Roman Palester i powojenny uraz do Niemców. Nie czuł się dobrze nawet w siedzibie RWE

Radio Wolna Europa było oknem na świat dla wszystkich będących pod butem komunizmu. Częścią tej rozgłośni był Roman Palester - kompozytor, który po koszmarze II wojny światowej przebywał na emigracji. Tworzył w radiu, choć po swoich przejściach na Pawiaku nie czuł się dobrze w Monachium. Mimo to emitował swoje felietony dotyczące muzyki i sztuki. Na rynku ukazała się właśnie książka, w której zapisano jego rozważania.

Roman Palester urodził się w 1907 r. w Śniatyniu, a zmarł w 1989 w Paryżu

Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe / nac.gov.pl

Zbiór myśli kompozytora i wieloletniego redaktora audycji kulturalnych Radia Wolna Europa zatytułowany "Dzieła i problemy" to książka, w której muzyka po raz kolejny spotyka się ze sztukami wizualnymi i literaturą. Czytelnik odnajdzie w niej ponad 120 szkiców, poświęconych wybranym dziełom oraz zagadnieniom z dziedziny kultury. Większość tekstów to radiowe felietony Palestra, emitowane na falach Radia Wolna Europa w latach 1952-1972, po raz pierwszy ogłoszone drukiem.

Posłuchaj

15:57 _PR2 (mp3) 2024_11_28-08-34-20.mp3 Lech Dzierżanowski o Romanie Palestrze (Poranek Dwójki)

Roman Palester i cykle radiowe

Jednym z redaktorów tej książki jest Lech Dzierżanowski. Zdradził on na antenie Dwójki, że twórczość Romana Palestra była nieuporządkowana. - Były dwa główne cykle: "Muzyka obala granice" i "Okno na Zachód", który poświęcony był literaturze. Palester starał się przedstawiać, zwłaszcza w pierwszym cyklu, muzykę której wtedy w Polsce się nie słuchało. Nie była grana, bardzo rzadko była wykonywana - wyjaśnił.

- To są audycję z charakterem ulotnym. Nie są to rozprawki. Czasami są dłuższe, czasami krótsze. Mają także momentami charakter dygresyjny. Uporządkowaliśmy je. Trzeci tom książki poświęcony jest np. konkretnym dziełom - dodał.

Szerokie zainteresowania

Lech Dzierżanowski podkreślił, że kompozytor dotykał różnych tematów. - Różnorodność tematyki poruszanej przez Palestra jest powalająca. Pisał o problemach związanych z zaporą w Egipcie, o filmach, odkryciach archeologicznych. Pokazuje to jak wielką miał erudycję - przyznał.

Roman Palester mówił o sobie, że to radio uczyniło z niego pisarza. To jednak komponowanie było dla niego wszystkim. - Trzeba pamiętać, że czuł się przede wszystkim kompozytorem. Czuł, że działalność radiowa mu w tym przeszkadza - powiedział gość "Poranka Dwójki".

Uraz do Niemców

Radio Wolna Europa nie niosło za sobą tylko splendoru, ale również duże wymagania. - Czas Wolnej Europy to nie była sielanka. Palester w wywiadzie z 1986 roku opowiadał jak to było. Były tam bardzo silne osobowości poddane olbrzymiej presji trudnych warunków - powiedział.

Czytaj także:

• "Concertinos". Roman Palester uśmiechniętym kompozytorem był

Pracy Romanowi Palestrowi nie ułatwiały jego wojenne doświadczenia. Nie mógł odnaleźć się w monachijskiej siedzibie radia. - Źle też się czuł w siedzibie radia w Monachium. Wszystko przez to, że w 1940 roku znalazł się na Pawiaku. Uciekał do Paryża albo do swojego przyjaciela w Neapolu - powiedział Lech Dzierżanowski.

***

Tytuł audycji: Poranek Dwójki

Prowadził: Katarzyna Hagmajer-Kwiatek

Gość: Lech Dzierżanowski (wicedyrektor NIMIT)

Data emisji: 28.11.2024

Godz. emisji: 8.34

dz/pg