Skarb z VII wieku
Co istotne w tej historii, poza niebywałymi eksponatami, to fakt, że zostały one odkryte przez polską misję archeologiczną kierowaną przez prof. Kazimierza Michałowskiego, w ramach ekspedycji UNESCO. Freski te pochodzą z katedry Faras (miejscowość w północnym Sudanie, Afryka) i są zabytkami kultury nubijskiej okresu chrześcijańskiego, VIII-XIV wiek. Oprócz 67 malowideł w stałej ekspozycji znalazły się również architektoniczne elementy dekoracji oraz ceramika tamtego okresu.
Znajdujące się w ekspozycji eksponaty pochodziły z odkryć architektonicznych, które zgodnie z przepisami prawa zezwalały na zabranie części z nich do kraju odkrywców. Tak Polska i Sudan podzieliły się nimi, a te "nasze" zostały pokazane w jedynej tego typu wystawie w Europie, w Muzeum Narodowym w Warszawie. Te sudańskie trafiły do Sudańskiego Muzeum Narodowego w Chartumie. Zastanawia fakt, dlaczego freski z odkryć archeologicznych nie pozostały na swoim miejscu, w zbudowanym w VII wieku kościele, niestety miejsce to, określane też jako wykopaliska "zalane w sudańskiej pustyni", zagrożone było zalaniem właśnie przez wody sztucznego zbiornika Jeziora Nasera, powstałego podczas budowy tamy na Nilu w Asuanie (Egipt).
Profesor Stefan Jakobielski, uczestnik tamtej wyprawy, tak opisuje tamte wykopaliska: "Przy każdym ruchu i przy każdym wyniesieniu kosza piachu odsłaniał się kawałek budowli i malowideł. To był największy triumf, ale i kłopot prof. Michałowskiego, bo wszystko trzeba było zabezpieczyć. Wiadomo było, że wszystko musi iść pod wodę, próbowaliśmy więc natychmiast po zdjęciu malowideł, rozbierać resztki katedry, ale już do końca ruszyć się tej struktury nie dało". Z tego też względu freski trafiły do dwu narodowych muzeów - w Polsce i Sudanie.
Światowe dziedzictwo
Agnieszka Sural, na stronach "Culture.pl", w artykule "Skarby Faras ukryte w piaskach pustyni", tak opisuje te fakty: "Okazało się wtedy, że sztuczne jezioro Nasera, które miało tam powstać, zatopi m.in. słynną świątynię Ramzesa II w Abu Simbel. Pod patronatem UNESCO zorganizowano międzynarodową akcję ratowania zabytków historycznej krainy Nubii, leżącej na terenach dzisiejszego północnego Sudanu i południowego Egiptu. Nagrodą za pomoc miała być część uratowanego dziedzictwa".
Otwarta w 1972 ekspozycja stała, w roku 2014 została udostępniona ponownie w nowej aranżacji. "Wszechnica.org.pl" ciekawie relacjonuje ten fakt: "Jesienią 2014 roku Galeria Faras została udostępniona widzom w nowej aranżacji, a bezcenne dzieła prezentowane są według nowego scenariusza. W części sali zaprojektowanej tak, by oddawała nastrój panujący w historycznym wnętrzu sakralnym, znajdują się malowidła rozmieszczone podobnie jak w faraskiej świątyni. Oglądając je, można posłuchać oryginalnych koptyjskich śpiewów liturgicznych. Dzięki multimediom, dla których przeznaczona została specjalna przestrzeń, zwiedzający – także z dysfunkcjami wzroku i słuchu – zapoznają się z dziejami Nubii chrześcijańskiej, architekturą, malowidłami katedry, a także z ich ciekawą ikonografią".
Jak w starożytnej katadrze
Zdobycze współczesnej techniki multimedialnej pozwoliły na niesamowite wyeksponowanie poszczególnych zabytków i ukazanie ich w aranżacjach przypominających pomieszczenia starożytnej katedry. "Prezentowana w ramach ekspozycji cyfrowa rekonstrukcja wnętrza katedry w technologii stereoskopowej 3D pozwoli nam po raz pierwszy od ponad tysiąca lat wejść do nubijskiej świątyni. Dzięki nowoczesnej animacji i grafice komputerowej zobaczymy prezbiterium, nawy, kaplice i przedsionek w sposób pozwalający zrozumieć pierwotne rozmieszczenie malowideł, którymi na przestrzeni wieków pokrywano ściany kościoła. Film pokaże nie tylko dzieła, które znalazły się w Muzeum Narodowym w Warszawie, ale również te, które trafiły do Sudańskiego Muzeum Narodowego w Chartumie".
Jednym z najsłynniejszych zabytków tej ekspozycji i pokazu multimedialnego jest fresk przedstawiający św. Annę w geście nakazującym milczenie, podpisany "Anna, Matka Bogurodzic"“. Zachęcamy do obejrzenia tej prezentacji - łatwo ją znaleźć w Internecie - wystarczy wpisać "Faras 3D" bądź rozpoczynające się właśnie tym pięknym "uciszającym" freskiem oprowadzenie kuratorskie z Bożeną Mierzejewską pt. Galeria Faras".
PP
