Artysta połączył archiwalne fotografie osób i miejsc z terenów warszawskiego getta z obrazami dzisiejszej Warszawy. "Zdjęcia momentami przerażają. Pokazują świat, który dosłownie został zmieciony z powierzchni ziemi" - mówi Polskiemu Radiu Dorota Mamaj, dyrektor Instytutu Polskiego, który jest współorganizatorem wystawy. Dodaje też, że zdjęcia mają przypominać, że po ulicach Warszawy chodziły dawniej setki mieszkańców pochodzenia żydowskiego.

"Chodząc w okolicach byłego getta warszawskiego musimy czuć ducha byłych mieszkańców. Trzeba też mieć świadomość, że tylko nieliczni przetrwali" - dodaje Dorota Mamaj.

Fotografiom będą towarzyszyć wybrane teksty źródłowe, dokumentujące życie codzienne, cierpienia i śmierć mieszkańców getta warszawskiego w latach 1940-1942. Zostały one zaczerpnięte m.in. z dzienników i pamiętników. Przygotowując swoje prace Robert Wilczyński wykorzystał technikę podwójnej ekspozycji w kamerze fotograficznej. Kuratorem wystawy jest Paweł Freus.

Oprócz Instytutu Polskiego w Wilnie, ekspozycję organizują Muzeum Getta Warszawskiego, Muzeum Historii Żydów im. Gaona Wileńskiego oraz Muzeum Samuela Baka w Wilnie.

IAR/Kamil Zalewski/ho

Zbyszko Siemaszko fotografował Warszawę dniem i nocą, eksperymentował z perspektywą, szukał ciekawych ujęć. Dokumentował jej odbudowę, fotografował nową architekturę i odnowione zabytki, ruchliwe centrum miasta i Pragę, osiedla mieszkaniowe i plaże nad Wisłą. Wiele zdjęć publikował w tygodniku "Stolica", w którym był fotoreporterem.

Zbyszko Siemaszko - choć uważał się za dokumentalistę - kreował subiektywną, artystyczną wizję stolicy. Jak zauważa współkuratorka wystawy Katarzyna Madoń-Mitzner, jego fotografie niosą pewien przekaz propagandowy, a jednocześnie ich autor unikał pokazywania wizualnych znaków PRL-owskiej propagandy. Artysta tworzył wizję miasta jako żywego organizmu. - Ludzie, występujący tu głównie w roli przechodniów, są spójnym elementem tej wizji, podobnie jak nowe samochody, motocykle i autobusy – tłumaczy kuratorka.   

Wśród prezentowanych na wystawie prac znalazły się m.in. archiwalne okładki magazynu "Stolica", fotografie neonu Powszechnej Kasy Oszczędności, iluminowanej fasady odbudowanego Teatru Wielkiego, zdjęcie plaży w pobliżu Stadionu Dziesięciolecia czy uczestników V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów. Jest też fotografia wnętrza baru Frykas w Supersamie i jedna z najsłynniejszych prac Siemaszki - zdjęcie ulewy na ul. Puławskiej z widoczną biegnącą w deszczu dziewczyną. Jego bohaterką jest Grażyna Godlewska, która dzięki stronie "PoWarszawsku" kiedyś rozpoznała się na zdjęciu.

Sztuką fotografii zajmował się także Leonard Siemaszko, ojciec Zbyszka, prowadzący wraz z żoną atelier w Wilnie. Leonard Siemaszko pracował m.in. jako fotoreporter „Ilustrowanego Kuriera Codziennego. Uczył fachu synów: Leonarda, Henryka i - urodzonego w 1925 r. - Zbyszka, który jako 19-latek dokumentował życie codzienne 3. Wileńskiej Brygady AK.

Mistrz warszawskiej fotografii, wydobywania tego, co jest w mieście najciekawsze i najpiękniejsze - tak określiła Zbyszka Siemaszkę redakcja "Stolicy" we wspomnieniu, opublikowanym po śmierci artysty w 2015 r.

Wystawa "Zbyszko Siemaszko. Fotograf Warszawy", pokazująca zdjęcia ze zbiorów agencji FORUM i Narodowego Archiwum Cyfrowego, a także oryginalne aparaty fotograficzne artysty, będzie czynna do 8 września. To pierwsza tak obszerna prezentacja dorobku tego cenionego fotografa.  

IAR/ep

Projekt, będący artystyczną dokumentacją życia polskiej mniejszości, został zorganizowany przez Instytut Adama Mickiewicza przy wsparciu Instytutu Polskiego w Bukareszcie i Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie. Jest jednym z wydarzeń zapowiadających Sezon Kulturalny Polska-Rumunia 2024-2025, który rozpocznie się w czerwcu tego roku. Justyna Mielnikiewicz swoje zdjęcia robiła wśród polskich rodzin, żyjących w kilku wsiach w rejonie Suczawy na rumuńskiej Bukowinie. To potomkowie górali czadeckich, którzy przybyli na te ziemie ok. 200 lat temu.

Justyna Mielnikiewicz to wielokrotnie nagradzana fotografka z Polski, mieszkająca od 2003 r. w Gruzji. Jej prace były publikowane m.in. przez „The New York Times”, „Newsweek”, „Le Monde”, „Stern” czy „National Geographic”. Jest m.in. laureatką nagrody World Press Photo,

- Tradycja wśród Polonii na Bukowinie jest zachowana i żywa, a obchodzone przez nią święta na pewno definiują polskość. Moje zdjęcia to historia emigracji środkowoeuropejskiej w wykonaniu Polaków  – mówi artystka. I dodaje, że na Bukowinie czuć wielokulturowość.  

Z Justyną Mielnikiewicz, autorką wystawy „Były trzy siostry, ale tylko dwie koszule” o polskiej mniejszości na rumuńskiej Bukowinie, rozmawia Ewa Plisiecka.