Jego powieści i opowiadania przetłumaczono na ponad 40 języków, a ich łączny nakład osiągnął 30 milionów egzemplarzy. Wciąż są wznawiane, tłumaczone, kupowane i czytane. „Solaris”, „Cyberiada” czy „Bajki robotów” do dziś inspirują pisarzy oraz twórców kina i teatru, a motywy z twórczości pisarza są obecne w kulturze masowej, na przykład w grach komputerowych. Sejm ustanowił rok 2021 rokiem Stanisława Lema. W marcu minęła 15 rocznica jego śmierci.
Stanisław Lem jest uważany za odnowiciela powieści fantastyczno-naukowej. Poszerzył jej tematykę o problemy humanistyki, a także refleksje nad skutkami rozwoju nauki i techniki. Główną część jego dorobku stanowią dzieła z dziedziny filozofii i futurologii. Są poświęcone rozważaniom na temat technologii i natury inteligencji, a także trudnościom w przekazywaniu informacji i we wzajemnym zrozumieniu się istot inteligentnych. Wiele rozważań pisarz poświęcił też miejscu człowieka we wszechświecie.
Stanisław Lem był człowiekiem wszechstronnym o niespotykanej wiedzy z zakresu nauk ścisłych i filozofii. Był zawsze na bieżąco z najnowszymi tendencjami w nauce czy technologii i bardzo starannie je analizował. Jego twórczość była zawsze gruntownie przemyślana. "Muszę oczywiście dbać o to, aby poziom racjonalności tych wszystkich koncepcji był możliwie jak najwyższy. Inaczej robi się z tego jakieś bagno pełne nonsensu" - mówił w wywiadzie dla Polskiego Radia w 1975 roku.
Pisarz wyprzedzał swoją epokę - przewidział nadejście ery informacji, internetu, rzeczywistości wirtualnej oraz inżynierii genetycznej. W centrum swojej twórczości stawiał jednak nie technologię, cyfryzację czy innowacje, ale człowieka. Pisał o zagrożeniach dla ludzkiej psychiki, które niosą ze sobą te zjawiska, otwarcie wyrażał niepokój sposobem, w jaki współczesna cywilizacja korzysta z najnowszych osiągnięć nauki i techniki. Sam nie używał komputera i nie korzystał z internetu.
Napisana w 1961 roku powieść "Solaris", będąca próbą opisania kontaktu człowieka z nieznaną inteligencją, została dwukrotnie przeniesiona na ekran. Pierwszej adaptacji dokonał rosyjski reżyser Andriej Tarkowski, drugiej Steven Soderbergh w Hollywood. W jednym z wywiadów pisarz przyznał, że ta powieść mu się - jak to ujął - "zdarzyła". "Są pewne rzeczy, które potrafiłem w pewnym okresie życia napisać. Na przykład 'Solaris', wcześniej jeszcze nie potrafiłbym, teraz już nie potrafiłbym" - wyjaśnił.
Inne znane powieści Stanisława Lema to między innymi: "Opowieści o pilocie Pirxie", "Cyberiada", "Prowokacja". Jest też autorem zbiorów esejów, felietonów i publicystyki literackiej, jak: „Summa technologiae”, „Filozofia przypadku”, „Fantastyka i futurologia”.
Osiągnięcia pisarza przyniosły mu doktoraty honoris causa wielu uczelni, honorowe obywatelstwo miasta Krakowa, austriacką nagrodę państwową im. Franza Kafki, nagrodę Fundacji Kultury Polskiej Złote Berło, Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a także najwyższe polskie odznaczenie państwowe - Order Orła Białego.
Z okazji 100. rocznicy urodzin Stanisława Lema Polskie Radio przygotowało multimedialny i interaktywny serwis internetowy - Galaktyka Lema. To zaproszenie w niezwykłą międzyplanetarną podróż przez życie, twórczość, pomysły i koncepcje jednego z najpopularniejszych polskich pisarzy i najwybitniejszych umysłów XX wieku.
"W czasie tej podróży użytkownicy mogą zagłębić się w biografię pisarza, odkryć tajniki jego warsztatu czy przekonać się jak wybitnym jest umysłem, bo to Stanisław Lem już w latach 50. i 60. przewidział powstanie internetu, wirtualnej rzeczywistości, komputerów osobistych, audiobooków, druku 3D, wojny informacyjnej, ale także bardzo wielu innych rozwiązań technologicznych znanych we współczesnym świecie" - podkreśla wicedyrektor Portalu Polskiego Radia Krzysztof Kossowski.
Polskie Radio jako pierwsze wysłało Stanisława Lema w kosmos, a właściwie jego cząstkę w postaci głosu pisarza. Nagranie wyemitowane w 1961 roku przebiło w postaci fali radiowej atmosferę i od tego czasu mknie przez galaktykę z prędkością światła. Dlatego przewodnikiem po niezwykłej przygodzie, jaką jest poznawanie treści serwisu, będzie głos samego Lema utrwalony w unikatowych, nieudostępnianych od czasu emisji antenowej, nagraniach.
Integralną częścią witryny Galaktykalema.pl jest specjalna gra przeglądarkowa osnuta na motywach „Bajek robotów” Stanisława Lema. Rozgrywka, która wymaga od gracza zręczności i wiedzy na temat życia i twórczości Stanisława Lema, może być znakomitym doświadczeniem międzypokoleniowym i zachętą do sięgnięcia po twórczość pisarza. Z myślą o zagranicznych wielbicielach twórczości Stanisława Lema serwis został przygotowany również w angielskiej wersji językowej pod adresem Lemgalaxy.com.
Stanisław Lem urodził się 13 września 1921 roku we Lwowie. Tam studiował medycynę. Po wojnie zamieszkał w Krakowie.
Zadebiutował w 1946 roku nowelą "Człowiek z Marsa", w 1951 roku ukazała się jego pierwsza powieść "Astronauci". Do jego najbardziej znanych dzieł należą też: "Eden", "Głos Pana", "Wizja lokalna", zbiory opowiadań "Dzienniki gwiazdowe" i "Księga robotów". Napisał też recenzje nieistniejących książek „Doskonała próżnia”, a także wstępy do nieistniejących dzieł „Wielkość urojona”.
Po wprowadzeniu stanu wojennego wyjechał do Niemiec, a następnie do Austrii. Do Polski wrócił w 1988 roku. Zajmował się publicystyką na łamach "Tygodnika Powszechnego". Ostatnie lata życia pisarza naznaczone były cierpieniem - Stanisław Lem chorował na cukrzycę, coraz częściej zdarzało mu się tracić przytomność, był wielokrotnie hospitalizowany i reanimowany.
Zmarł w Krakowie 27 marca 2006 roku.
IAR/PP