Historia

8 września

Ostatnia aktualizacja: 08.09.2011 00:00
Początek obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku
Audio

1939 - Początek naziemnej obrony Warszawy, kierowanej przez  generałów: Waleriana Czumę, Juliusza Rómmla, Tadeusza Kutrzebę oraz komisarza cywilnego prezydenta Stefana Starzyńskiego. Obrona stolicy trwała 20 dni i wzięli w niej udział oprócz żołnierzy liczni ochotnicy cywilni. 28 września na terenie fabryki Skoda na Rakowcu została podpisana umowa kapitulacyjna, ze strony polskiej przez generała Kutrzebę, ze strony niemieckiej - generała Johannesa Blaskowitza.

Pozostałe wydarzenia:

1157 - Urodził się Ryszard I, zwany Ryszardem Lwie Serce, król Anglii od 1289 roku, jeden z dowódców trzeciej wyprawy krzyżowej. Zginął 6 kwietnia 1199 roku, walcząc z francuskim królem Filipem II Augustem, o angielskie posiadłości we Francji.  

1380 - Wojska ruskie pod wodzą księcia Dymitra, zwanego Dońskim, pokonały na Kulikowym Polu armię tatarską dowodzoną przez chana Mamaja. Było to pierwsze wielkie zwycięstwo wojsk ruskich nad Tatarami.

1474 - Urodził się Ludovico Ariosto, włoski pisarz i poeta epoki renesansu, twórca epickiego poematu sławiącego rycerstwo "Orland szalony" oraz satyr i komedii. Zmarł 6 lipca 1533 roku.

1497 - Urodził się Stanisław Górski, historyk, kanonik krakowski i płocki, twórca jednego z największych w XVI-wiecznej Europie zbioru dokumentów dotyczących dziejów Polski i krajów sąsiednich w okresie Odrodzenia. (zm. 12.03.1572)  

1514 - Zwycięska bitwa pod Orszą, rozegrana w czasie wojny litewsko-moskiewskiej pomiędzy wojskami litewsko-polskimi, pod dowództwem hetmana wielkiego litewskiego księdza Konstantego Ostrogskiego, a wojskami moskiewskimi, pod dowództwem Iwana Czeladnina.

1655 - Podczas "potopu" szwedzkiego wojska szwedzkie zajęły bez walki Warszawę. Miasto kilkakrotnie przechodziło z rąk do rąk. Ostatecznie wojska szwedzkie opuściły stolicę 23 czerwca 1657 roku. Oblężenia szwedzkie i okupacja doprowadziły do jej całkowitej ruiny.

1830 - Urodził się Frederic Mistral, poeta francuski, autor poematów epickich, zbiorów poezji i dramatów, laureat nagrody Nobla w 1904 roku. (zm. 25.03.1914)

1841 - Urodził się Antoni Dvorzak, czeski kompozytor. Tworzył opery, między innymi: "Diabeł i Kasia", "Król węglarz", "Rusałka", symfonie, poematy symfoniczne, oratorium "Święta Ludmiła", koncerty, utwory kameralne oraz pieśni. Zmarł 1 maja 1904 roku.  170. rocznica

1844 - Urodził się Tadeusz Pilat, prawnik, specjalista prawa administracyjnego, pionier badań statystycznych, zwłaszcza w dziedzinie problematyki rolnej. Profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego, członek Akademii Umiejętności w Krakowie. Autor prac "O metodach zbierania dat do statystyki żniw", "O miejskich biurach statystycznych". Zmarł 9 stycznia 1923 roku.

1873 - Urodził się Alfred Jarry, francuski dramaturg, powieściopisarz i poeta. Był ekscentrykiem, głośną postacią paryskiej bohemy przełomu wieków. Napisał powieści: "Dni i noce", "Czyny i myśli doktora Faustrolla, patafizyka", "Nadsamiec", "Miłość absolutna", farsy "Ubu Król czyli Polacy" oraz liczne felietony. (zm. 01.11.1907).

