Zbigniew Herbert
"Miał umysł, któremu zadawanie fundamentalnych pytań - o naturę sprawiedliwości, prawdy, miłości i piękna - przynosiło ulgę nawet w najbardziej gorzkich czasach" - pisze o twórczości Zbigniewa Herberta Alissa Valles, amerykańska poetka i tłumaczka poezji, prozy oraz listów autora "Pana Cogito" na język angielski.
Czytaj także:
Zbigniew Herbert z wykształcenia był ekonomistą, prawnikiem i filozofem. Z zamiłowania i pasji - poetą, eseistą, dramaturgiem i podróżnikiem. Uważany jest za jednego z najważniejszych polskich poetów XX wieku. Jest autorem takich dzieł jak m.in. "Pan Cogito" czy "Raport z oblężonego Miasta".
Jedni zapamiętali jego słynne wybuchy wściekłości i gniewu i do dziś noszą w sobie urazę. Dla innych był wspaniałym kompanem i przyjacielem. Potrafił uwodzić ludzi swoją błyskotliwością, poczuciem humoru, bywał duszą towarzystwa. Jednocześnie miewał ciężkie depresje, podczas których izolował się od ludzi.
>>> Serwis specjalny poświęcony Zbigniewowi Herbertowi <<<
Tadeusz Różewicz
"Nie ma polskiej poezji i polskiej mowy bez Tadeusza Różewicza" - powiedział historyk literatury Kazimierz Wyka. Różewicz uchodzi za jednego z najbardziej znanych na świecie polskich poetów. Był dramaturgiem, prozaikiem i scenarzystą. Należał do pokolenia Kolumbów. Na swoim koncie ma ponad 50 tomów wierszy, które przetłumaczone zostały na kilkadziesiąt języków.
Nie lubił udzielać wywiadów. Te, które udało się zarejestrować, są zdawkowe. Prawdziwym skarbem w Archiwum Polskiego Radia jest rozmowa, którą przeprowadziła Renata Gorczyńska.
30:01 dlaulisciezka2.mp3 Tadeusz Różewicz i Czesław Miłosz - wywiad rzeka Renaty Gorczyńskiej pt. "Dialogi poetów" - o teatrze. (PR, 1999)
Pytany o rolę, jaką najchętniej by zagrał, Różewicz odpowiedział: - Z "Hamleta" dziś wybrałbym prawdopodobnie rolę Poloniusza. Natomiast 30 lat temu zagrałbym najchętniej Fortynbrasa. A z polskiego repertuaru wcieliłbym się w postać Papkina z "Zemsty" Aleksandra Fredry.
>>> Zobacz serwis specjalny poświęcony Tadeuszowi Różewiczowi <<<
Najważniejsze dzieła Tadeusza Różewicza to poetyckie tomy "Czerwona rękawiczka", "Pięć poematów", "Poemat otwarty, "Niepokój", a także dramaty "Kartoteka", "Wyszedł z domu", "Stara kobieta wysiaduje", "Na czworakach", "Do piachu" czy "Pułapka". Pisał również prozę, na swoim koncie ma osiem zbiorów opowiadań: "Wycieczka do muzeum", "Przerwany egzamin" czy "Próba rekonstrukcji".
Czesław Miłosz
Poeta, pisarz, eseista. Czesław Miłosz to jeden z najwybitniejszych, a zarazem wzbudzających do dziś największe kontrowersje polskich twórców. Był autorem wierszy, prozaikiem, eseistą, tłumaczem i profesorem Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley.
Po raz pierwszy wzbudził głośne dyskusje w 1931 roku, publikując w piątym numerze wileńskich "Żagarów" manifest "Bulion z gwoździ". W latach 1951-1993 przebywał na emigracji, do 1960 we Francji, potem w Stanach Zjednoczonych. W Polsce do 1980 obłożony cenzurą, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1980 roku. Profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley i Uniwersytetu Harvarda. Jego książki zostały przetłumaczone na 44 języki.
