte został wzięty do niewoli.

1875 - Urodził się Edgar Rice Burroughs, amerykański pisarz, najbardziej znany z serii książek o "Tarzanie", chłopcu którego wychowywały małpy. (zm. 19.03.1950)

1877 - Urodził się Aston, angielski fizyk i chemik, profesor fizyki uniwersytetu w Cambridge. Prowadził prace badawcze nad promieniami kanalikowymi. Jest jednym z ojców spektrometrii mas - konstruktorem spektrometru mas. Zidentyfikował 213 z 276 izotopów trwałych. W 1922 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. (zm. 20.11.1945)

1882 - W Warszawie powstała Międzynarodowa Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat, pierwsza polska partia robotnicza, opierająca się na założeniach marksizmu. Jej założycielem był  Ludwik Waryński. Partia opowiadała się za internacjonalizmem i sprzeciwiała się dążeniom niepodległościowym. Istniała do 1886 roku.

1883 - Urodził się Adolf Szyszko-Bohusz, architekt i konserwator zabytków. W latach 1916 - 1939 kierownik odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu, profesor Politechniki Warszawskiej. Zmarł 1 października 1948 roku.

1900 - Urodził się Kazimierz Wiłkomirski, kompozytor, występujący również jako wiolonczelista-wirtuoz i kameralista, między innymi w Trio Wiłkomirskich, profesor PWSM w Warszawie. Zmarł 7 marca 1995 roku.

1901 - Urodził się Jerzy Bronisław Braun, pisarz, uważany za jednego z twórców polskiej chrześcijańskiej myśli społecznej, członek Rady Jedności Narodowej, niesłusznie aresztowany w 1948 roku, został skazany na karę dożywotniego więzienia. W 1956 roku został zwolniony na mocy amnestii, a dwa lata później zrehabilitowany. Zmarł w Rzymie, 17 października 1975 roku. 110 rocznica

1901 - Urodził się Kazimierz Wiłkomirski, kompozytor, wiolonczelista - wirtuoz, dyrygent i pedagog; dyrektor Państwowej Opery i Filharmonii w Gdańsku oraz profesor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Sopocie. (zm. 07.03.1995) 110 rocznica

1905 - Wydano dekret narzucający język niemiecki jako obowiązkowy w nauczaniu religii w szkołach zaboru pruskiego.

1910 - Urodziła się Ewa Kołaczkowska, pisarka i tłumaczka literatury anglosaskiej, autorka utworów dla dzieci i młodzieży, między innymi: "Skarb pradziadka", "Zaczarowany strych", "Szlakiem wspomnień", "Lato w mieście", "Wakacje pana Burmistrza". (zm. 10.12.1985)

1910 - Urodził się Prierre Bézier, francuski matematyk, w latach 60. opisał pewien typ krzywych, nazwanych krzywe Beziera, używanych przy projektowaniu nadwozi samochodów. (zm. 25.11.1999)

1912 - W Teatrze Małym w Warszawie zadebiutowała Pola Negri, aktorka filmowa, gwiazda filmu niemego. Od 1938 roku mieszkała i tworzyła w Stanach Zjednoczonych. Grała w filmach polskich, niemieckich i amerykańskich, między innymi: "Oczy Mumii", "Zakazany raj".

1912 - Urodziła się Kornelia Dobkiewiczowa, pisarka, autorka baśni, legend, podań i powieści historycznych dla dzieci i młodzieży, między innymi "Haftowane trzewiczki", "Ofka z kamiennej Góry". Zmarła 5 lipca 1990 roku. 

1922 - Urodziła się Irena Burawska, aktorka teatralna i filmowa, przez większość swego zawodowego życia związana z teatrami łódzkimi. Występowała również w filmie, między innymi: "Wilczy bilet", "Dzień wielkiej ryby", "Czerwone i białe", "Dzieje grzechu". Wystąpiła w kilkunastu spektaklach Teatru Telewizji. Zmarła 19 maja 2007 roku.

1922 - Urodził się Vittorio Gassman, włoski aktor teatralny i filmowy, reżyser. Zagrał między innymi w filmach: "Gorzki ryż", "Anna", "Wojna i pokój", "Zapach kobiety", "Dzień weselny". Zmarł 29 czerwca 2000 roku.

1923 - Urodziła się Barbara Zbrożyna, rzeźbiarka, autorka rzeźb figuralnych, portretów, kompozycji przestrzennych, pomników. W  latach 50. uczestniczyła w rekonstrukcji zabytkowych rzeźb Warszawy. Zmarła 15 grudnia 1995 roku.

1923 - Trzęsienie ziemi zniszczyło Tokio i Jokohamę. Zginęło 250 tysięcy osób.

1925 - Pierre de Coubertin, twórca nowożytnych Igrzysk Olimpijskich, ustąpił ze stanowiska przewodniczącego Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.

1930 - Urodził się Andrzej Grzybowski, aktor teatralny i filmowy, zagrał między innmyi w filmach: "Śmierć prezydenta", "Modrzejewska", "Pierścionek z orłem w koronie", "Lawa".