1890 - Urodził się Felicjan Kowarski, malarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych początkowo w Krakowie, później w Warszawie. Zajmował się malarstwem sztalugowym, ściennym oraz rzeźbą. Do jego najbardziej znanych obrazów należą: "Wędrowcy", "Suche drzewo", "Rząd Narodowy" i "Proletariatczycy". (zm. 22.09.1948)

1895 - Zmarł Adam Opel, niemiecki inżynier i przemysłowiec, w 1862 roku założył fabrykę maszyn do szycia, która od lat 90. XIX wieku zajęła się produkcją samochodów i urządzeń chłodniczych, przed II wojną światową fabryka była już głównym dostawcą sprzętu motoryzacyjnego dla armii niemieckiej. (ur. 09.05.1837)

1905 - Marcin Kasprzak, działacz socjalistyczny, został stracony na stokach Cytadeli. Był współzałożycielem II Proletariatu, w latach 1888 -1891 kierował jego pracą. (ur. 02.11.1860)

1908 - Urodził się Franciszek Witaszek, lekarz, autor wielu prac medycznych, głównie z dziedziny higieny. Był wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Pielęgniarskiej PCK w Poznaniu. W 1932 roku założył w Poznaniu pierwszą w Polsce wytwórnię strun chirurgicznych "Catgut Polski". Był uczestnikiem ruchu oporu. (zginął zamordowany przez Niemców 08.01.1943)  

1909 - Urodził się Józef Noji, lekkoatleta, olimpijczyk, rekordzista Polski w biegach na 5 tysięcy i 10 tysięcy metrów. Był obok Janusza Kusocińskiego najbardziej znanym polskim długodystansowcem lat 30. XX wieku. Działacz Związku Walki Zbrojnej podczas okupacji, zginął w obozie koncentracyjnym Oświęcim - Brzezinka, 15 lutego 1942 roku.

1910 - Urodził się Wojciech Wasiutyński, pisarz, publicysta związany ze środowiskiem Narodowej Demokracji, w czasie wojny - oficer I Dywizji Pancernej generał Stanisława Maczka, autor zbioru felietonów "Szkice z dziejów nacjonalizmu polskiego", "O program większości", po wojnie pozostał na emigracji. (zm. 19.08.1994)

1910 - Urodził się Jean-Louis Barrault, francuski aktor, reżyser i inscenizator teatralny, występował w Théâtre Atelier w Paryżu i Comedie Française oraz w filmach, między innymi: "Komedianci", "Najdłuższy dzień", "Śmieszny dramat". (zm. 22.01.1994)

1911 - Urodził się Tomasz Kiesewetter, kompozytor, dyrygent i pedagog, profesor Państwowej Szkoły Muzycznej w Łodzi; dyrygował m.in. Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Łódzkiej i Orkiestrą Polskiego Radia w Łodzi; twórca utworów symfonicznych, kameralnych i baletów (zm. 29.11.1992). 100. rocznica

1920 - Urodził się Lesław Bartelski, poeta, pisarz, historyk, żołnierz powstania warszawskiego, autor powieści, między innymi: "Dialog z cieniem", "Ludzie zza rzeki", "Rajski ogród", "Droga na Glockner", szkiców "Sylwetki polskich pisarzy współczesnych", "Żukrowski", monografii: "Powstanie Warszawskie", "Mokotów 1944", "Pułk AK Baszta". (zm. 27.03.2006)

1925 - Urodził się Peter Sellers, brytyjski aktor komiczny, odtwórca ról w filmach: "Doktor Strangelowe",  "Wystarczy być", oraz serii komedii kryminalnych "Różowa pantera", "Co słychać, koteczku?". (zm. 24.07.1980)

1935 - W Związku Radzieckim górnik Aleksiej Stachanow wydobył 176 ton węgla z jednego pokładu w ciągu 6 godzin.

