Zagrożone gatunki. Które wyginą na zawsze?
Dziś o Pawle Edmundzie Strzeleckim mówimy: wielki odkrywca, wielki polski podróżnik, nietuzinkowa postać. Jako pierwszy Polak okrążył Ziemię, odwiedził wszystkie kontynety, poza Antarktydą. Paweł Czechowski, redaktor serwisu Histmag.org, zauważa jednak, że los Strzeleckiego wcale nie był łatwy.
10:59 czwórka klucz kulturowy 06.02.2021.mp3 O Pawle Edmundzie Strzeleckim opowiada Paweł Czechowski, redaktor serwisu Histmag.org (Klucz kulturowy/Czwórka)
Paweł Edmund Strzelecki zawsze był niespokojnym duchem, podróże go pociągały od najmłodszych lat. Dziś znamy dwie teorie na temat przyczyn opuszczenia przez niego ziem polskich.
- Pierwsza z nich mówi o nieszczęśliwej miłości. Zakochał się w Aleksandrze Turnie, zwaną Adyną, lecz ze względu na jego niski status majątkowy jej ojciec nie zgodził się na ślub - mówi Paweł Czechowski, redaktor serwisu Histmag.org. - Podania mówią, że zakochani próbowali razem uciec, a gdy to się nie udało, Strzelecki był zmuszony do samotnej ucieczki - dodaje.
Druga teoria związana jest z wydarzeniami historycznymi. - Paweł Edmund Strzelecki miał być uczestnikiem walk w powstaniu listopadowym, a z Polski uciekł w obawie przed represjami - mówi ekspert. - Był osobą ciekawą świata, więc nie miał oporów, by ruszyć w nieznane - dodaje.
Dziś nazywamy Pawła Edmund Strzelecki uważany jest za naukowca i badacza, jednak teorii na temat jego wykształcenia też jest wiele. Jedna mówi, że był samoukiem, inna o nauce w Edynburgu, a nawet na Uniwersytecie Oxfordzkim. - Pewnym jest, że pobierał nauki w warszawskiej szkole pijarów - mówi gość Czwórki.
Historia tenisa: od drewnianej piłki do Wielkiego Szlema
Spotkanie z Nową Holandią
Strzelecki zwiedził cały świat. W kwietniu 1839 roku dotarł do brzegów Australii, o czym mówią przekazy prasowe. Wtedy też kontynent ten nazywany był Nową Holandią.
- Podróżnik położył z pewnością kamień węgielny pod kolonizacje, zdobywanie niektórych terenów Australii - mówi gość Justyny Majchrzak. - On przemierzał takie szlaki, których nikt, z cywilizacji zachodniej, wcześniej nie przemierzał - dodaje.
Co ciekawe przed przybyciem do Australii Paweł Strzelecki był pełen obaw, gdyż kontynent ten, jako część imperium brytyjskiego, był traktowany jako ogromna kolonia karna, gdzie wysyłano za różne przewiny. - Gdy Strzelecki dopłynął do Botanic Bay (Zatoki Botanicznej) wspominał, że schodząc na ląd miał przy sobie podręczną broń i skrywał sakiewkę, spodziewał się ataku - zdradza Paweł Czechowski. - Sydney zaskoczyło go bardzo pozytywnie, pisał, że jest to miejsce bardzo bezpieczne - dodaje.
Czytaj także:
Złoto, góry i rzeki
Podczas swych odkryć Paweł Edmund Strzelecki odkrył złoża złota, jednak za namową jednego z gubernatorów, nie wspomniał o tym, by nie wywołać "gorączki złota". Złoża drogocennego kruszcu w Górach Błękitnych zostały opisane dopiero ponad 10 lat później.
Dziś w Australii odnajdziemy górę, rzekę i pustynię noszące imię polskiego odkrywcy. Niedaleko Mount Kościuszko stoi też pomnik Strzeleckiego, a jego kopia na poznańskim Łazarzu.
- Po pierwszej wyprawie, na której odkrył Strzelecki złoża złota, wyruszył jeszcze na dwie wyprawy w głąb kontynentu, a także na Tasmanię - opowiada historyk. - Swe odkrycia opisał w publikacji "Nowa Południowa Walia", do której załączona jest ogromna mapa. Dzieło zostało wydane w 1845 roku, przez wiele lat było podstawowym źródłem wiedzy o tym regionie - dodaje.
Mount Kościuszko
- Nazwa najwyższej góry Australii to, można powiedzieć: efekt młodości Strzeleckiego - ocenia ekspert. - Paweł Edmund Strzelecki był synem powstańca kościuszkowskiego. Gdy jego ojciec zmarł, on bywał w Warszawie ale też Krakowie, a tam zobaczył Kopiec Kościuszki. Gdy zobaczył górę w Australii napisał tak: "Szczególny wygląd tego wierzchołka uderzył mnie tak silnie, przez swe podobieństwo do kopca w Krakowie, usypanego na grobie bohatera narodowego Kościuszki, że choć w cudzym kraju, na cudzej ziemi, ale wśród ludu ceniącego wolność i jej obrońców, nie mogłem powstrzymać się od tego żeby nie nadać górze nazwy Mount Kościuszko" - cytuje.
***
Tytuł audycji: Klucz Kulturowy
Prowadzi: Justyna Majchrzak
Gość: Paweł Czechowski (redaktor serwisu Histmag.org)
Data emisji: 06.02.2021
Godzina emisji: 15.11
pj
