Rozejm w Compiègne zakładał powstanie w miejscowości Vichy francuskiego rządu. 10 lipca 1940 roku pełnię władzy od Zgromadzenia Narodowego otrzymał marszałek Philippe Pétain.
09:10 Rząd Vichy.mp3 O klęsce Francji w 1940 roku i powstaniu rządy Vichy mówi prof. Jerzy Eisler, aud. Agnieszki Steckiej i Andrzeja Sowy "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej – Francja". (PR, 17.10.2000)
Rozejm
– Trzeba przerwać walkę – nawoływał w czerwcu 1940 roku marszałek Philippe Pétain. – Zwróciłem się do przeciwnika z pytaniem, czy gotów jest przystąpić do poszukiwania, między nami żołnierzami, po walce i honorowo, środków wiodących do położenia kresu działaniom wojennym. Niech wszyscy Francuzi skupią się wokół rządu, niech się pozbędą niepokoju i oddadzą się wyłącznie wierze w przeznaczenie ojczyzny.
Zgodnie z warunkami zawieszenia broni podpisanego przez gen. Charles'a Huntzingera i gen. Wilhelma Keitla 22 czerwca 1940 w Compiègne, prawie 2/3 powierzchni Francji znalazło się pod okupacją niemiecką.
– Podpisanie zawieszenia broni francusko-niemieckiego, a wkrótce francusko-włoskiego kończyło kampanię wiosny 1940 roku – wyjaśniał sytuację Francji prof. Jerzy Eisler w aud. Agnieszki Steckiej i Andrzeja Sowy w 2000 roku. – Francja przegrała wojnę, ale nie przestała istnieć.
Na zdjęciu: Generał Charles Huntziger podpisujący w imieniu Francji dokument zawieszenia broni z Niemcami, Compiègne (22 czerwca 1940), aut. Carl Weinrother, źr. Bundesarchiv, Wikipedia/dp
Czym było Vichy?
Kresu dobiegła jednak III Republika Francuska i rozpoczął się okres Francji Vichy. Vichy ogłosiła neutralność w toczącej się wojnie. Pétain porażkę przekuł w zwycięstwo. – Reżim Vichy był klasyczną dyktaturą autorytarną – mówił prof. Eisler. – Marszałek Pétain obdarzany był przeogromnym para religijnym kultem. Pojawiały się wówczas książki, artykuły, filmy, publikacje, audycje ukazujące go niemal w glorii człowieka świętego.
Wprawdzie Francja ponosiła koszty z tytułu przebywania niemieckich wojsk okupacyjnych, ale nie można porównać tego z okupacją Europy wschodniej. Ponadto Vichy było uznawane przez większość państw na świecie, z wyłączeniem Wielkiej Brytanii.
– Marszałek Pétain posiadał przeogromną władzę – podkreślał prof. Jerzy Eisler. – Mógł tworzyć akty prawne, miał przygotować konstytucję, stawał się najwyższym arbitrem.
Kolaboracja
Reżim Vichy nie tylko przystawał na działania okupanta, ale i angażował się w nie. Rządy Vichy to dla Francji okres kolaboracji politycznej i wojskowej, handlu Żydami, współpracy w zwalczaniu ruchu oporu. Jednym z głównych propagatorów takiej polityki był wicepremier Pierre Laval.
– Lavala oskarżano, że on w tej współpracy z Niemcami idzie za daleko – wyjaśniał historyk dr Jan Zamojski w aud. Sławomira Szofa "Postacie XX wieku". – Wskutek tego 13 grudnia 1940, kiedy Pétain odsunął od władzy Lavala, doszło do zamachu stanu.
28:11 Pierre Laval_Postacie XX wieku.mp3 Audycja biograficzna na temat życia Pierre'a Lavala, czterokrotnego premiera Francji. Mówi historyk dr Jan Zamojski, aud. Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku". (PR, 28.04.1996)
Pierre Laval stał się jednak dla Pétaina idealnym kozłem ofiarnym, który został obarczony odpowiedzialnością za całe zło dokonane podczas Francji Vichy.
– On uosabiał postawę dużej części Francuzów: iść maksymalnie na współpracę z Niemcami i maksymalnie z niej korzystać, jak najwygodniej doczekać do zwycięstwa – zaznaczał dr Jan Zamojski. – Tylko on miał odwagę to artykułować. Mało tego, być gotów ponieść za to konsekwencje.
mb/im