1939 - Prezydent Warszawy, Stefan Starzyński został mianowany Komisarzem Cywilnym przy Dowództwie Obrony Warszawy.

1944 - Urodziła się Mira Kubasińska, była wokalistka rockowej grupy Breakout. Jej najbardziej znane przeboje pochodzą z pierwszej płyty grupy Breakout, zatytułowanej "Na drugim brzegu tęczy", a są to: "Na drugim brzegu tęczy", "Poszłabym za tobą" "Gdybyś kochał, hej". Po rozwiązaniu grupy w 1982 roku artystka wycofała się z estrady, występując okazjonalnie. Zmarła 25 października 2005 roku.

1944 - W Wilnie urodziła się Adrianna Rusowicz, wokalistka zespołu Niebiesko-Czarni w latach 1963 -1976. Jej największe przeboje to: "Masz u mnie plus", "Mogło być inaczej", "Hej dziewczyno hej", "Nie pukaj do moich drzwi". Zginęła w wypadku samochodowym, 1 stycznia 1991 roku.

1944 - Utworzono Organizację Paktu Południowo-Wschodniej Azji SEATO w celu powstrzymania światowej inwazji komunizmu oraz poprawy współpracy ekonomicznej w strefie południowo-wschodniego Pacyfiku. Została rozwiązana w 1977 roku.

1945 - Urodził się Aleksander Fabisiak, aktor Starego Teatru w Krakowie, dziekan Wydział Aktorskiego PWST w Krakowie, zagrał miedzy innymi w filmach: "Gry uliczne", "Młode wilki 1/2", "Dagny", "Psy", "Śmierć jak kromka chleba".

1946 - Urodził się Krzysztof Krawczyk, piosenkarz, gitarzysta i kompozytor, jeden z członków popularnego w latach 70. zespołu Trubadurzy, z którym wylansował przeboje: "Znamy się tylko z widzenia", "Krajobrazy", "Byłaś tu", "Kim jesteś"; od 1973 r. występując solo zapisał się piosenkami m.in.: "Jak minął dzień", ""To co w życiu ważne", "Pamiętam Ciebie z tamtych lat", "Wstaje nowy dzień" i "Ostatni raz zatańczysz ze mną". 65. rocznica

1949 - Zmarł Ryszard Strauss, kompozytor niemiecki, autor oper, symfonii, dzieł muzyki kameralnej, uznawany za największego postromantycznego kompozytora XX wieku. Do jego najbardziej znanych dzieł należą: "Śmierć i wyzwolenie", "Życie bohatera", "Salome", "Intermezzo", "Arabella", "Capriccio". Tworzył też zinstrumentalizowane poematy symfoniczne - "Don Juan", "Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała" czy "Tako rzecze Zaratustra", komponował liczne miniatury, koncerty i pieśni. Urodził się 11 czerwca 1864 roku.

1950 - Zmarła w Libanie Hanka Ordonówna, aktorka, piosenkarka, gwiazda warszawskich kabaretów w latach 30., autorka zbioru wierszy "Piosenki, których nigdy nie zaśpiewam" oraz opowieści "Tułacze dzieci". Urodziła się 25 września 1952 roku.

1950 - Urodził się Jerzy Radziwiłowicz, aktor Starego Teatru w Krakowie, od 1998 roku -  Teatru Narodowego w Warszawie, role teatralne: książę Myszkin w "Nastazji Filipownie" według "Idioty" i Raskolnikow w "Zbrodni i karze" Fiodora Dostojewskiego, Pan Młody w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego, role filmowe: "Człowiek z marmuru", "Człowiek z żelaza", "Bez końca", "W zawieszeniu", "Gliniarz", "Wino truskawkowe".

