"Ta wystawa jest niezwykłym wydarzeniem w historii muzeum, mamy absolutnie unikatowy egzemplarz zbroi, który jest godny podziwu jako przykład złotnictwa, ale też kojarzymy tę zbroję przede wszystkim z bardzo ważną postacią historyczną, wielkim księciem litewskim i królem Polski Zygmuntem Augustem" – wskazał podczas otwarcia wystawy Vydas Dolinskas, dyrektor muzeum i koordynator wystawy.
Vydas Dolinskas przypomniał, że Zygmunt August większość swojego życia spędził "właśnie tutaj, w Wilnie, w swojej ulubionej rezydencji", dzisiejszym Pałacu Wielkich Książąt Litewskich.
"Ukończył budowę tego pałacu i przechowywał w nim swoją kolekcję zbroi, która obejmowała aż dwadzieścia podobnych zestawów" - wskazał kurator.
Prezentowana zbroja, wyjątkowa zarówno ze względu na swoje walory historyczne, jak i artystyczne, została wykonana przez wybitnego płatnerza XVI wieku Jörga Seusenhofera. Zygmuntowi Augustowi podarował ją w 1533 roku król Czech i Węgier Ferdynand I Habsburg, jako prezent z okazji zaręczyn króla Polski z jego córką Elżbietą.
"Pojawienie się przed dwoma laty młodzieńczej zbroi Zygmunta Augusta w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu miało wielkie znaczenie" - ocenił w komunikacie Instytutu Adama Mickiewicz prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu. "Dlatego gdy tylko ten wyjątkowy w kolekcjach muzealnych eksponat dotarł na wzgórze wawelskie, zdecydowaliśmy się natychmiast udostępnić go zwiedzającym. (…) Wiedzieliśmy jednak od początku, że zbroja powinna także w swoim czasie zostać zaprezentowana w drugiej stolicy Rzeczypospolitej Obojga Narodów – w Wilnie" - dodał. "Bardzo się cieszę, że można ją od dziś oglądać w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich. Mam nadzieję, że pokaz ten spotka się również z dużym zainteresowaniem odwiedzających" – podkreślił dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.
Barbara Schabowska, dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza, cytowana w komunikacie oceniła, że "postać Zygmunta Augusta jako inicjatora zawarcia unii lubelskiej, jest ważna dla historii obu naszych narodów – litewskiego i polskiego". "Troska o pamięć o wspólnej kulturze i przeszłości jest ważna dziś i dla naszej wspólnej przyszłości" – podkreśliła. Zbroja nigdy nie została dostarczona Zygmuntowi Augustowi z powodu opóźniającego się ślubu. Niedoszły podarunek prawdopodobnie pozostał w Wiedniu. Zwyczajowo kojarzono go jako pamiątkę po królu Węgier Ludwiku II Jagiellończyku, poległym w bitwie pod Mohaczem. Z tego względu sąd arbitrażowy w 1933 roku zdecydował o przekazaniu jej z cesarskich zbiorów wiedeńskich do Muzeum Narodowego w Budapeszcie. Dopiero w 1939 roku austriacki bronioznawca Bruno Thomas powiązał zbroję z jej właściwym wykonawcą oraz adresatem daru. W 2021 roku zbroja Zygmunta Augusta dotarła do Polski - trafiła do zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu, gdzie można ją podziwiać w Skarbcu Królewskim.
Wystawa w Wilnie będzie prezentowana do 5 czerwca. Została objęta patronatem ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego oraz ministra kultury Republiki Litewskiej Simonasa Kairysa. Partnerami wystawy są Instytut Polski w Wilnie, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie oraz Ambasada Republiki Litewskiej w Warszawie.
PAP/ho