1935 - Urodził się Emir Buczacki, aktor teatralny i filmowy, zagrał między innymi w filmach: "Ewa chce spać", "Faraon", "Perła w koronie", "Noce i dnie", "Katastrofa w Gibraltarze", "Przeklęte oko proroka", "Blisko, coraz bliżej". (zm. 16.05.1990)

1935 - Debiut teatralny Ireny Kwiatkowskiej, aktorki komediowej, estradowej i radiowej.

1937 - W Teatrze Miejskim we Lwowie zadebiutowała Krystyna Feldman, aktorka teatralna i filmowa.

1939 - Atak niemieckiego pancernika "Schleswieg-Holstein" na Westerplatte rozpoczął II wojnę światową, zakończoną kapitulacją III Rzeszy 8 maja 1945 roku. Po 7-dniowej obronie 182-osobowa polska załoga pod dowództwem mjr Henryka Sucharskiego poddała się.  

1939 - Rozpoczęła się obrona Poczty Polskiej w Gdańsku, zaatakowanej przez oddziały hitlerowskie. Po zaciętej walce pracownicy poczty poddali się, gdy Niemcy podpalili budynek. Zginęło 12 osób, 38 rozstrzelano, a 23 zginęły w obozach koncentracyjnych. Prochy poległych, odkryte w sierpniu 1991 roku, ekshumowano i złożono na cmentarzu w Gdańsku 5 kwietnia 1992 roku. 

1939 - Zginął Mieczysław Medwecki, kapitan pilot, dowódca eskadry 2 Pułku Lotniczego, pierwszy polski pilot poległy w II wojnie światowej. Urodził się 7 czerwca 1904 roku. 

1941 - Utworzeno Organizację Polskich Socjalistów, założoną przez lewicę przedwojennej PPS. 70 rocznica

1942 - Prezydent RP Władysław Raczkiewicz wydał dekret o tymczasowej organizacji władz w okupowanej Polsce, przewidujący między innymi utworzenie Rady Jedności Narodowej.

1942 - Urodził się Antonio Lobo Antunes, portugalski pisarz, jeden z najbardziej cenionych współczesnych prozaików portugalskich, autor powieści "Karawele wracają", "Podręcznik dla inkwizytorów".

1943 - 1Dywizja Piechoty imienia Tadeusza Kościuszki wyruszyła na front z obozu w Sielcach nad Oką.

1943 - Urodziła się Teresa Tutinas, piosenkarka, której największa popularność przypadła na lata 60. i 70. Jej największe przeboje to: "Na całych jeziorach ty", "Gorzko mi", "Jutro Warszawa", "Jak cię miły zatrzymać". Od 1981 roku w Szwecji, gdzie nadal śpiewa dając recitale w Domu Polonii, w konsulacie polskim w Sztokholmie.

1944 - Niemcy zniszczyli pociskami czołgowymi kolumnę Zygmunta na Starym Mieście w Warszawie.

1944 - Zmarł Stanisław Lencewicz, geograf, współorganizator Wojskowego Instytutu Geograficznego, wykładowca Politechniki w stolicy oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Został zastrzelony przez Niemców 1 września 1944 roku. Ulica jego imienia znajduje się na warszawskim Bemowie.

1945 - W Warszawie rozpoczął działalność Urząd Zatrudnienia, utworzony na mocy dekretu z dnia 2 sierpnia 1945 roku.

1946 - Utworzono austriacką agencję prasową - APA. 65 rocznica

1947 - W Wielkiej Brytanii urodził się Barry Gibb, muzyk grupy "The Bee Gees". Światową sławę przyniósł zespołowi przebój "New York Mining Disaster 1941", wylansowany w 1967 roku.

1951 - Australia, Nowa Zelandia i Stany Zjednoczone podpisały w San Francisco Pakt Południowo Wschodniej Azji - ANZUS. 60 rocznica

1953 - Odbył się pierwszy występ Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia pod dyrekcją Jana Krenza.

1953 - Zmarł Jacques Thibaud, francuski skrzypek, który zyskał sławę jako solista i kameralista, współinicjator Konkursu imienia M. Long i J. Thibaud w Paryżu. (ur. 27.09.1880)

1955 - Debiut teatralny Krystyny Sienkiewicz, aktorki filmowej, estradowej i piosenkarki.

1958 - Premiera pierwszego polskiego filmu o wrześniu 1939 roku - "Wolne miasto" w reżyserii Stanisława Różewicza.

1960 - W Polsce odbyła się premiera filmu Aleksandra Forda "Krzyżacy".

1965 - Tybet otrzymał status "regionu autonomicznego" w obrębie Chińskiej Republiki Ludowej.

1966 - Wprowadzono system 8-klasowej szkoły podstawowej. 45 rocznica

1969 - Rocznica rewolucji w Libii. Pułkownik Muammar al-Kadafi przeprowadził zamach stanu, w wyniku czego doszło do obalenia rządów króla Idrisa I. Władzę w kraju objęła Rada Dowódcza Rewolucji, która wkrótce proklamowała utworzenie Libijskiej Republiki Arabskiej. Tego dnia Libańczycy obchodzą święto narodowe - Dzień Rewolucji.

