2 września

Powstanie organizacji Wolność i Niezawisłość

1945 - W Polsce powstała konspiracyjna organizacja antykomunistyczna "Wolność i Niezawisłość", kontynuująca działalność Armii Krajowej i Delegatury Sił Zbrojnych, na jej czele stanął pułkownik Jan Rzepecki, rozpracowana i zniszczona przez UB w grudniu 1952 roku. WiN domagała się, by Sowieci opuścili obszar Polski. Organizacja odrzucała kształt granic ustalony w Jałcie, sprzeciwiała się prześladowaniom politycznym i dewastacji kraju przez wojska radzieckie. Członkowie WiN chcieli stworzyć wspólną armię, uniezależnić się politycznie od Związku Radzieckiego, uspołecznić duże przedsiębiorstwa i zakłady pracy. W hasłach organizacji pojawiały się też postulaty powszechnej edukacji i reformy rolnej - mimo to organizacja w referendum 1946 wzywała do odrzucenia reformy rolnej i nacjonalizacji przemysłu. Jesienią 1946 w kierownictwie organizacji ostatecznie zwyciężyła teza o zbliżaniu się III wojny światowej i konieczności przygotowania się do niej. W związku z tym w styczniu 1947 kierownictwo WiN wezwało PSL do bojkotu wyborów do Sejmu Ustawodawczego.

Pozostałe wydarzenia:

31 p.n.e. - Rzymska wojna domowa - bitwa pod Akcjum, w której konsul August Oktawian pokonał w decydującym starciu morskim, flotę Marka Antoniusza i Kleopatry.

1606 - Zmarł Karel van Mander, jeden z najbardziej znanych niderlandzkich malarzy, także - grafik i poeta. Urodził się w 1548 roku.

1621 - Zwycięska bitwa polskiego rycerstwa pod dowództwem hetmana Karola Chodkiewicza z Turkami pod Chocimem. 390 rocznica

1652 - Zmarł Jose de Ribera, malarz i grafik hiszpański, okresu baroku, autor scen rodzajowych - "Kulawy chłopiec", obrazów mitologicznych i religijnych. Urodził się około 1590 roku.

1798 - Zmarł Michał Gröll, drukarz, księgarz i nakładca okresu oświecenia, pochodził z Norymbergii. W latach 1770 -1777 wydawał w Warszawie czasopismo literackie "Zabawy Przyjemne i Pożyteczne", w 1768 otworzył publiczną czytelnię i wypożyczalnię książek, jedną z pierwszych w mieście. (ur. 11.12.1722)

1832 - Amerykanin Samuel Morse zademonstrował w Nowym Jorku działanie telegrafu elektrycznego swojego pomysłu.

1840 - Urodził się Giovanni Verga, włoski powieściopisarz i dramaturg, którego twórczość określa się często mianem weryzmu, autor między innymi powieści "Rycerskość wieśniacza" na podstawie której Pietro Mascagni napisał popularną operę o tym samym tytule. (zm. 27.01.1922)

1848 - Zmarł Jakub Falkowski, pijar, filantrop, pedagog, założyciel i pierwszy dyrektor Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie. Autor prac pedagogicznych "O Instytucie Głuchoniemych w Warszawie", "O trudniących się nauczaniem głuchoniemych od XIV wieku". (ur. 29.04.1775)

1853 - Urodził się Friedrich Wilhelm Ostwald, niemiecki chemik, profesor politechniki w Rydze i uniwersytetu w Lipsku, twórca chemii fizycznej. W 1909 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za stworzenie teorii katalizy, mówiącej, że katalizator działa przez obniżanie energii aktywacji, która jest potrzebna do rozpoczęcia reakcji chemicznej. Zmarł 4 kwietnia 1932 roku.

