W Polskim Radiu 24 patrzymy na powstanie styczniowe w ujęciu kulturowym. Pomimo klęsk, wiele powstań, również także i powstanie styczniowe budowało na nowo nadzieje, wzrastając w społeczeństwie jeszcze większym pragnieniem Istnienia. Stawało się to przez kulturę, bo właśnie w tych okresach powstawały wielkie narodowe dzieła: literackie, utrwalając polskość ojczystym językiem,- malarskie - świadczące o wybitnych polskich artystach, teatralne- przez tworzenie wybitnych sztuk, ich twórców i wielkich aktorów. Świat mógł zobaczyć, że " Serce Narodu" pomimo fizycznego zniewolenia wciąż bije.
- To jest niesłychane na swój sposób, że II połowa XIX wieku jest jakąś niesłychaną eksplozją polskości - ocenił w Polskim Radiu 24 prof. Jerzy Miziołek. Przywołał, obrazy Henryka Rodakowskiego, Matejki, Wyspiańskiego, Malczewskiego. - Tę atmosferę patriotyzmu, zanim się pojawią te wielkie dzieła malarskie, zanim Matejko nam opowie o "Hołdzie pruskim", zanim nam opowie o tryumfie Sobieskiego pod Wiedniem (co trafi przecież do Watykanu), to jest Stanisław Moniuszko - wskazał gość "Społeczeństwo obywatelskie: reaktywacja".
Patriotyzm i cenzurowanie Moniuszki
Zdaniem rozmówcy Macieja Woźniakiewicza, w kontekście sztuki patriotycznej trzeba przywołać także Stanisława Moniuszkę. - Dzieło, jakim było napisanie oper - "Halki" wystawionej w 1858, "Straszny dwór" z 1865 i "Hrabina" to opowieści patriotyczne, niezwykłe, które cenzurowano, a których teksty były degradowane do dwóch wierszyków - wskazał. Jego zdaniem, piękno opowieści z "Halki" "ujęło ludzi w sposób niesłychany".
Zwrócił też uwagę na fragment libretta "Strasznego dworu". - Przypomnijmy te słowa, bo to warto powiedzieć - "kto z mych dziewek serce której w cnych afektów wplącze nić, musi cnót posiadać wiele: kochać Boga, kochać bratni ród, mieć w miłości kraj ojczysty, być odważnym jako lew, dla swej ziemi macierzystej na skinienie oddać krew". Zaraz po powstaniu, po kilku wystawieniach tej wspaniałej opery ją ocenzurowano do tego stopnia, że z zacytowanych przeze mnie słów zostały dwa wiersze: "Znać żywota piękne cele, musi znosić pracy trud". W tej formie Moniuszko trwał - mówił prof. Jerzy Miziołek.
"Pean na cześć polskości"
- Generalnie biorąc, możemy powiedzieć, że i pieśni Moniuszki, i te trzy opery i parę innych to wielki pean na cześć polskości. Moniuszko jest wielkim bohaterem niepodległości, który powinien stanąć na Gościńcu Wolności - zaznaczył prof. Jerzy Miziołek. W rozmowie więcej o tym, czym jest Gościniec Wolności, a także o obrazach Artura Grottgera i Maksymiliana Gierymskiego i o utworach literackich mówiących o tym okresie. Zachęcamy do wysłuchania nagrania.
22:55 JerzyMiziolek-PR24_mp3 2022_01_16-07-05-55.mp3 Prof. Miziołek: pieśni Moniuszki to peany na cześć polskości ("Społeczeństwo obywatelskie: reaktywacja")
Czytaj także:
Zobacz także rozmowę z Piotrem Baronem, twórcą płyty "Moniuszko Jazz", wydanej przez Polskie Radio:
***
Audycja: "Społeczeństwo obywatelskie - reaktywacja"
Prowadzący: Maciej Woźniakiewicz
Gość: prof. Jerzy Miziołek (historyk sztuki, Uniwersytet Warszawski)
Data emisji: 16.01.2022
Godzina emisji: 7.06
mbl