1970 - Zmarł francuski pisarz katolicki Francois Mauriac, członek Akademii Francuskiej. Autor powieści o problematyce moralnej, esejów, poezji i dzienników. W 1952 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Urodził się 11 października 1885 roku.

1971 - Na Westerplatte złożono sprowadzoną z Włoch urnę z prochami majora Henryka Sucharskiego, komendanta obrony Westerplatte. 40 rocznica

1972 - Amerykanin Bobby Fisher został szachowym mistrzem świata, wygrywając z obrońcą tego tytułu Borysem Spasskim. Pierwszy raz od 26 lat mistrzostwo świata odebrano Rosjanom.

1974 - W Taize we Francji, pod przewodnictwem ojca Rogera Schutza, odbył się pierwszy Sobór Młodych z udziałem kilkunastu tysięcy młodych różnych wyznań. Sobór dał początek ekumenicznej wspólnocie z Taize.

1977 - Zmarł Henryk Warszawski "Wars", kompozytor, aranżer, twórca muzyki filmowej i wielu popularnych przebojów, jak "Miłość ci wszystko wybaczy" czy " Umówiłem się z nią na dziewiątą". Urodził się 29 grudnia 1902 roku.

1979 - Sonda Pioneer 11, jako pierwszy obiekt stworzony przez człowieka, dotarła do Saturna przelatując 21 tysięcy kilometrów od atmosfery planety.      

1979 - Odczytaniem deklaracji programowej przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie proklamowano powstanie Konfederacji Polski Niepodległej. Założycielami KPN byli Leszek Moczulski, Romuald Szeremietiew i Tadeusz Stański. KPN była pierwszą opozycyjną partią w krajach demokracji ludowej działającą jawnie.

1981 - Zmarł Leon Koczy, historyk, współzałożyciel Instytutu Historycznego imienia generała Władysława Sikorskiego w Londynie. (ur. 25.03.1900) 30 rocznica

1982 - Zmarł Władysław Gomułka, przywódca PPR w latach 1943 -1948 oraz I sekretarz KC PZPR w latach 1956 -1970. Urodził się 6 lutego 1905 roku.

1983 - Radzieckie myśliwce zestrzeliły nad Sachalinem południowokoreański samolot pasażerski boeing 747. Zginęło 269 osób.

1985 - W wodach Północnego Atlantyku odnaleziono wrak brytyjskiego statku pasażerskiego "Titanic", który zatonął po zderzeniu z górą lodową 14 kwietnia 1912 roku.

1989 - Prezydent Republiki Federalnej Niemiec Richard von Weizsäcker przekazał władzom polskim posłanie, w którym stwierdzono iż RFN, zgodnie z układem polsko-niemieckim z 1970 roku, nie wysuwa wobec Polski roszczeń terytorialnych i nie będzie tego czynić w przyszłości. 

1989 - W wypadku samochodowym w Stanach Zjednoczonych zginął Kazimierz Deyna, polski piłkarz, grający w reprezentacji narodowej i kapitan drużyny. Urodził się 23 października 1947 roku.

1989 - Zmarł Tadeusz Sendzimir, inżynier i wynalazca, w 1933 roku uruchomił  pierwszą na świecie linię technologiczną ciągłego wyżarzania i cynkowania blach stalowych na skalę przemysłową, a w 1934 roku opracował i uruchomił w Hucie Pokój oryginalną linię produkcyjną do walcowania cienkiej blachy na zimno, po wojnie pozostał na emigracji. (ur. 05.07.1894)

1990 - W szkołach podstawowych i ponadpodstawowych przywrócono naukę religii.

1992 - Został zamordowany w swej willi w Aninie Piotr Jaroszewicz wraz z żoną Alicją Solską. Był działaczem PZPR, premierem rządu PRL w latach 1970 -1980. Urodził się 8 października 1909 roku.

1992 -  Na Słowacji uchwalono konstytucję. Tego dnia Słowacy obchodzą święto narodowe -  Dzień Konstytucji Republiki Słowackiej.

1993 - Utworzono Biebrzański Park Narodowy.

1995 - Prezydent Białorusi Aleksander Łukaszenka wydał dekret znoszący immunitet posłów, zawieszający niezależne związki zawodowe i zapowiadający rozwiązanie wszelkich opozycyjnych partii politycznych.

2004 - Uzbrojeni terroryści zajęli szkołę w Biesłanie w Północnej Osetii. Trzeciego września, w trakcie próby odbicia zakładników przez siły rosyjskie, zginęło 335 osób, głównie dzieci, a ponad 1000 zostało rannych.

2005 - Weszła w życie ustawa o szkolnictwie wyższym, w myśl której nowa matura jest podstawą przyjęcia na studia.

2007-  Zmarł Witold Leszczyński, reżyser, scenarzysta i operator filmowy, autor filmów: "Żywot Mateusza", "Rekolekcje", "Siekierezada", Konopielka", wykładowca w PWSFTviT w Łodzi. (ur. 16.08.1933)

Czytaj także

31 sierpnia

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2011 00:00
Rozbicie pod Komarowem 1 Armii Konnej Budionnego.
rozwiń zwiń