1865 - Zmarł William Rwan Hamilton, irlandzki matematyk, astronom i fizyk, dyrektor obserwatorium astronomicznego i profesor uniwersytetu w Dublinie, jego prace dotyczyły algebry, mechaniki teoretycznej, optyki i rachunku wariacyjnego, sformułował zasadę najmniejszego działania. (ur. 04.08.1805)

1877 - Urodził się Frederick Soddy, angielski chemik, profesor na Uniwersytecie Oksfordzkim. Prowadził  prace w zakresie promieniotwórczości, wprowadził pojęcie izotopów, przewidział istnienie izotopów pierwiastków promieniotwórczych. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1921 roku. Zmarł 22 września 1956 roku.

1878 - Urodził się Władysław Dziewulski, astronom, astrofizyk, profesor Uniwersytetu imienia Stefana Batorego w Wilnie, współzałożyciel Uniwersytetu imienia Mikołaja Kopernika w Toruniu, członek Polskiej Akademii Nauk. Autor prac z dziedziny mechaniki nieba i astronomii gwiazdowej. Zmarł 6 lutego 1962 roku.

1881 - Urodził się Zenon Klemensiewicz, językoznawca, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor prac "Dydaktyka nauki o języku ojczystym", "Historia języka polskiego". Zginął w katastrofie lotniczej nad Zawoją, 2 kwietnia 1969 roku. 130 rocznica

1883 - Urodził się Rudolf Stefan Weigel, zoolog i bakteriolog, członek Polskiej Akademii Umiejętności, profesor między innymi uniwersytetu we Lwowie i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Opisał zarazek duru plamistego i opracował szczepionkę odpornościową przeciwko tej chorobie. Zmarł 11 sierpnia 1957 roku.

1910 - Zmarł Henri Julien Rousseau, francuski malarz, zwany Celnikiem, jeden z głównych przedstawicieli prymitywizmu. Był samoukiem, malował portrety, pejzaże, kwiaty. Urodził się w 1844 roku.

1910 - Urodził się Donald Watson, angielski stolarz, założyciel Towarzystwa Wegańskiego, twórca pojęcia "weganizm". (zm. 16.11.2005)

1911 - Urodził się Czesław Janczarski, poeta, autor zbiorów poezji: "Akwarelą", "Wykrój liścia", "Wiersze z natury". Z Tadeuszem Kubiakiem oraz Bogdanem Ostromęckim pracował w latach 1955 -1957 w redakcji poezji Polskiego Radia. Jest twórcą dwutygodnika dla dzieci "Miś". Od początku powstania tego pisma (1957) do końca życia był jego redaktorem naczelnym. Pisał wiersze do "Świerszczyka" i "Płomyczka". Jest twórcą postaci Misia Uszatka, bohatera kilku książek oraz ponad stu telewizyjnych dobranocek. Zmarł 19 maja 1971 roku. 100 rocznica

1914 - Urodziła się Stefania Grodzieńska, poetka, pisarka, autorka tekstów satyrycznych dla teatrów, kabaretów - "Kabaretu Dudek", prasy - tygodnika "Szpilki", radia i telewizji, aktorka estradowa i konferansjerka, wydała zbiory satyr: "Rozmówki", "Dzionek satyryka", "Brzydki ogród", "Kieszonkowe tragedie", "Kłania się PRL", "Wspomnienia chałturzystki". (zm. 28.04.2010)

1923 - Urodził się Walerian Borowczyk, grafik, scenarzysta, reżyser filmów animowanych i fabularnych: "Dzieje grzechu", "Bestia", "Margines", "Za murami klasztoru", "Lulu". Współtwórca polskiej szkoły plakatu, uważany za największego twórcę artystycznego kina erotycznego. Od 1957 roku mieszkał we Francji. Zmarł 3 lutego 2006 roku.

1925 - Urodził się Józef Buszko, historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor prac z dziejów Galicji - "Dzieje ruchu robotniczego w Galicji Zachodniej", "Galicja 1859-1914" oraz historii Polski i Europy - "Historia Polski 1864 -1948", "Wielka historia Polski". (zm. 22.10.2003)

1933 - W Chicago polska załoga Franciszek Hynek i Zbigniew Burzyński wygrała zawody balonowe o puchar Gordon-Benetta.

