Jan Paweł II odwiedził osiem miejsc: Warszawę, Niepokalanów, Częstochowę, Poznań, Katowice, Wrocław, Górę św. Anny i Kraków. Wygłosił 7 homilii i 42 przemówienia, beatyfikował Urszulę Ledóchowską, Adama Chmielowskiego i Józefa Kalinowskiego. Papież dwukrotnie rozmawiał z generałem Wojciechem Jaruzelskim i nieoficjalnie spotkał się w Tatrach z Lechem Wałęsą, przewodniczącym zdelegalizowanej Solidarności.
Pierwszego dnia pielgrzymki, 16 czerwca, Jan Paweł II odprawił mszę świętą w archikatedrze św. Jana w Warszawie, gdzie został pochowany kardynał Stefan Wyszyński. Papież nie mógł przyjechać na pogrzeb Prymasa Tysiąclecia w 1981 roku. Przebywał wtedy w szpitalu po zamachu na życie.
W homilii wygłoszonej w warszawskiej archikatedrze Jan Paweł II powiedział o kardynale Wyszyńskim, że "był mocny służbą - i tą swoją prymasowską służbą czynił mocnym Kościół i naród pośród dziejowych prób i doświadczeń". Papież dodał, że prymas "uczył nas, swoich rodaków, prawdziwej wolności".
17 czerwca w Warszawie Jan Paweł II modlił się przy urnie z sercem Jana III Sobieskiego w kościele ojców kapucynów przy ul. Miodowej. W świątyni byli obecni przedstawiciele środowisk twórczych, studentów, robotników i rolników. Papież spotkał się wówczas z księdzem Jerzym Popiełuszką oraz Barbarą Sadowską, matką Grzegorza Przemyka, zakatowanego miesiąc wcześniej przez funkcjonariuszy milicji.
Podczas mszy na Stadionie Dziesięciolecia (obecnie Stadion Narodowy), gdzie zgromadziło się półtora miliona ludzi, Jan Paweł II nawiązując do rocznicy odsieczy wiedeńskiej, powiedział, że obecnie nie chodzi o zwycięstwo militarne, jak przed trzystu laty, ale o zwycięstwo natury moralnej. Jan Paweł II zaznaczył, że jako papież głęboko przeżywa doświadczenie polskie ostatnich lat, począwszy od sierpnia 1980 roku. Podkreślił, że warunkiem moralnego zwycięstwa jest przyjęcie odpowiedzialności.
Na zakończenie mszy na Stadionie Dziesięciolecia jej uczestnicy z wyciągniętymi w górę rękoma na znak zwycięstwa - palce w kształcie litery "V" - zaśpiewali pieśń "Boże, coś Polskę", z charakterystycznym fragmentem: "Ojczyznę wolną racz nam wrócić Panie".
Na Jasnej Górze 18 czerwca wieczorem papież spotkał się z młodzieżą. Następnego dnia, 19 czerwca, podczas uroczystości 600-lecia obecności w klasztorze na Jasnej Górze wizerunku Matki Bożej Częstochowskiej, Jan Paweł II wygłosił pamiętną homilię, w której otwarcie mówił o dążeniu do wolności. Nawiązał do swoich słów z pielgrzymki do Polski w 1979 roku, kiedy powiedział - "Tutaj (na Jasnej Górze) zawsze byliśmy wolni".
Jan Paweł II zostawił na Jasnej Górze, jako wotum Matce Bożej za ocalenie życia, pas sutanny, przestrzelony 13 maja 1981 roku, podczas zamachu na jego życie.
Według badań Instytutu Pamięci Narodowej w czasie pobytu papieża w Częstochowie Służba Bezpieczeństwa prowadziła operację pod kryptonimem "Rzymianin". W tym celu ściągnięto ponad 15 tysięcy funkcjonariuszy MO i SB z Częstochowy oraz innych jednostek w kraju. Aresztowano 24 działaczy byłego NSZZ "Solidarność" Regionu Częstochowa, przeprowadzono 386 rozmów operacyjnych.
Szerokim echem odbiła się homilia wygłoszona przez papieża 20 czerwca podczas mszy na dawnym lotnisku w Muchowcu pod Katowicami. Jan Paweł II przypomniał, że miłość jest większa od sprawiedliwości, a miłość społeczna, która spaja naród, przewyższa sprawiedliwość społeczną. Papieskiej homilii słuchało ponad milion zgromadzonych ludzi. Jan Paweł II podkreślił znaczenie i wartość rodziny we współczesnym świecie. Papież przypomniał, że prawa człowieka mają pierwszeństwo przed kapitałem i produkcją. Równocześnie papież wskazał na potrzebę rzetelnej pracy i odnowy moralnej narodu.
Ostatnim miejscem papieskiego pielgrzymowania po kraju był Kraków. Tam, 22 czerwca, Jan Paweł II odebrał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego przyznany przez wszystkie wydziały tej uczelni.
Podczas mszy na krakowskich Błoniach 22 czerwca Jan Paweł II beatyfikował ojca Rafała Kalinowskiego i Brata Alberta - Adama Chmielowskiego. Jan Paweł II wezwał rodaków do strzeżenia wiary, która - jak mówił - składa się na "historyczną substancję" narodu polskiego i jego tożsamość.
Po mszy papież odwiedził cmentarz wojskowy, gdzie zostali pochowani jego rodzice i członkowie rodziny, a następnie udał się do Mistrzejowic w Nowej Hucie. Tam dokonał konsekracji kościoła pod wezwaniem św. Maksymiliana Marii Kolbego. W homilii Jan Paweł II nawiązał do walki o wiarę mieszkańców Nowej Huty, zbudowanej według zamierzeń komunistycznych władz jako miejsce bez kościołów.
Podczas tej pielgrzymki nie zabrakło też spotkania z młodzieżą pod słynnym oknem przy Franciszkańskiej 3. Jan Paweł II podkreślał, że spotkań z młodzieżą nauczył się w Krakowie, w okresie duszpasterstwa akademickiego i oazowego, a także na Franciszkańskiej. Mówił o tym, żartując, że młodzi ludzie mają udział w prawach autorskich do takich zgromadzeń. Poprzez dialog papież odpowiadał na egzystencjalne pytania, zadawane mu przez młodzież na całym świecie.
Na całej trasie pielgrzymki Ojca Świętego witały tłumy ludzi. Mimo wysiłków służb MSW, żeby nie dopuścić do wnoszenia na spotkania z papieżem transparentów Solidarności, było ich bardzo wiele, a Jan Paweł II zauważał je z aprobatą.
Najwięcej wiernych uczestniczyło we mszach świętych odprawionych przez papieża na warszawskim Stadionie Dziesięciolecia - półtora miliona ludzi i na krakowskich Błoniach - dwa i pół miliona osób.
Miesiąc po papieskiej pielgrzymce do ojczyzny, 22 lipca 1983 roku, generał Wojciech Jaruzelski zniósł w Polsce stan wojenny.
IAR/PP