28:32 2019_06_28 17_30_42_PR2_OWZK.mp3 Czesław Miłosz w archiwalnych nagraniach Polskiego Radia. Audycja z cyklu "Giganci sztuki" (PR, 28.06.2019)
Czytaj także:
Czytanie i przekładanie obcej poezji towarzyszyło własnej twórczości noblisty od początku właściwie do końca, a więc przez niemal 70 lat. Sięgał on nie tylko po autorów francuskich, amerykańskich, angielskich czy litewskich, ale również chińskich czy hinduskich, mierzył się też z najbardziej poetyckimi księgami Biblii.
W niezwykle bogatym dorobku Miłosza znajdziemy m.in. zbiory wierszy "Trzy zimy", "Ocalenie", "Miasto bez imienia", "Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada", "Dalsze okolice", "Na brzegu rzeki", "To", "Druga przestrzeń", tom miniatur "Piesek przydrożny", eseje "Zniewolony umysł", "Rodzinna Europa", "Widzenia nad Zatoką San Francisco", powieść "Dolina Issy", a także poematy "Traktat moralny", "Traktat poetycki" i "Traktat teologiczny".
Wisława Szymborska
Nie chciała udzielać wywiadów, nie lubiła zwierzeń, chyba że wobec rodziny i przyjaciół, obce jej było publiczne dyskutowanie o poezji. Lubiła natomiast czytać swoje wiersze publicznie, szczególnie wtedy, gdy robiła to z innymi poetkami i poetami. Czasami te lektury opatrywała żartobliwymi komentarzami. W naszych radiowych archiwach zachowały się - co prawda nieliczne - rozmowy z Wisławą Szymborską oraz wiele wierszy czytanych przez noblistkę.
25:21 "Poetka i Nobel" - reportaż Jakuba Tarki (Jedynka) "Poetka i Nobel" - reportaż Jakuba Tarki (Jedynka)
Wisława Szymborska była jedną z najbardziej znanych poetek na świecie, ale silnie strzegła swojej prywatności. Najbliżsi współpracownicy zapamiętali ją jako osobę bardzo skromną. Za swoją poetycką twórczość w 1996 roku została uhonorowana Nagrodą Nobla.
Jej utwory zostały przetłumaczone na 40 języków, choć napisała zaledwie ok. 350 wierszy. Jej poezję uwielbiają Włosi i Holendrzy. Ci drudzy mówią, że jest jak malarstwo holenderskie - lubi się przypatrywać detalom w różnym świetle, z różnej perspektywy.
01:29 Nobel Szymborska.mp3 Reakcja Wisławy Szymborskiej na Nagrodę Nobla. (PR, 1996)
W USA wydania wierszy Wisławy Szymborskiej osiągnęły bezprecedensowe nakłady, nikt nie napisał tak pięknego i uniwersalnego w odbiorze wiersza o tragedii z 11 września.
23:34 WS 4 D 26937.mp3 Wisława Szymborska w audycji "Sylwetka poetycka". (PR, 1971
Adam Zagajewski
Mówił, że pisać można tylko wtedy, gdy naprawdę ma się coś do powiedzenia. Od lat był wymieniany w gronie osób, które zasługują na literackiego Nobla. Adam Zagajewski - jeden z liderów literackiego pokolenia '68, wybitny poeta i eseista.
07:46 [ PR2]PR2 (mp3) 4 listopad 2020 16_47_01.mp3 Adam Zagajewski zachęca do czytania biografii (Literackie witaminy/Dwójka)
Karmił się muzyką i lekturą. Co może wydać się zaskakujące, nie czytał dużo poezji. - Poezja jest dla mnie czymś odświętnym. Od czasu do czasu tylko sięgam po wiersze - zaznaczał poeta w radiowej Dwójce. Na zmienne stany ducha i ciała dobierał różne lektury. - Od dawna zauważyłem, że jak wpadam w tryb przeziębienia, to czytam o Stalinie i o Hitlerze, a tych książek nie brakuje, tych dawnych i nowych biografii - opowiadał. - Sięgnąłem po te straszne lektury, ale już wyszedłem, bo na dłużej się nie da - żartował.