1933 - Rozpisanie w Polsce pożyczki narodowej.

1933 - Włochy i ZSRR podpisały pakt o nieagresji.

1937 - Zmarł Pierre de Coubertin, francuski baron, historyk, pedagog, uważany za ojca nowożytnego ruchu olimpijskiego, inicjator nowożytnych igrzysk olimpijskich w 1896 roku, założyciel i prezes Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Urodził się 1 stycznia 1863 roku.

1939 - Do obozu koncentracyjnego Stutthof (Sztutowo) przybył pierwszy transport więźniów - około 200 osób z Gdańska.

1940 - Urodził się Michał Sprusiński, poeta, krytyk literacki, autor opracowań, tłumacz poezji angielskiej, wydał zbiory poezji: "Popołudnie", "Sen słoneczny", "Miejsce na słońcu", szkice -  "Juliusz Kaden-Bandrowski. Życie i twórczość", "Zwycięzcy i pokonani. Szkice o literaturze amerykańskiej". (zm. 31.05.1981)

1941 - Urodził się Stefan Friedman, aktor i satyryk, na przełomie lat 60. i 70. aktor Teatru Współczesnego w Warszawie; z Jonaszem Koftą stworzył radiowy duet satyryczno-komediowy, który stworzył cykle "Dialogi na cztery nogi" i "Fachowcy", emitowane w magazynach "Ilustrowany Tygodnik Rozrywkowy" i "Ilustrowany Magazyn Autorów", występował w magazynie "60 minut na godzinę"; popularność przyniosła mu główna rola w serialu TVP "Na kłopoty... Bednarski". 70 rocznica

1944 - Zmarł rozstrzelany przez Niemców, Leonard Pękalski, malarz, profesor Warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Był autorem polichromii przy Rynku Starego Miasta w Warszawie, na Zamku Wawelskim, dekoracji w Zamku Królewskim. Podczas okupacji w warunkach konspiracyjnych prowadził konserwację dzieł sztuki pałacu w Wilanowie. Urodził się 25 października 1896 roku.

1944 - Ostatnie oddziały powstańcze opuściły warszawskie Stare Miasto. Rozpoczęły się wysiedlenia ludności do obozu przejściowego w Pruszkowie.

1945 - Na pokładzie amerykańskiego okrętu "Missouri" przedstawiciele armii japońskiej i państw alianckich podpisali akt bezwarunkowej kapitulacji Japonii.

1945 - Ho Chi Minh, wietnamski przywódca komunistyczny ogłosił niepodległość Wietnamu. Tego dnie jest tam obchodzone święto narodowe.

1947 - W Rio de Janeiro na zakończenie Konferencji Panamerykańskiej podpisano Międzyamerykański Traktat o Wzajemnej Pomocy, tak zwany Traktat z Rio de Janeiro, pierwszy w świecie regionalny sojusz obronny.

1949 - Utworzono Związek Bojowników o Wolność i Demokrację, organizację kombatantów i więźniów obozów hitlerowskich, do 1989 roku politycznie i organizacyjnie podporządkowany PZPR, w 1990 roku Związek przekształcono w Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych, pierwszym prezesem Związku był generał broni Józef Kamiński.

1952 - W Minneapolis /Stany Zjednoczone/ przeprowadzono pierwszą operację na otwartym sercu. Zespół złożony z doktorów Floyda Lewisa, Rocharta Varco i Waltona Lilleheia operował pięcioletnią dziewczynkę.

1952 - Urodził sie Jimmy Connors, amerykański tenisista, lider rankingu światowego, zwycięzca turniejów wielkoszlemowych w grze pojedynczej i podwójnej.

1960 - Premiera filmu "Krzyżacy", w reżyserii Aleksandra Forda.

