Autor, pierwszy ambasador USA w powojennej Polsce, był naocznym świadkiem stopniowego zawłaszczania całego aparatu państwowego przez komunistów. Jego relacje utwierdza fakt, że z racji pełnionej funkcji miał częste osobiste kontakty z całą elitą polityczną tamtych czasów. Książka "Widziałem Polskę zdradzoną" przedstawia realną politykę administracji Stanów Zjednoczonych, która bardzo często ignorowała zalecenia swojego przedstawiciela w naszym kraju. Arthur Bliss Lane, manifestując swój protest przeciwko sfałszowanym przez komunistów wyborom, zrezygnował z pełnienia funkcji ambasadora.
Historyk prof. Rafał Habielski powiedział w "Notatniku Dwójki", że książka ta nie straciła na aktualności. Zaraz po jej opublikowaniu - po angielsku i polsku - dużo się o niej mówiło i była ona traktowana jako narzędzie krytyki polityki nieżyjącego już prezydenta Roosvelta i Stanów Zjednoczonych wobec Związku Sowieckiego w końcowej fazie II wojny światowej.
- Z polskiej perspektywy była traktowana jako bardzo interesujące źródło przestawiające sytuację w Polsce. Dzisiaj, po latach, można na tę książkę spojrzeć inaczej, uniwersalizować ją, zastanawiać się nad tym, jak się ma polityka sowiecka do polityki Rosji Putinowskiej – podkreślał gość radiowej Dwójki.
Zadając sobie pytanie o sam tytuł tej książki, zwrócił uwagę, ze Polskę m.in. zdradziła polityka prowadzona przez USA.
- Kraj ten był niewzruszony na wszelkie próby próśb, sugestii i namów co do tego, żeby usztywnić swoje stanowisko wobec Związku Sowieckiego w finałowym okresie wojny i wziąć w opiekę nie tylko Polskę, ale całą tę część Europy, która była od 1944 roku zajmowana przez Moskwę. O ile jeszcze Brytyjczycy, przy cały cynizmie i realności rozumienia polityki przez Churchilla, podejmowali jakieś próby, by pomagać, tworzyć mechanizm gwarantujący obszarowi Europy Środkowej niepodległość, o tyle Stany Zjednoczone w tym czasie żadnych tego typu działań podejmować nie chciały – mówił prof. Rafał Habielski.
Rozmawiała Ewa Stocka-Kalinowska.
pp/mc