Czytaj także:
Według polonisty i krytyka filmowego Tadeusza Sobolewskiego Zagajewski szedł własną drogą. - Kiedy napadali go warszawscy krytycy, myślałem sobie o tym, co on czuje. Kiedy spotykałem go potem, nie widziałem śladów walki. On przechodził koło tego lekkim krokiem. Miał swój świat. Bardzo duże znaczenie miała muzyka - ona była jego główną bronią, azylem, pierścieniem, który go otaczał. Spokojnie uprawiał tę poezję niemożliwą, jakby nie na te czasy, która okazała się bardzo na te czasy - powiedział w rozmowie z Moniką Pilch wyemitowanej w Programie 2 Polskiego Radia.
Julian Tuwim
Umiał kokietować rozmówców. Był dowcipnym ironistą i wybitnym poetą, jednym z twórców grupy Skamander, która na trwałe zapisała się w historii polskiej literatury. Julian Tuwim - jeden z najpopularniejszych poetów dwudziestolecia międzywojennego, współzałożyciel kabaretu literackiego "Pod Picadorem". Był autorem wodewili, skeczy, librett operetkowych i tekstów piosenek. Tłumaczył poezję rosyjską, francuską, niemiecką oraz łacinę.
22:33 anegdoty literackie - julian tuwim.mp3 Audycja z cyklu "Anegdoty literackie". Bohaterem nagrania był Julian Tuwim. (PR, 2001)
Zadebiutował literacko jeszcze przed I wojną światową wierszem opublikowanym w 1913 roku w "Kurierze Warszawskim". Jak wspominał, głównym bodźcem do bycia poetą było dla niego charakterystyczne znamię na lewym policzku. Związane z nim poczucie wstydu, którego nie wyzbył się do końca życia, motywowało go do wzniesienia się na wyżyny.
Jego kariera literacka nabrała rozpędu dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym. W 1918 roku brał udział w założeniu kabaretu "Pikador", a rok później współtworzył legendarną grupę poetycką "Skamander", która wydawała miesięcznik literacki pod takim samym tytułem. W jej skład wchodzili również Jan Lechoń, Kazimierz Wierzyński, Jarosław Iwaszkiewicz oraz Antoni Słonimski.
Ewa Lipska
- W poezji ogromnie boję się banału - powiedziała w jednej z rozmów w radiowej Dwójce. Ewa Lipska debiutowała w 1967 roku tomem "Wiersze" i od razu skoncentrowała uwagę krytyki na głównych motywach swej twórczości: domu, lęku i samotności. Później doszły w jej twórczości odwołania do dzieciństwa, młodości, choroby, śmierci, bezdomności, obłędu, snu czy podróży.
- Przechodziła w życiu bardzo ciężkie okresy, kiedy miała operację i wyglądało na to, że jej nie przeżyje. To była sprawa śmierci, która rzuciła cień na znaczną część jej życia. Próbowała w jakimś sensie poezją tę śmierć zwyciężyć – mówił Stanisław Lem w Polskim Radiu.
30:13 Rozmowa Andrzeja Matula z Ewą Lipską w audycji Sekrety,konkrety (PR,2005).mp3 Rozmowa Andrzeja Matula z Ewą Lipską w audycji "Sekrety, konkrety" (PR, 13.02.2005)
Do jej ważniejszych tomów poetyckich zalicza się: "Wiersze" (1967), "Czwarty zbiór wierszy" (1974), "Piąty zbiór wierszy" (1978), "Dom Spokojnej Młodości. Wiersze wybrane" (1979), "Przechowalnię ciemności" (1985), "Strefę ograniczonego postoju" (1990), "Stypendystów czasu" (1994), "1999" (1999), "Sklepy zoologiczne" (2001), "Gdzie indziej" (2005).
Konstanty Ildefons Gałczyński
Konstanty Ildefons Gałczyński - twórca znanego cyklu "Teatrzyk Zielona Gęś", autor wierszy "Zaczarowana dorożka", "Ocalić od zapomnienia", "Prośba o wyspy szczęśliwe" i wielu innych. Debiutował w prasie w 1923 roku. Należał do artystycznej bohemy stolicy. Publikował w pismach satyrycznych i politycznych, związany był z grupą poetycką "Kwadryga".