1965 - Urodził się Lennox Lewis, brytyjski bokser, dwukrotny mistrz świata wagi ciężkiej, organizacji WBC.

1973 - Zmarł angielski pisarz John Ronald Tolkien, autor powieści z gatunku fantasy, przetwarzających średniowieczne mity i legendy. Jego największym dziełem jest trylogia "Władca pierścieni".  Autor 12- tomowej "Historii Śródziemia", opublikował ponad 100 prac z dziedziny filologii i literatury dawnej, współpracował przy powstaniu największego słownika języka angielskiego, znał ponad 30 języków w tym wiele wymarłych. Urodził się 3 stycznia 1892 roku.

1974 - Odbyła się premiera filmu Jerzego Hoffmana "Potop".

1976 - Zmarł Stanisław Grochowiak, poeta i dramaturg, autor powieści, opowiadań i antologii poezji polskiej. Autor utworów: "Rozbieranie do snu", "Menuet z pogrzebaczem", "Agresty", "Polowanie na cietrzewie", dramatu "Chłopcy". Urodził się 24 stycznia 1934 roku. 35 rocznica

1981 - Zmarł Tadeusz Baird, kompozytor, współorganizator festiwalu "Warszawska Jesień". Jest autorem trzech symfonii, koncertów na skrzypce i orkiestrę, pieśni oraz drobnych utworów instrumentalnych. Urodził się 26 lipca 1928 roku. 30 rocznica

1991 - Zmarł Alfonso Garcia Robles, meksykański polityk - minister spraw zagranicznych i dyplomata, inspirator "układu z Tlatelolco" o denuklearyzacji Ameryki Łacińskiej podpisanego w 1967 r. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1982 r. za działalność na rzecz rozbrojenia.  20 rocznica

1992 - Zmarł Wojciech Bartel, prawnik, specjalista prawa kościelnego, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. W dorobku ma ponad 150 opublikowanych prac. Podczas konferencji KBWE w Krakowie w 1991 roku poświęconej "Wspólnemu dziedzictwu kulturowemu w Europie" był oficjalnym przedstawicielem Watykanu. Urodził się 27 grudnia 1923 roku.

1992 - Zmarł Jan Wyka, poeta i pisarz, członek KKP, żołnierz Brygady imienia Dąbrowskiego w Hiszpanii, żołnierz PSZ na Zachodzie, po wojnie - redaktor naczelny tygodnika "Chłopska Droga",  autor zbiorów poezji "Hiszpańska Warszawianka", "Gorzki owoc", opowiadań "Zapiski na karteluszkach", "Wcielenia jednego płaszcza". (ur. 01.03.1902)

1992 - Zmarła Barbara McClintock, amerykańska genetyczka, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w 1983 roku za odkrycie transpozonów. Urodziła się 16 czerwca 1902 roku.

1998 - Samolot pasażerski typu MD-11 należący do szwajcarskich linii lotniczych Swissair, rozbił się u wybrzeży kanadyjskiej prowincji Nowa Szkocja. Zginęło 229 osób.

2000 - Zmarł Jerzy Stasiuk, aktor teatralny, związany ze scenami teatrów Bydgoszczy, Opola, Łodzi i przede wszystkim Poznania, twórca Parku Sztuki, w którym prezentowane są prace wielkopolskich artystów - rzeźbiarzy, zagrał w filmach - "Poznań 56". (ur. 27.01.1938)

2001 - Zmarł Christiaan Barnard, południowoafrykański kardiochirurg, profesor i kierownik ośrodka badań i chirurgii serca na uniwersytecie w Kapsztadzie; 3 grudnia 1967 r. przeprowadził pierwszą transplantację ludzkiego serca człowiekowi; mimo iż operacja udała się pacjent zmarł z powodu zapalenia płuc; następny pacjent żył już 19 miesięcy; najdłużej żyjący pacjent Barnarda żył z przeszczepionym sercem 23 lata; w ciągu następnych lat transplantacje serca upowszechniły się. 10 rocznica