- "Zobacz człowieka" to kampania Ministerstwa Zdrowia, której celem jest przeciwdziałanie stygmatyzacji osób doświadczających zaburzeń i chorób psychicznych.
- Kampanię wspiera Ola Mirosław, sportsmenka z licznymi sukcesami na koncie, ale i z lekcjami z przegranej.
- Mamy społeczny problem w dostrzeżeniu drugiego człowieka, co przyczynia się do stygmatyzacji.
- Psycholog Katarzyna Chotkowska podpowiada jak przeciwstawić się stygmatyzacji i autostygmatyzacji.
- Goście czwórki podkreślają znaczenie uważności, relacji i pomocy.
O zdrowiu psychicznym dziś mówi się coraz więcej. Po pomoc sięga coraz liczniejsze grono osób, wciąż jednak wielu spotyka się ze stygmatyzacją. To trudne doświadczenie również w zwykłym życiu czy życiu odnoszącego sukcesy sportowca, jakim jest Ola Mirosław, mistrzyni we wspinaczce na czas.
Gdy Ola Mirosław odnosi sukces, chętnie nagradza się słodkim frappuccino. Inaczej jest, gdy zwycięstwo nie przychodzi lub osiągnięty rezultat nie zgadza się z oczekiwaniami sportsmenki. - Wiele w takich momentach zależy od sytuacji, ale zazwyczaj przychodzi do mnie refleksja zupełnie inna od tej, która przychodzi po wygranej - przyznaje Ola Mirosław. - Po przegranej staram się wyłapać, co poszło nie tak, co mogłam zrobić lepiej, gdzie zwiodłam, co da się poprawić. Staram się przełożyć to na coś konstruktywnego, nauczyć się. Porażki nazywam lekcjami - dodaje.
Zobacz człowieka
Smutną minę Oli Mirosław mogliśmy zobaczyć po zajęciu drugiego miejsca podczas igrzysk europejskich w Krakowie oraz zdobyciu brązu na mistrzostwach Świata we wspinaczce sportowej w Bernie. Obok komentarzy z gratulacjami i wyrazami wsparcia, w sieci pojawiło się mnóstwo tych hejtujących. Sportsmenka została nazwana "mistrzynią wylewania łez", sugerowano, że "zawiodła cały kraj". W tych tekstach nikt nie liczył się z jej uczuciami, emocjami.
- My mamy duży problem z tym, żeby zobaczyć człowieka, niezależnie czy tego z diagnozą psychiczną, czy z niepełnosprawnością, czy z sukcesami, czy z porażkami - zaznacza Katarzyna Chotkowska, psycholog. - W przypadku Oli negatywnie komentujący w ogóle nie zobaczyli Oli za tym medalem. Wciąż musimy się wiele nauczyć, choć od lat coraz więcej mówi się o emocjach i ich wyrażaniu - dodaje.
Zgodnie z definicją stygmatyzacja to przekonanie, że jakaś osoba lub grupa osób ze względu na jakąś cechę jest gorsza, ma jakieś ograniczenia, trzeba im te ograniczenia stawiać.
47:10 czwórka wieczór z czwórką 08.11.2023 20.22.mp3 O kampanii "Zobacz człowieka", stygmatyzacji, pomocy i znaczeniu relacji i uważności opowiadają goście Czwórki (Wieczór z Czwórką/Czwórka)
- W przypadku zaburzeń psychicznych, problemów ze zdrowiem psychicznym, to polega na tym, że osoba w kryzysie psychicznym: nie może pracować, nie powinna pracować, nie powinniśmy się z nią przyjaźnić, bo może być dziwna czy niebezpieczna - wymienia psycholog. - To potęguje izolację społeczną, jest przeszkodą w leczeniu, proszeniu o wsparcie, odbiera nadzieję - ocenia.
Posłuchaj także:
Nasze wypowiedzi, komentarze w sieci działają na inne osoby, zostają w podświadomości. - Ja już jestem dojrzałym sportowcem, osobą dorosłą, umiem sobie z tym poradzić - podkreśla Ola Mirosław. - Dużo trudniej mają młodsi sportowcy, na początku swojej drogi, nastolatkowie. To wpływa na ich samoocenę, może rzutować na przyszłość sportową czy prywatną.
Z czego wynika stygmatyzacja?