Po wybuchu II wojny światowej został powołany do wojska, walczył w kampanii wrześniowej. Po wojnie przebywał w Brukseli i Paryżu. Do Polski wrócił w 1946 roku. Zamieszkał w Krakowie, a potem w Szczecinie. To tam wspólnie z Heleną Kurcyusz i Jerzym Andrzejewskim założyli Klub "13 Muz".
01:30 6. swój wiersz czyta Konstanty Ildefons Gałczyński__1949.mp3 Konstanty Ildefons Gałczyński czyta swój wiersz "Rozmowa przy choince" (PR, 1949)
Twórczość Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego jest w tym samym stopniu liryczna, co groteskowa i absurdalna. Zawiera w sobie bardzo specyficzny typ humoru. Był on poetą bardzo popularnym, a teksty pisane dla kabaretu ciągle śmieszą.
Krzysztof Kamil Baczyński
Krzysztof Kamil Baczyński był autorem zaledwie pięciu tomików wierszy, a jednak uważa się go za najwybitniejszego poetę pokolenia Kolumbów.
Wiersze pisał jeszcze przed wojną. Na jego poezji jako pierwsza poznała się matka. Ojciec był słynnym krytykiem literackim, bardzo surowym i wymagającym, także dla syna. Pod względem twórczym Krzysztof nigdy nie otrzymał od niego wsparcia i aprobaty.
Zrozumienia nie znalazł również wśród swoich rówieśników, przedstawicieli "pokolenia Kolumbów" urodzonych już w wolnej II Rzeczpospolitej, w czasach okupacji hitlerowskiej, zaangażowanych w działalność Polskiego Państwa Podziemnego. Pisał wiersze przepełnione lirycznym nastrojem, a zarazem nawołujące do walki o wolną ojczyznę. Poległ z karabinem w ręku 4 sierpnia 1944 roku, zastrzelony przez niemieckiego snajpera.
>>> Serwis specjalny poświęcony Krysztofowi Kamilowi Baczyńskiemu <<<
Jan Twardowski
- Moje wiersze pomogły mi poznać wielu ludzi - zaznaczał ksiądz Jan Twardowski. - Wiersze są jakimś środkiem porozumienia się z człowiekiem - mówił w Polskim Radiu. - Uważam, że jestem inny od innych. I moje wiersze są inne od innych. Pytają mnie, czym jest dla mnie pisanie wierszy. Odpowiadam, że pisanie wierszy jest grzechem pięknym - powiedział w jednej z rozmów.
10:26 Jan Twardowski_zapisane w dźwięku.mp3 "Miłość może być bez wzajemności, ale przyjaźń nie" - o ks. Janie Twardowskim mówi autor książki "Niecodzienne spotkania z ks. Janem Twardowskim" Marian Schmidt. Audycja Anny Lisieckiej z cyklu "Zapisane w dźwięku". (PR, 20.02.2006)
Przez lata pisał do szuflady. Pierwszy tomik wierszy "Znaki ufności" wydał dopiero w 1970 roku. Swoją poezję traktował jako sposób dotarcia do ludzi niewierzących. Charakterystyczne dla twórczości ks. Jana Twardowskiego było zamiłowanie do szczegółów.
Mówił, że nie lubi nazywać siebie poetą. Miał uraz z lat młodości, kiedy koledzy z gimnazjum Czackiego wyśmiewali go, że pisze wiersze. W latach 90. ukazały się zbiory: "Miłość miłości szuka", "Niebo w dobrym humorze", "Jestem bo Jesteś" oraz "Zielnik".
***
Dzień Poezji
Światowy Dzień Poezji został ustanowiony w 1999 roku przez UNESCO. - Poezja nie jest sama w sobie bytem, bo tworzą ją ludzie. Jest odbierana zupełnie inaczej niż 50, 100 czy 200 lat temu - uważa poeta Jarosław Klejnocki.
Światowy Dzień Poezji obchodzony jest w pierwszy dzień wiosny, 21 marca. Jego celem jest promocja czytania, pisania i publikowania poezji. W tym dniu na całym świecie organizowane są imprezy i wydarzenia poświęcone poezji.
***
polskieradio.pl/zch/kor/pg
