"Agaton" Stanisław Jankowski. Patriota i profesjonalista

- Cichociemni nie byli osobami przypadkowymi, werbowano osoby, które się wyróżniały - taki był Jankowski - wszechstronnie wyszkolony, bardzo sprytny, zmyślny, inteligentny - mówił w Dwójce historyk Rafał Brodacki z działu historycznego Muzeum Powstania Warszawskiego. W audycji rozmawialiśmy o niezwykłym życiorysie Stanisława Jankowskiego "Agatona" - architekta, żołnierza, uczestnika Powstania Warszawskiego. 29 września mija 110. rocznica jego urodzin.

Stanisław Jankowski "Agaton" (1964 r.)

Foto: archiwum NAC

Powstanie Warszawskie: serwis specjalny

Gośćmi audycji byli dr Andrzej Skalimowski z Instytutu Historii Nauki PAN oraz Rafał Brodacki z działu historycznego Muzeum Powstania Warszawskiego.

Posłuchaj

26:55 2021_09_28 21_31_01_PR2_Rozmowy_po_zmroku.mp3 "Agaton" - rzecz o Stanisławie Jankowskim (Rozmowy po zmroku/Dwójka)

Warszawiak, kapitan artylerii Wojska Polskiego, cichociemny, oficer wywiadu Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, osobisty adiutant gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego, architekt i urbanista, jeden z filarów Biura Odbudowy Stolicy.

Stanisław Jankowski "Agaton" (1911-2002) miał wielki wpływ na to, w jakiej formie Warszawa została odbudowana. Był współautorem m.in. Trasy W-Z i MDM-u. W latach 60. opracował plany rozwoju takich miast jak Mosul, Karbala, Basra oraz Skopje. 

Przeżył niemal cały dwudziesty wiek. Jego losy splatają się z zaborami, dwiema wojnami, totalitaryzmem, wreszcie wolną Polską. - Jego droga życiowa w jakimś sensie została zamknięta historycznie, wielu jego towarzyszy broni czy przy rajzbrecie nie doczekało roku 1989 - opowiadał Andrzej Skalimowski. 

Czytaj także:

• Stanisław Jankowski "Agaton": "Gestapo robiło wszystko, aby nas wytropić"
• Stanisław Jankowski "Agaton"

- Jego ojciec Czesław Jankowski był bardzo dobrze wykształconym człowiekiem, prawnikiem, założycielem harcerstwa w Królestwie Polskim - podkreślił Rafał Brodacki. - Tu zaczyna się jego formacja. Od samego początku przesiąkał ideałami społecznikowskimi dla Polski. Te ideały też przekazał, jego syn Michał Jankowski był działaczem opozycji w PRL.

"Agaton" mówił o sobie, że "gonił wojnę, a ona nie chciała go wziąć". Po wybuchu wojny jego drogi biegną przez ośrodek internowania w Połądze (Litwa), Francję, wreszcie Wielką Brytanię, gdzie ostatecznie został dostrzeżony jako wojskowy. - Będąc oficerem przygotowywanym do służby w wywiadzie, był jednocześnie szkolony do służby jako cichociemny - tłumaczył Rafał Brodacki. - 11 grudnia 1941 roku został zaprzysiężony na rotę Armii Krajowej, a w nocy z 2 na 3 marca 1942 roku zrzucony do okupowanej Polski pod Wyszkowem.

CICHOCIEMNI zobacz serwis specjalny >>>>

W audycji usłyszeliśmy archiwalne wypowiedzi Stanisława Jankowskiego z Archiwum Polskiego Radia.

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Prowadziła: Aldona Łaniewska-Wołłk

Data emisji: 28.09.2021

Godzina emisji: 21.30