1951 - Podpisanie w San Francisco przez 48 państw traktatu pokojowego z Japonią. 60. rocznica

1956 - Kanclerz RFN Konrad Adenauer złożył pierwszą po wojnie wizytę w ZSRR. 55. rocznica

1956 - Zmarł Tetsuro Yoshida, japoński architekt, projektant budynków w Kyoto i Osace, autor książki "The Japanese House". (ur. 18.05.1894)  55. rocznica

1958 - W katastrofie podczas nocnego lotu balonem "Poznań" zginął Franciszek Hynek, pilot, baloniarz, dwukrotny zdobywca Pucharu Gordona Benetta, organizator sportu balonowego w Polsce. Ulica Franciszka Hynka znajduje się w Warszawie na Ochocie. (ur. 01.12.1897) 

1961 - Polski film Romana Polańskiego "Nóż w wodzie" otrzymał nagrodę "Fipresci" na festiwalu w Wenecji. 50. rocznica

1965 - Zmarł Hermann Staudinger, niemiecki chemik, profesor politechniki w Karlsruhe, Zurychu i Fryburgu, odkrywca ketenów, laureat Nagrody Nobla w 1953 roku w dziedzinie chemii. (ur. 23.03.1881)

1968 - Podczas centralnych uroczystości dożynkowych na warszawskim stadionie 10-lecia, Ryszard Siwiec dokonał aktu samospalenia. Był to protest przeciwko ingerencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji i systemowi totalitarnemu.

1981 - Zmarł Hideki Yukawa, japoński fizyk, profesor uniwersytetu w Osace; autor prac z mechaniki kwantowej, fizyki jądrowej, teorii cząsteczek elementarnych; laureat Nagrody Nobla w 1949 r. w dziedzinie fizyki za przewidzenie istnienia mezonów na podstawie teoretycznej pracy dotyczącej sił jądrowych; pierwszy Japończyk uhonorowany tą nagrodą. 30. rocznica

1989 - Zmarła Zofia Dybowska-Aleksandrowicz, reżyser teatralna, dubbingowa i dźwiękowiec, uważana za jedną z najlepszych profesjonalistek w Europie: "Przyłbice i kaptury", "Pies, który śpiewał", "Przygody barona Munchausena", "Ja. Klaudiusz", "Skarb na wyspie". (ur. 17.05.1928)

1991 - Macedonia uzyskała niepodległość. 20. rocznica

1994 - Z Berlina wycofano wojska amerykańskie, brytyjskie i francuskie, stacjonujące tam od lipca 1945 roku.

1994 - Państwa Unii Europejskiej oraz Europy Wschodniej podpisały w Berlinie deklarację współpracy w zwalczaniu zorganizowanej przestępczości.

1995 - Zmarł Olga Iwinskaja, rosyjska poetka, muza Borysa Pasternaka, znana jako "Łara"- bohaterka powieści "Doktor Żywago". (ur. 16.06.1912)

2003 - Zmarł Jerzy Boniecki, pisarz, dziennikarz paryskiej "Kultury", pomysłodawca, organizator i fundator założonej w 1980 roku w Australii - Niezależnej Fundacji Popierania Kultury Polskiej POLCUL. Urodził się w 1929 roku. 

2008 - Zmarł Hektor Zazou, francuski kompozytor i producent muzyczny, współpracował z wieloma artystami reprezentującymi rozmaite kultury świata, jak Laurie Anderson Bark, John Cale, Gérard Depardieu, Suzanne Vega. (ur. 11.07.1948)

2009 - Zmarł Aage Niels Bohr, duński fizyk teoretyk, profesor uniwersytetu w Kopenhadze, badał zjawiska dotyczące absorpcji cząstek, teorii reakcji jądrowych oraz był współtwórcą modelu jądra atomowego, laureat Nagrody Nobla w 1975 roku w dziedzinie fizyki za "odkrycie związku między ruchem kolektywnym i ruchem jednocząstkowym i rozwinięcie teorii budowy jąder atomowych oparte na tym związku". (ur. 19.06.1922)

Czytaj także

7 września

Ostatnia aktualizacja: 07.09.2011 00:00
Bolesław Orliński wygrał zawody lotnicze w Clevland
rozwiń zwiń