Grzyby opanowały wszystkie media społecznościowe. Influencerzy prześcigają się w tym, kto znalazł największego grzyba lub kto nazbierał ich najwięcej. Maciej Wójcik podkreśla, że grzybiarski amok w Polsce trwa, ale nie powinniśmy zapominać o wiedzy, niezbędnej na grzybobraniu. 

Wszyscy znamy powiedzonko "rosnąć jak grzyby po deszczu". Dr hab. Anna Biedunkiewicz, opiekun naukowy Studenckiego Koła Naukowego Mykologów z Katedry Mikrobiologii i Mykologii Wydziału Biologii i Biotechnologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, zdradza, że nie ma w tym nic dziwnego, bo grzyby bardzo lubią wilgoć. - Tam, gdzie jest wilgotno, gdzie mamy wilgotną ściółkę, gdzie mamy blisko cieki wodne, tam grzyby chętnie rosną - wyjaśnia naukowczyni. - Jeśli szukamy grzybów w lesie, to te miejsca pokryte mchem lub też dużą ilością ściółki liściastej - tam należy ich szukać. Oczywiście wszystko też zależy od typu lasu, do którego się wybierzemy - dodaje. 

Gdzie na grzyby?

Niezwykle popularnym hasłem w sieci jest "pogoda dla grzybiarzy". Wpisując je, często otrzymamy liczne wskazówki, gdzie w danym okresie najlepiej wybrać się na grzyby, by wrócić z pełnym koszykiem. 

- Prognozowanie pojawiania się owocników jest bardzo modne. Fora internetowe, które pokazują mapy grzybów i pojawianie się ich w okresie jesiennym zyskały wielu obserwatorów - zauważa gość Czwórki. - Pewnie z Pomorza nikt nie pojedzie specjalnie na Podkarpacie na grzyby, ale może komuś uda się skorzystać z okazji. Wiele osób ma swoje ulubione miejsca grzybobrania, czyli takie, które odwiedza od wielu lat - zna dany teren, wie jakich gatunków się w danym miejscu spodziewać - dodaje. - Podczas grzybobrania niezwykle ważne są też sposoby zbierania grzybów i to, do czego je zbieramy. 

Ciekawostką jest, że grzybnia danego grzyba może osiągać ogromne rozmiary, rozciągać się na kilometry. - Możemy to sobie wyobrazić w ten sposób: pod ściółką, w ziemi rozpościera się taki grzybowy internet. Grzyby się komunikują w ściółce, w glebie z korzeniami roślin wyższych, wchodzą w związki symbiotyczne nazywane mikoryzą. Dzięki temu strzępki grzybni rosną na bardzo dalekie odległości - wyjaśnia gość Macieja Wójcika. - Jeden osobnik może zająć kilkadziesiąt kilometrów kwadratowych powierzchni - dodaje. 

Niebezpieczna muchomorowa moda 

Internet rozpowszechnia modę na grzybobranie, ale idą za tym też niebezpieczne zjawiska. Niektórzy obok zbierania podgrzybków, prawdziwków, maślaków decydują się też na zbieranie muchomorów czerwonych. 

- Pojawiła się taka moda, natknęłam się na te wpisy i informacje. Jestem tym mocno zaniepokojona, bo jest to moda bardzo niebezpieczna - przestrzega dr hab. Anna Biedunkiewicz. - Mamy wiele gatunków muchomorów, które są śmiertelnie trujące i nie należy mieć z nimi do czynienia. Ostatnio stał się modny temat muchomora czerwonego - Amanita muscaria, który jest masowo i celowo zbierany, żeby go suszyć, zalewać różnymi alkoholami, marynować i próbować. W żadnym wypadku nie należy tego robić, bo ten muchomor, jak i inne, może powodować liczne zatrucia. Często zatrucia grzybami są zatruciami gastrycznymi, ale o takich nie mówimy w przypadku muchomorów - dodaje. 

Zatrucia muchomorami mogą mieć działanie cytotropowe - czyli na stałe uszkadzają miąższ narządów wewnętrznych, jak wątroba, nerki, śledziona, serce. - Tak działa muchomor zielonawy, dawniej nazywany sromotnikowym - wyjaśnia ekspertka. - Wiele osób zna tego grzyba i wystrzega się go, ale zdarzają się pomyłki z gołąbkiem zielonawym - dodaje. 

Muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides)

- Jeśli chodzi o muchomora czerwonego, to jego działanie jest w grupie zatruć neurotropowych - wyjaśnia gość Czwórki. - Zawarte w nim substancje działają na nasz układ nerwowy np. pobudzają, albo pobudzają, a potem wyhamowują. To bardzo niebezpieczne z tego względu, że bardzo łatwo przekroczyć barierę ilościową, która jest cechą osobniczą dla każdego człowieka. To może skończyć się zgonem. 

Muchomory to najbardziej trujące grzyby

Grzyby trujące, nie tylko muchomory, produkują tzw. mykotoksyny. - To są metabolity, czyli coś co jest zbędne dla grzybów, z ich przemiany materii. W różnych częściach owocnika różna ilość tych substancji jest kumulowana - wyjaśnia naukowczyni i zwraca uwagę, że zaszkodzić nam mogą również grzyby jadalne: borowiki, a nawet pieczarki. - Wszystko zależy od tego, czy zbieramy owocniki młode, jędrne, w pełni sił. Te stare dają nam mało korzyści kulinarnych, ale też produkują toksyny, np. agarytynę, która może prowadzić do niestrawności - dodaje. 

Ważne jest też to, jak przechowujemy grzyby, do czego je zbieramy. - Plastikowe torby, plastikowe pojemniki, folie mogą powodować produkowanie toksyn czy rozwój grzybów pleśniowych i strzępkowych na naszych zbiorach. A te produkują całą masę mykotoskyn niebezpiecznych dla życia i zdrowia człowieka - dodaje. 

***

Tytuł audycji: Stacja Nauka

Prowadzi: Maciej Wójcik

Gość: dr hab. Anna Biedunkiewicz (opiekun naukowy Studenckiego Koła Naukowego Mykologów - Katedra Mikrobiologii i Mykologii, Wydział Biologii i Biotechnologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Data emisji: 14.10.2022

Godzina emisji: 12.28

pj

• Mikrolasy stają się coraz bardziej popularne na całym świecie. 
• Metodę ich tworzenia 50 lat temu opracował japoński botanik Akira Miyawaki. 
• Aby założyć mikrolas, wystarczy teren wielkości boiska do koszykówki. 
• Mikrolas nie stawia akcentu na pojedyncze drzewo, ale stworzenie siedliska, ekosystemu, który ma działać jako całość.

W polskich miastach już powstają kieszonkowe lasy. Pierwszy z nich został założony w Rozwarowie koło Szczecina, kolejny w Poznaniu. Takie lasy są też w Gdańsku, Krakowie, Cieszynie, Wrześni czy Warszawie. 

Mikrolasy zwane też lasami kieszonkowymi to powierzchnie zalesione zgodnie z założeniami stworzonymi przez doktora Akirę Miyawakiego, japońskiego botanika. 

- Lasy kieszonkowe to stosunkowo nowa metoda zalesiania i wprowadzania innej zieleni do miast. Ma 50 lat - mówi Kasper Jakubowski, architekt krajobrazu z Forest Maker. - Po pandemii widzimy duży trend, zwrot w stronę lasów kieszonkowych, coraz więcej mikrolasów w miastach powstaje. Gdy zakazali nam wychodzić, zamknęli w domu, zaczęliśmy dostrzegać, jak ważny jest widok z okna. Aż 95 procent naszego życia spędzamy w miastach, a to, z jaką przyrodą mamy tam do czynienia, ma ogromne znaczenie dla naszego życia, dla naszego zdrowia psychicznego i fizycznego. Lasu potrzebujemy dosłownie na wyciągnięcie ręki, a nie na okres wakacyjny czy weekend. 

Aby założyć kieszonkowy las, potrzebujemy terenu wielkości boiska do koszykówki czy tenisa, czyli około 200-250 metrów kwadratowych. - Mikrolas nie spełnia ustawowych kryteriów lasu, ale tu nie o to chodzi - wyjaśnia ekspert. - W miastach mamy niewiele przestrzeni, gdzie możemy wprowadzić zieleń, posadzić drzewo. Szukamy takich kawałków terenu, gdzie możemy to zrobić. Musimy też brać pod uwagę labirynt podziemnych instalacji. 

