Jan Karski (właściwie Jan Kozielewski), emisariusz polskiego państwa podziemnego, kurier AK z czasów II wojny światowej, który w 1942 roku poinformował przywodców państw zachodnich o tragedii Holokaustu.
Działalność konspiracyjną podjął już jesienią 1939 r., po ucieczce z transportu jeńców wymienianych między ZSRR i Niemcami. Wysyłany był jako kurier do Paryża i Angers, podczas następnej misji aresztowali go Niemcy na Słowacji, torturowali i osadzili w wiezieniu, skąd został odbity. Następnie działał pod pseudonimem "Witold" w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej.
Przygotowując się do swej trzeciej, najważniejszej misji kurierskiej na Zachód, dwukrotnie przedostał się do warszawskiego getta, dostał się też – ryzykując życie – do obozu dla Żydów w Izbicy Lubelskiej. To, co widział, zrelacjonował Edenowi, ministrowi spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii, i prezydentowi Stanów Zjednoczonych Rooseveltowi.
W 1945 r. podjął decyzję o pozostaniu w Stanach Zjednoczonych. Tam właśnie ukazała się w 1944 r. jego książka "Story of a Secret State", w Polsce wydana dopiero w ubiegłym roku pod tytułem "Tajne Państwo".
W 1998 r. został nominowany do pokojowej Nagrody Nobla. Jego kandydaturę zgłosił Instytut Yad Vashem. Wcześniej został uhonorowany medalem "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata", miał też honorowe obywatelstwo Izraela. Był odznaczony najwyższym polskim odznaczeniem – Orderem Orła Białego i dwukrotnie Krzyżem Virtuti Militari. Posiadał doktoraty honoris causa czterech uniwersytetów amerykańskich i trzech polskich: w Warszawie, Lublinie i Łodzi.
13 lipca, w 10. rocznicę śmierci legendarnego kuriera, o Janie Karskim mówił profesor Władysław Bartoszewski; z nagrań archiwalnych polskiego PEN Clubu przypomnimy wypowiedzi Jana Karskiego i Marka Edelmana, nagrane w w maju 2000 roku podczas uroczystości wręczenia mu nagrody PEN Clubu im. Jana Strzeleckiego. Była to ostatnia podróż Jana Karskiego do Polski.
Zaprasza Joanna Szwedowska.
13 lipca (wtorek), godz. 22:30
