"Litwa, ojczyzna moja". Tomas Venclova o swojej niezwykłej książce

Na polskim rynku wydawniczym ukazała się książka Tomasa Venclovy „Litwa. Ojczyzna moja". "Humanista, erudyta, podróżnik, zwolennik pojednania i dialogu między narodami Europy, jest Tomas Venclova wyjątkową postacią - kosmopolitą i patriotą jednocześnie. W jego osobie Wielkie Księstwo Litewskie dało nam jeszcze jednego wybitnego pisarza, jeszcze jedną nietuzinkową postać, jeszcze jednego poetę" - tak pisał o poecie Adam Zagajewski. I czytając książkę „Litwa, ojczyzna moja” wypada się całkowicie z tym zgodzić.

Tomas Venclova, podczas promocji książki "Litwa, ojczyzna moja", w Ambasadzie Litwy w Warszawie

Foto: Halina Ostas/PRdZ

Książkę, w przekładzie Beaty Kalęby, wydało Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, na którego stronie można przeczytać: „Nikt inny dzisiaj nie mógłby podarować Europie takiej historii Litwy! Książka Tomasa Venclovy obejmuje dzieje Litwy od przybycia na jej ziemie praindoeuropejczyków do odzyskania przez Litwinów niepodległości w 1990 roku. Opisuje on nie tylko historię polityczną kraju, ale i jego kulturę, zmiany społeczne i obyczajowe, relacje z sąsiadami czy fale emigracji.“

Tomas Venclova to najwybitniejszy współczesny litewski poeta, prozaik, eseista i tłumacz literatury pięknej. Kiedyś blisko związany z kręgiem żyjących w ZSRR pisarzy-dysydentów m.in. z Anną Achmatową, Borysem Pasternakiem i Josifem Brodskim. Jako dysydent i współzałożyciel Litewskiej Grupy Helsińskiej wybrał życie na emigracji. Wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie przez wiele lat wykładał literaturę słowiańską na Uniwersytecie Yale.

"Humanista, erudyta, podróżnik, zwolennik pojednania i dialogu między narodami Europy, jest Tomas Venclova wyjątkową postacią - kosmopolitą i patriotą jednocześnie. W jego osobie Wielkie Księstwo Litewskie dało nam jeszcze jednego wybitnego pisarza, jeszcze jedną nietuzinkową postać, jeszcze jednego poetę" - tak pisał o poecie Adam Zagajewski. I czytając książkę „Litwa, ojczyzna moja” wypada się całkowicie z tym zgodzić.

Tomas Venclova ma swój udział w zagospodarowywaniu polskiej i litewskiej wolności, "w taki sposób, aby odbudowywała się tkanka wzajemnej sympatii, budowała się tkanka normalnej, dobrej współpracy sąsiedzkiej". Jest jednym z niewielu współczesnych litewskich intelektualistów łączących, jak sam twierdzi, litewski patriotyzm z polonofilią. 

Zawsze, stanowczo wypowiadał się przeciwko wszelkim totalitaryzmom. Dziś także jest ważnym głosem, zaangażowanym również w to, co się dzieje w Ukrainie, w solidarność z narodem ukraińskim, walczącymi z putinowską Rosją.

Tomas Venclova jest laureatem Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta i podobnie jak Herbert w swojej poezji często nawiązuje do historii klasycznej, historia i poezja są dla niego nierozdzielne.

Czy poecie było łatwiej napisać historię swojej ojczyzny? Co zdecydowało o tak szerokim ujęciu dziejów Litwy? O kim myślał twórca przede wszystkim, pisząc tę książkę, o młodym pokoleniu Litwinów, czy o Europejczykach w ogóle? Jaki jest jego stosunek do wojny w Ukrainie?

Zapraszamy do wysłuchania rozmowy Haliny Ostas z Tomasem Venclovą, najwybitniejszym współczesnym litewskim poetą, prozaikiem, eseistą i tłumaczem literatury pięknej.