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Kasper Jakubowski (@jakubowskikasper)

Mikrolas = bioróżnorodność

Mikrolas nie stawia akcentu na pojedyncze drzewo, ale stworzenie siedliska, ekosystemu, który ma działać jako całość. - Doktor Akira Miyawaki opracował metodę sadzenia lasu o bardzo wyrazistej strukturze - jest tu gleba, ściółka, krzewy, bardzo gęsty las. Sadzimy tylko gatunki rodzime, w dużej ilości - wyjaśnia Kasper Jakubowski. - W mikrolasach sadzi się 25-30 gatunków roślin. My sadzimy też gatunki biocenotyczne, które nie mają żadnej gospodarczej funkcji, za to owocują, są spiżarnią dla ptaków, pomagają owadom. 

Od wieków w miastach funkcjonują parki. To jednak tereny utożsamiane z zielenią zadbaną, często są historycznymi miejscami. - W miastach potrzebujemy miksu, potrzebne są i lasy, i parki. Coraz częściej mówi się o tym, by w parkach wydzielać jakieś 10-20 procent ich obszaru na części mocno bioróżnorodne, przez ich założenie albo zaniechanie. 

Kasper Jakubowski zwraca uwagę na społeczny aspekt działania lasów kieszonkowych. Podkreśla, jak cenne jest to, by była to wspólna inicjatywa mieszkańców. - Mikrolas jest świetny w integrowaniu społeczności. Gdy powstają nowe osiedla, niemal miasta w mieście, można wspólnie posadzić las. To będzie świetnym krokiem do nawiązania sąsiedzkich więzi - poleca. 

Kiedy wyrośnie mikrolas?

Zakładając kieszonkowy las, sadzi się małe i większe sadzonki drzew rodzimych. Różnicujemy je też pod względem regionu kraju. - Efekt będzie widać dopiero za kilka lat. Warto jednak wiedzieć, że po 50 latach, od kiedy pierwsze mikrolasy zostały założone, w niektórych krajach, głównie globalnego południa czy Azji, te lasy rosną dziesięciokrotnie szybciej niż drzewa na plantacjach. W naszych, europejskich warunkach, co widzimy na przykładach Holandii, Francji, Wielkiej Brytanii, takie lasy rosną 2-3 razy szybciej niż drzewa hodowlane. Dodatkowo przyjmuje się aż 90 do 97 procent nasadzonych drzew i krzewów. 

Kluczem do sukcesu jest gleba, co zaznaczył już Akira Miyawaki. - Jej przygotowanie jest tu podstawą. Lasy kieszonkowe zakładamy na miejskich pustyniach, mocno przekształconych miejskich przestrzeniach - wyjaśnia specjalista. - Musimy zadbać o glebę. My działamy zgodnie z zasadami zero waste. Nie wykopujemy ziemi, nie wywozimy jej, a pracujemy z nią, uszlachetniamy ją, badamy jej właściwości. Nie używamy torfu, wykorzystujemy zgrabione liście jesienne. Wykorzystujemy miejski kompost, czym domykamy cykle w mieście. Bardzo ważne jest to, że mikoryzujemy lasy grzybami starych lasów. 

Jak dbać o kieszonkowy las?

Gdy zdecydujemy się na założenie lasu kieszonkowego, to przez pierwsze trzy lata musimy o niego dbać. Po tym czasie pielęgnacja ograniczana jest do minimum. - Musimy pielić, by chwasty nie zabrały cennych składników z ziemi naszym roślinom, by nie rozpanoszyły nam się gatunki inwazyjne. Od 4 roku już tylko monitorujemy, co się dzieje. 

Działając z zaleceniami Akiry Miyawakiego wprowadzamy bioróżnorodność do miast. Zdaniem Kaspra Jakubowskiego to metropolie staja się dziś centrami bioróżnorodności, przyroda ucieka ze wsi, by schronić się w miastach. Mieszkańcy współdzielą z różnymi stworzeniami swoją przestrzeń. 

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Forest Maker (@forestmaker.pl)

***

Tytuł audycji: Na zielono - eko poranek

Prowadzi: Marta Hoppe

Gość: Kasper Jakubowski (architekt krajobrazu z Forest Maker)

Data emisji: 02.06.2024

Godzina emisji: 7.10

pj/wmkor