- Jako Polacy nie mamy skąd czerpać wiedzy na temat zdrowia psychicznego - zauważa Katarzyna Chodkowska. - W szkole tego nie uczą. Przeglądając podręczniki szkolne, spotkałam w nich tylko tematy dotyczące anoreksji i uzależnienia od alkoholu. Społeczne kampanie medialne nie zawsze też trafiają do wszystkich. Brakuje dobrych przekazów o zdrowiu psychicznym, a ta wiedza jest bardzo potrzebna.
Chorobą, która w mediach stała się wyświechtanym hasłem, pełnym stereotypów, jest np. schizofrenia. - Wiele osób nie wie, czym ona jest, a dotyka nawet 1-2 procent społeczeństwa - mówi gość Czwórki. - Tej wiedzy brakuje też na innych podstawowych poziomach. Są osoby, które do mnie, do psychologa, przychodzą po receptę, bo brakuje im wiedzy, że receptę może im wystawić tylko psychiatra.
Niejednokrotnie konsekwencją stygmatyzacji jest autostygmatyzacja. - Osoba chora słyszy, że:
- nie powinna pracować, więc nie szuka pracy
- nie powinna się kształcić, studiować, więc studiów nie kończy
- jest niebezpieczna, więc unika relacji i spotkań z ludźmi
Autostygmatyzacja polega na odnoszeniu zasłyszanych komunikatów do siebie. Osoby chore same siebie piętnują, zazwyczaj by chronić się przed odrzuceniem - zauważa psycholog. - Ona szczególnie dotyka młodych, nastolatków, bo są oni bardziej wrażliwi na odrzucenie.
Relacje i uważność
Ola Mirosław niejednokrotnie potrzebuje wsparcia swojego trenera i męża, ale też całego teamu. - Dla mnie to, co robi Mateusz i cały mój team, jest ważne. Oni są dla mnie zawsze dostępni, są wtedy, gdy potrzebuję. Dają mi przestrzeń, czekają aż ja będę gotowa na rozmowę - podkreśla gość Kuby Jamrozka. - Zawsze mam poczucie, że nie muszę mówić, ale mogę.
Każdy z nas może potrzebować innej formy wsparcia. Wielokrotnie jesteśmy w stanie rozpoznać i poprawnie zareagować na problem naszego przyjaciela, partnera. Jeśli jednak nie wiemy, czego osoba w potrzebie oczekuje, to zawsze warto zapytać.
- Osoby w kryzysie zdradzają, że chętnie słyszą słowa takie jak "jesteś dla mnie ważna/y", "chcę ci pomóc", "będę cię wspierać", "jestem z ciebie dymna" etc. - wymienia psycholog Katarzyna Chotkowska. - Są też komunikaty, które nie są uważane za wspierające, ale wcale nie oznacza to, że nie pomogą jednostce. Wśród nich są: "wszystko będzie dobrze", "weź się w garść", "zrób coś ze sobą". Społecznie i psychologicznie nie są uważane za dobry komunikat, ale znam przypadki, w których pomogły.
W komunikacji z osobą w potrzebie zawsze ważne są autentyczność i szczerość. Powinniśmy być też uważni na drugą osobę, jej zachowanie może nam wskazać potrzebę pomocy. - Takim sygnałem może być zmiana w zachowaniu, brak zainteresowania dawnymi pasjami, niechęć do spotkań z ludźmi - wymienia specjalistka. - W przypadku dzieci i młodzieży zdarza się, że występuje autoagresja.
Katarzyna Chotkowska i Ola Mirosław podkreślają siłę relacji w takich sytuacjach. Kontakt realny jest bardzo ważny, a zamykanie się w świecie internetu może nadbudowywać problem.
Zobacz także:
Jeśli szukasz pomocy w walce z depresją, możesz skorzystać z poniższych numerów telefonów:
116 123
Bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla dorosłych w kryzysie emocjonalnym, czynny przez 7 dni w tygodniu w godz. 14.00 - 22.00
116 111
Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży, czynny całą dobę przez 7 dni w tygodniu
800 108 108
Bezpłatny telefon wsparcia, czynny od poniedziałku do niedzieli (z wyjątkiem dni świątecznych) w godz. 14.00 - 20.00
121 212
Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Rzecznika Praw Dziecka, czynny całą dobę przez 7 dni w tygodniu
22 635 09 54
Telefon zaufania dla osób starszych, czynny w poniedziałek, środę, czwartek w godz. 17.00 - 20.00
***
Tytuł audycji: Wieczór z Czwórką
Prowadzi: Jakub Jamrozek
Goście: Ola Mirosław (zawodniczka sportowa, mistrzyni), Katarzyna Chotkowska (psycholog)
Data emisji: 08.11.2023
Godzina emisji: 20.22
pj
